مصالح ساختمانی مقاوم در برابر زلزله

زلزله می‌تواند خانه و زندگی شما را خراب کند و حتی باعث فلج شدن زندگی در یک منطقه به مدت طولانی شود. زلزله یکی از حوادثی است که تاکنون راه پیش بینی خاصی برای آن پیدا نشده است و تنها به اطلاعاتی در مورد گسل‌ها و شهرهای زلزله خیز اشاره شده است.

بنابراین، اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که مستعد زلزله است و احتمال وقوع حادثه در آن بسیار بالاست، واجب است که از مصالح ساختمانی مقاوم به زلزله در منزل مسکونی یا اداره خود استفاده کنید و آسیب‌های احتمالی را به حداقل برسانید.

اگر در قصد ساخت و ساز در یک منطقه بخصوص را دارید، باید از لحاظ مستعد بودن آنها در زلزله تحقیق کنید و در مورد آخرین حادثه و شدت آن بررسی کنید. این به شما کمک می‌کند که میزان استحکام و مقاومت مورد نیاز در هر بخش از ساختمان خود را بدانید و آن را به‌طور صحیح مورد بازسازی قرار دهید.

این تحقیقات می‌تواند بر سرعت ساخت و ساز تأثیرگذار باشد و انتخاب مصالح مناسب را راحت‌تر کند. در مطالب قبلی به تکنولوژی‌های پیشرفته در مقابله با زلزله پرداختیم؛ بااین‌حال، در ادامه به بررسی مصالح ساختمانی مقاوم در برابر زلزله در هر بخش از ساختمان خواهیم پرداخت و انواع مناسب آنها را پیشنهاد خواهیم داد. 

ارتفاع ساختمان و مقاومت در برابر زلزله

مهم‌ترین عاملی که می‌تواند هنگام زلزله یک ساختمان را مورد تهدید قرار دهد، ارتفاع نامناسب و غیرمعقول آن است. در حالت کلی، ساختمانی‌های با ارتفاع کمتر مقاومت بیشتری در برابر زلزله دارند و در برابر ارتعاش زمین کمتر تکان می‌خورند. اما در ساختمان‌های با ارتفاع بالا، تکانه اعمالی از سمت زمین به ساختمان بسیار بالا بوده و ستون‌های آن فشار بیشتری تحمل می‌کنند. اما نمی‌توان این موضوع را به همه ساختمان‌ها بسط داد. امروزه ساختمان‌های بسیار بلندی در دنیا ساخته شده‌اند که مقاومت بسیار بالایی در برابر زلزله دارند. نمونه‌های این ساختمان‌های بلند برج‌های العرب دبی و برج‌های پتروناس مالزی هستند که توانایی تحمل قوی‌ترین زلزله‌ها را دارند.

 

فونداسیون؛ مواد عایق در برابر زلزله

آرماتوربندی یکی از اصلی‌ترین و بهترین شیوه‌های مقاوم کردن یک ساختمان در برابر زلزله است. امروزه با توجه به حجم ساختمان و مستعد بودن منطقه در برابر زلزله، آرماتورهای مختلف با اندازه‌های مختلفی پیاده می‌شود و سازه بتنی را به زمین محکم متصل می‌سازند. این فونداسیون محکم باعث می‌شود که سازه بتنی حالت یکپارچه به خود گرفته و در برابر تکان‌های شدید به راحتی جدا نشود. با توجه به اندازه سازه بتنی، میلگردهای استفاده شده در آرماتور می‌تواند سایزهای مختلفی داشته باشند و هر چه اندازه این میلگردها بزرگ‌تر باشد استحکام سازه بیشتر خواهد بود.

البته شیوه‌های مدرن و پیشرفته‌ای نیز برای مقاوم‌سازی فونداسیون در برابر زلزله پیشنهاد شده است که می‌توان به استفاده از یاتاقان‌های فلزی یا سیستم‌های جذب ارتعاش در فونداسیون اشاره کرد. اما پیاده‌سازی این روش‌ها در ساختمان‌های مسکونی و در کشور ما تقریباً غیرممکن است، می‌توانید از صفحات جاذب سرب و پلاستیک بین فونداسیون و ستون‌ها استفاده کنید و از این طریق ارتعاش ساختمان را جذب کنید.

باوجوداینکه در صورت وقوع زلزله، این لایه‌ها به همراه فونداسیون حرکت می‌کنند، اما چون اکثر ارتعاشات را جذب می‌کنند، منزل شما نسبتاً ثابت باقی می‌ماند و تنها شاید به سقوط اجسام منجر شود. این شیوه در آپارتمان‌ها و ساختمان‌های چند سطحی ایده آل است.

 

مواد ساختاری سازه

مواد خاصی وجود دارند که امکان استفاده از آنها برای ساخت زیرساخت‌های یک ساختمان وجود دارد و نمی‌توان از روش‌های جایگزین برای آنها استفاده کرد. این مواد ارتعاشات زلزله را به خوبی جذب می‌کنند و سازه نیز استحکام مکانیکی بالایی دارد. بتن بهترین و مناسب‌ترین مصالح ساختمانی است که مقاومت خوبی در برابر خسارات ناشی از حادثه دارد و چوب نیز به عنوان ماده ثانویه می‌تواند کمک بسیاری به سازندگان کند. این دو ماده اصلی در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده می‌شوند. اگر خانه شما از چوب ساخته شده است، باید از اتصال مناسب آن به فونداسیون مطمئن باشید و از خطرات احتمالی بعدی جلوگیری کنید.

زمانی که یک ساختمان چوبی به خوبی به فونداسیون متصل نشده باشد، به دلیل وزن سبک، به راحتی جابجا می‌شود و می‌تواند بسیار خطرناک باشد. توجه داشته باشید که عدم انجام این کار می‌تواند آسیب جدی و دائمی به ساختار سازه بزند. اما اگر ساختان شما از بتن ساخته شده است، باید از اسلب‌های بتنی یا فولادی برای تقویت آن استفاده کنید.

به‌طورکلی در یک سازه بتنی ستون‌ها نقش مهمی دارند و در آنها از بتن و میلگرد یا مفتول استفاده می‌شود. اگر از بتن با کیفیت به همراه میلگردهای مناسب استفاده شود، استحکام ستون خوب بوده و می‌تواند به راحتی وزن سازه را تحمل کند. برخی از ساختمان‌ها از آجر یا سفال ساخته می‌شوند، مانند گاراژ یا دیوارهای باغ و خانه باغ، برای مقابله با زلزله مطمئن شوید که از پشتیبانی و اسلب‌های بتنی برای آن استفاده کرده‌اید، زیرا این امر به جذب لرزش‌ها و تأثیر کمتر زلزله منجر می‌شود.

 

فوم یا یونولیت سقفی:

وزن کمی دارد، عایق رطوبت و صوت است و از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است. فوم سقفی وزن چندانی ندارد و باعث می‌شود که فشار کمتری به ستون‌ها وارد شود. در ضمن نیاز کمتر یونولیت به بتن باعث می‌شود بتن کمتری مصرف شود. بلوک‌های سبک: همانند فوم وزن کمی دارند، در برابر حرارت مقاوم هستند و به دلیل داشتن فضای خالی، ایستادگی بالایی دارند. وزن پایین آنها به معنی اعمال فشار کمتر به ستون است. این بلوک‌ها از پوکه‌های معدنی و سیمان ساخته می‌شوند.

 

بلوک‌های هوادار:

بلوک سبک هوادار یا اتوکلاو شده نوعی بلوک خاص بر پایه سلیس است که از ماسه سیلیسی ساخته می‌شود و نصف حجم آن را هوا تشکیل می‌دهد و نصف دیگر آن را بتن تشکیل می‌دهد. این بلوک نسبت به گرما و رطوبت عایق است و وزن سبک آن باعث پایداری سقف می‌شود. اما اگر یک ساختمان خریده‌اید و احساس می‌کنید که سقف آن از مواد سنگین و غیراستاندارد ساخته شده است، می‌توانید با یک تیم کارشناسی صحبت کنید و از آنها بخواهید که استحکام سقف و ستون‌ها را بالا ببرد. اسلب‌های بتنی و ستون‌های کمکی می‌توان راه چاره خوبی باشد.

 

استفاده از لوله‌های منعطف

امروزه برای انتقال آب و گاز به داخل ساختمان و بخش‌های مختلف از لوله استفاده می‌شود و حتی دیده شده است که سیم‌های برق نیز به کمک این مصالح جابجا می‌شوند. اگر می‌خواهید از شر شکستن لوله‌ها به هنگام زلزله خلاص شوید، باید لوله‌های سیمانی و فلزی را با لوله‌های منعطف جایگزین کنید. لوله‌های منعطف زمانی که تحت تنش خمشی قرار بگیرند، به راحتی کج می‌شوند و دچار شکستگی نمی‌شوند. درواقع زمانی که ساختمان حرکت می‌کند، این لوله‌ها نیز به صورت همزمان حرکت کرده و شکستگی رخ نمی‌دهد. لوله‌های پلاستیکی و PVC می‌توانند گزینه ایده آلی باشند.

 

آخرین گام؛ محکم کردن تجهیزات و مبلمانآخرین گام؛ محکم کردن تجهیزات و مبلمان

باوجوداینکه زلزله بسیار مهم است، اما تعداد پس لرزه‌ها به مراتب بیشتر از زلزله اصلی و ممکن است به خاطر کوتاهی صدمه بزرگی به ما یا خانواده وارد شود. یکی از مواردی که در پس لرزه‌ها و زلزله‌های کوچک (مانند زلزله تهران و کرج) موجب آسیب و صدمه می‌شوند، سقوط تجهیزات و مبلمان منزل است که متأسفانه همیشه در مورد آنها کوتاهی صورت می‌گیرد. سعی کنید وسایل و تجهیزات ارزشمند و جواهرات خود را در گاوصندوق نگهداری کنید و از تجهیزاتی مانند پیچ و مهره و بست برای نگه داشتن مبلمان کمک بگیرید. داشتن مبلمان محکم می‌تواند به شما نیز کمک کند. در آپارتمان‌ها و ساختمان‌های بلند که امکان خروج از ساختمان وجود ندارد، مبلمان تنها راه حل هستند که اگر محکم باشند می‌توانند جان افراد زیادی را نجات دهند

 

بتن آماده و تأثیر بر مقاومت در برابر زلزله

بتن آماده یکی از مصالحی است که از لحظه شروع ساخت و ساز تا انتهای تحویل دادن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. بتن آماده همان بتن معمولی است که در شرایط استاندارد و با مقدار استاندارد از مواد اولیه تولید می‌شود و کلیه استانداردهای ساخت و ساز در آن رعایت می‌شود. در کارخانه بتن آماده، مواد افزودنی برای استحکام بتن به آن اضافه می‌شود و مانع از تخریب آن در کوتاه مدت می‌شود.

 

طبیعتاً هر ساختمانی که با بتن استاندارد ساخته شده باشد، شرایط استاندارد برای مقابله با زلزله را دارد و امکان پوسیدگی و تخریب آن وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، در فصل سرد سال، ضدیخ‌های مختلفی به بتن افزوده می‌شود که مانع از یخ زدن و افت کیفیت بتن آماده می‌شود. از طرفی کارخانه بتن آماده به صورت عالی و مداوم بتن را مخلوط می‌کند و این باعث می‌شود که بتن کاملاً یکپارچه و یکدست باشد و بتن ریزی با کیفیت عالی انجام شود.