مهندس امیر رضایی، کارشناسی ارشد معماری است که ضمن تدریس، سابقه همکاری با شهرداری خوراسگان را در طراحی فرهنگسرا و پارک اصلی شهر دارد. وی همچنین در پروژه های مسکونی آپارتمانی و ویلایی فعالیت دارد. دفتر وی بر استفاده از مصالح و تکنولوژی ساخت برای پروژه ها با توجه به امکانات و محدودیت های اقتصادی و فرهنگی توجه دارد.
به نظر شما چه چالش‌هایی در طراحی فضاهای شهری وجود دارد؟
یکی از مسائل مهم در طراحی فضای شهری که عموما در ایران از آن غفلت شده، اهمیت دادن بیشتر به انسان و عابران پیاده است. از دیگر سو در بحث حمل و نقل شهری به نقش دوچرخه در کاهش آلودگی هوا توجه نشده و پیرو آن در بسیاری از شهرها مسیری برای دوچرخه سواران تعبیه نشده است. البته در برخی از خیابان ها در اصفهان مسیر دوچرخه طراحی شده و امنیت دوچرخه سواران و عابران نیز مدنظر قرار داشته است.
مسئله بعدی بافت تجاری شهر است که خیلی خیابان ها در طراحی شهری برای کاهش ترافیک خیابان های مجاور در نظر گرفته شده اند. مثلا خیابان توحید در اصفهان به گونه ای طراحی و جانمایی شد که ترافیک خیابان های حکیم نظامی و چهارباغ بالا را کاهش دهد؛ اما خیابان توحید در حالی که قرار بود مجوز تجاری نداشته باشد مجوز تجاری دریافت کرد و اینکار سبب شد که بار ترافیک چهارباغ و حکیم نظامی هم بیشتر شود. اگر پیش از ظهر یا عصر از خیابان توحید گذر کنید، می بیند به خاطر این محور تجاری جای پارک ماشین نیست و بعضا دوبله ماشین ها توقف می کنند و در نتیجه به ترافیک شهر اضافه شده است.
در طراحی شهرهای جدید مرکز تجاری ها از قبل پیش بینی می شود و مرکز محله ای برای تجاری ها در نظر گرفته شده است و پارکینگ پیش بینی شده و بافت مسکونی در آرامش قرار می گیرد. در شهرهایی که از قبل ساخته شده خیلی وقت ها کوچه های مسکونی که به خیابان اصلی متصل هستند در پلاک اول و دوم مجوز تجاری دریافت می کنند و این کاربری ها سبب می شود ماشین ها را در این کوچه ها پارک کنند و آرامش ساکنان مخدوش شود
مسئله بعدی در اصفهان در کوچه های باریک ساخت ساختمان های ۶ تا ۷ طبقه است در حالی که جای پارک برای این ساختمان ها تعبیه نشده است. با اینکه ضوابطی برای تامین پارکینگ در مجتمع ها وجود دارد، منتهی با روش های غیرقانونی پول پارکینگ ها را شهرداری اخذ می کند و از پارکینگ نداشتن مجتمع چشم پوشی می کند. هر مرکز تجاری یا اداری بار ترافیکی اضافه می کند ولی پیش بینی پارکینگ برای کسانی که مراجعه می کنند، در نظر گرفته نشده است. در برخی موارد البته مجتمع ها پارکینگ دارند؛ اما به اندازه ای که باید باشد نیست.
نکته بعدی، مقدار ساخت در هر پلاک است که خیلی از ساختمان ها خلاف می کنند و پرونده در کمیسیون ماده ۱۰۰ بررسی می شود و فقط به اخذ جریمه کفایت می شود. این ساختمان ها مقدار لازم فضای سبز را برای ساکنان ندارند.
نظر شما درباره معماری بومی و محلی چیست؟
در طراحی شهری بسیار به این موضوع پرداخته شده است؛ اما در عمل اتفاق نمی افتد. اجرایی شدن معماری بومی نیاز به قوانین جدی دارد به ویژه در شهرهایی که معماری قدیمی تر و قوی تری مانند اصفهان، یزد، شیراز، تبریز دارند. بعضا معمارهایی توانستند کارفرما را اقناع کنند که معماری زمینه گرا طراحی کنند که با بافت همخوانی داشته باشد . در بافت تاریحی ارزشمند اصفهان ساختمان هایی با فرم و متریال هایی که مدرن هستند، می بینید که سبب مخدوش شدن خط آسمان با با ساختمان هایی که از قبل وجود داشته اند، شده است. در شهرهایی پاریس،رم، فلورانس، سنت پترزبورگ … برای حفظ نمای قدیمی ارزش قائل هستند و نمی گذارند نمای ساختمان تغییر یابد. ساکنان می توانند داخل بنا را بازسازی کند به نیازهای جدید خود پاسخ دهند. در شهری مثل پاریس در گذرهای قدیمی احساس یک دست بودن و ارزشمندی بافت را احساس می کنید. متاسفانه در ایران این اتفاق رخ نداده است.
به نظر شما چه مهارت‌هایی برای یک معمار موفق لازم است؟
معماری زمینه های زیادی را در برمی گیرد و شامل همه جوانب ساختمان، بحث فنی و ماهیت انسانی است. معمار ساختمان را طراحی می کند تا کاربر در آن فضا بهترین حس را بگیرد. معمار وقتی می خواهد ساختمانی را طراحی کند باید بتواند یک پروژه را با توجه به کاربر و کارفرما به گونه ای طراحی کند که علاوه بر بحث فنی در تاسیسات ساختمان، متریال و الکترونیک اطلاعات لازم را داشته باشد. معمار موفق تعامل خوبی با کارفرما دارد .توانایی اقناع کارفرما را دارد. وقتی که می خواهد معماری را به سمت معماری قاخر سوق دهد می تواند بر کارفرما تاثیر داشته باشد. معمار موفق باید هم کارفرما را هدایت کند که بتواند طرح را به درستی پیش ببرد و هم نیازهای کارفرما را برطرف کند.
معمار موفق در زمینه اجرا و متریال و بحث سازه و مکانیک باید احاطه داشته باشد؛ چون معماری یک پروسه است از طراحی تا لحظه اخر همچنین برپروژه نظارت داشته باشد. همه تیم های اجرایی ساختمان بهتر است تحت کنترل معمار باشد تا آسایش کاربران را در نهایت تامین کند.
چگونه با مشکلات و چالش‌هایی که در فرایند ساخت بروز می‌کنند، مقابله می‌کنید؟
از شروع تا بهره برداری چالش های زیادی در حوزه ساخت هست و راهکار آن تعاملی است که تیم معماری با بقیه تیم های اجرایی و کارفرما دارند و هرجا به چالش رسیدن با بحث فنی و راهکارهایی که هر بخش می تواندارائه دهد، تعامل حرفه ای و مدام می تواند چالش ها را حل کند. ما در پروژه هایی که کارفرما انتظار نتیجه مطلوب دارد توصیه می کنیم که تیم مهندسی شما باید اختیار داشته باشد و تیم معماری حتما نظارت و احاطه بر تیم اجرایی داشته باشد. در پروژه هایی که توانستیم ارتباط خوبی در زمینه اجرا و کنترل و نظارت داشته باشیم نتیجه مطلوبی حاصل شده است. اگر کار ما در حد طراحی بوده و نظارت قوی نداشته ایم کارفرما با نظر خودش پیش می رفته، در نهایت آن حس خوبی که باید داشته باشی را حس نمی کنی، خیلی جاها دیتل های اشتباه می بینی یا اجرای ضعیف که در طراحی چیز دیگری بوده و در اجرا چیز دیگری از کار درآمده است.
بنابراین فکر می کنم اگر بحث نظارت در اختیار تیم معماری باشد طرح به بهترین شکل اجرا می شود و در نهایت کار خوبی از کار درآمده است.
البته بحث متریال و هزینه ها هم مهم است. تیم معماری اگر با تمام متریال ساختمان آشنایی داشته باشد از تاسیسات مکانیکی گرفته تا الکترونیکی، سازه، نازک کاری و مصالح می تواند در بخش هزینه ها هم مدیریت داشته باشد.
چگونه با سازنده‌ها و پیمانکاران همکاری می‌کنید تا به نتیجه‌ی مطلوب در پروژه‌هایتان برسید؟
تعامل مناسب با پیمانکاران ناشی از تسلط معمار و تیم معماری است که می تواند نتیجه مطلوب را رقم بزند.
