معماران و شهرسازان باید ابتدا آبادکننده محیط طبیعی بوده و فضای مصنوع یا خانه‌ها را هماهنگ با طبیعت و مکمل آن طراحی و خلق کنند

معماری و شهرسازی در فرهنگ اسلامی به این صورت تعریف شده است. معماری و شهرسازی یعنی آباد کردن فضا و محیط زیست انسان‌ها با عناصر طبیعی و مصنوعی، متناسب با نیازهای مادی انسان‌ها و بسترساز نیازهای روحی، اختیاری و تکاملی آن‌ها.

بنابراین معماران و شهرسازان باید ابتدا آبادکننده محیط طبیعی بوده و فضای مصنوع یا خانه‌ها را هماهنگ با طبیعت و مکمل آن طراحی و خلق کنند؛ یعنی فضای طبیعت مناسب بعد «حسی و غریزی» انسان‌ها و با حیوانات مشترک و برای سیر در آفاق است اما فضای مصنوع باید مناسب بعد «عقلانی و روحانی» انسان‌ها بوده متضمن سیر در انفس انسان‌ها و وجه تکاملی آن‌ها باشد.

تهیه طرح‌های تولید مسکن در هر شهر و روستا باید متناسب با چشم‌انداز، اهداف و ضوابط طرح‌های جامع و تفصیلی شهری و هادی روستایی و اجتناب از اعمال تغییرات غیرکارشناسانه در طرح‌های توسعه شهری و روستایی باشد.

بنابراین باید شهرسازان برای شهرها و محلات، طرح های جامع و تفصیلی و برای روستاها طرح‌های توسعه مناسب و مطلوب را ارائه کنند؛ آنگاه مهندسان مشاور معماری، طرح‌های معماری را به کمک مهندسان عمران، مکانیک، برق و غیره به صورت مناسب و مطلوب برای اجرا ارائه کنند.

مکان خانه باید در محلی باشد که معاش افراد را تامین کند و تضمین‌کننده اشتغال مفید و پایدار ساکنان باشد. بنابراین برنامه‌ریزی ملی، منطقه ای، استانی، شهری و روستانی، در جهت کشف استعدادهای تولیدی و اشتغال زا، برای «مکان‌یابی خانه‌ها» مقدم بر خانه‌سازی است. تامین زیرساخت‌های شهری همچون جاده‌ها، پل‌ها، آب، برق، گاز، تلفن، اینترنت و غیره از ضروریات یک زندگی امروزی است. بنابراین تامین آن‌ها باید پیش و یا حداقل هم زمان با ساختن خانه‌ها آغاز شده و اجرا شوند.

در مجموعه‌های شهری باید مساحت زمین کافی باشد تا توسعه خانه متوازن با توسعه در آمد خانواده و تعداد اعضا آن قابل توسعه افقی و عمودی حداکثر در حد دو طبقه بوده و امکان اسکان پایدار را برای خانواده‌ها فراهم آورد. خانه مناسب و مطلوب که متضمن استقلال، آزادی، حریم و حرمت اعضا خانواده باشد، خانه با مالکیت مستقل برای یک خانواده و یا چند خانواده مَحرَم، با پارکینگ و حیاط و فضای سبز مطلوب است. همچنین چند واحد همسایگی در کنار یکدیگر باید دارای یک فضای عمومی سر سبز برای بازی مشترک بچه‌ها، دیدار و گفت‌وگوی بزرگان و تعاملات همسایگی و تامین خدمات ضروری باشد.

در روستاها باید زمین کافی در اختیار روستاییان قرار گیرد تا توسعه افقی و پایدار خانه امکان‌پذیر شده و فضای مناسب و مطلوب برای تولیدات خانگی همچون میوه‌ها، حبوبات، سیفی‌جات و امکان پرورش حیوانات اهلی و آبزیان و صنایع دستی و غیره امکان‌پذیر باشد.

در خانه‌های مستقل، تفکیک فضای خصوصی افراد و اعضا خانواده از فضای مهمان ضروری است. پنجره‌ها باید به حیاط‌های داخل باز شوند و متضمن نور، آفتاب، کوران و دید مناسب باشند. حفظ حریم اتاق خواب والدین از فرزندان دختر و پسر و در مجموع حفظ حریم فضاهای خصوصی اعضا، از فضاهای عمومی و خدماتی، لازم و ضروری است.

منبع: ایرنا