دلسوزان نگران تخریب شبانه “ویلای نمازی”
فعالان، کارشناسان و دلسوزان آثار تاریخی، فرهنگی و زیست محیطی به شدت نگران تخریب ناگهانی ویلای نمازی توسط مالک آن هستند. با این حال یک استاد معماری و شهرسازی معتقد است حتی اگر ساختمان تخریب شود نباید همه چیز را از دست رفته دانست و می‌توان آن را مجددا احیا کرد، البته این اقدام باید با مجازات متخلفان همراه شود.
ویلای نمازی به عنوان اثری ماندگار از جوپونتی معمار مشهور ایتالیایی در
سال ۱۳۳۹ در خیابان نیاوران ساخته شد و در ۷ مرداد ۱۳۸۲ به ثبت ملی رسید. اما
مالکان این بنای تاریخی در سال ۱۳۹۱ درخواست تخریب و تبدیل آن به مجتمع اقامتی و
هتل ۲۲ طبقه را مطرح کردند. همان زمان، مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان تهران با
این کار موافقت کرد؛ اما زمانی که مشخص شد بنا در فهرست آثار ملی ثبت شده است،
این درخواست لغو شد. همین اقدام به اعتراض مالکان انجامید، به همین دلیل آن‌ها با
شکایت به دیوان عدالت اداری، درخواست خروج اثر از فهرست آثار ملی را مطرح کردند و
به خواسته‌ی خود نیز رسیدند. در سال ۱۳۹۳ آن‌ها مجوز تخریب و نوسازی را گرفتند و
نگرانی برای تخریب یک شبه این بنا تشدید شده است.
البته در حال حاضر می‌توان به یک چیز امید داشت و آن این که نه تنها مجوز
موافقت اصولی که مدیر اسبق میراث فرهنگی تهران در آن زمان صادر کرده بود به دلیل
داشتن اعتبار یک ساله، امروز نامعتبر است، بلکه مجوزهای شهرداری برای تخریب و
نوسازی نیز دو ساله هستند، بنابراین این مجوز نیز برای ویلای تاریخی نمازی اعتبار
خود را از دست داده است.
اما ارگان‌هایی که اجازه تخریب این اثر را صادر کرده‌اند با این
استناد که طبق قانون سال ۱۳۰۹ آثار ساخته شده بعد از دوران زندیه می‌تواند مشمول خروج
از ثبت شود، این اثر را از ثبت ملی خارج کردند و این در حالی است که معاون وزیر
راه و شهرسازی یادآور می‌شود بعد از سال ۱۳۰۹ قوانین بسیاری وضع شده که مکررا بر
حفظ آثاری همچون “ویلای نمازی” تاکید کرده است.
پیروز حناچی به ایسنا گفت: باتوجه به اینکه ویلای نمازی ثبت ملی بوده
است، کمیسیون ماده ۵ نمی توانسته با تخریب و نوسازی موافقت کند.
دبیر شورای عالی شهرسازی تصریح کرد: در جلسه شورای عالی شهرسازی در تاریخ
۲۲ آذرماه ۱۳۹۵ مقرر شد تا آقای طالبیان معاون سازمان میراث، مباحث حقوقی مساله
ویلای نمازی را مورد بررسی دقیق قرار دهند و در جلسه آتی شورا نتایج بررسیها را
اعلام کنند.
همچنین یک استاد معماری و شهرسازی در گفت‌وگو با ایسنا درباره اهمیت حفظ
ویلای نمازی اظهار کرد: ویلای نمازی قبلا به ثبت ملی رسیده است. حتی اگر ثبت هم
نشده بود با توجه به اینکه بنایی کم‌نظیر و با ارزش محسوب می‌شود نباید مسوولان
به خاطر سودجویی مالکان مجوز برج‌سازی و هتل‌سازی به این بنا می‌دادند.
محمد عدالت‌خواه با بیان اینکه مجلس و دولت باید قوانینی وضع کنند که
هیچ ارگانی نتواند اقدام به صدور مجوز تراکم برای ساختمان‌های تاریخی کند گفت: اگر
تراکم به بناهای تاریخی داده نشود قطعا حرص مالکان برای تخریب و استفاده از ارزش
اقتصادی این خانه‌ها کاهش پیدا می‌کند. اما متاسفانه قوانین از بازدارندگی لازم
برخوردار نیستند و بعضا هر زمان که میراث فرهنگی قصد ثبت اثر ملی را دارد فشارهایی
از سوی برخی افراد به این سازمان وارد می‌شود.
وی افزود: متاسفانه مالکان در کشور ما بیشتر منافع خود را می‌بینند.
اما قانون‌گذاران باید بیشتر دغدغه منافع ملی داشته باشند و جلوی این نوع سودآوری‌ها
را بگیرند. در تمام دنیا نیز رسم بر این است که منافع ملی مقدم بر منافع فردی است.
عدالت‌خواه همچنین تاکید کرد: با این وجود اگر مالک “ویلای
نمازی” شبانه
این اثر را تخریب کرد نباید فکر کنیم همه چیز به طور کامل از بین رفته است بلکه می‌توان
دوباره آن را بازیابی کرد. ممکن است بناهای تاریخی به هر دلیل همچون سهل‌انگاری یا
سودجویی از بین برود که باید مجددا آن را احیا کرد، سپس دادگاه‌ها شدیدا وارد شوند
و نسبت به مجازات کسانی که بنا را تخریب کرده‌اند اقدام کند.
همچنین احمد حکیمی‌پور، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر
تهران با مطرح شدن وضعیت امروزی «ویلای نمازی» در نامه‌ای به پشمچی‌زاده، معاون معماری
و شهرسازی شهرداری تهران، از او خواسته «از هر نوع اقدام در زمینه ویلای نمازی که
باعث تکرار تجربه تلخ «خانه توران» شود، خودداری کند. »
او همچنین خواسته است که «تا تعیین تکلیف شدن از سوی شهرداری منطقه یک
به مالک اخطار داده شود تا از هر نوع اقدامی در این اثر خودداری شود و حتی‌المقدور
شهربان‌ها از این مجموعه به صورت مرتب بازدید داشه باشند تا مالک یک شبه اقدام به
تخریب نکند تا وضعیت حقوقی این بنا مشخص شود. »
حکیمی‌پور، چند روز قبل نیز با انتقاد از رفتار دوگانه
شهرداری تهران در برخورد با بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور در این
زمینه گفت: «شهرداری تهران از طرفی اقداماتی در جهت حفظ میراث فرهنگی و زیست محیطی
شهر انجام می‌دهد و خانه باغ اتحادیه را در لاله زار خریداری و احیا می‌کند؛ ولی
از طرفی شاهد نقش درست و مناسب شهرداری بنابر ماموریت‌هایی که برای حفظ اصالت شهر
تهران دارد نیستیم که نمونه آن همین ماجرای ویلای نمازی یا ویلای پناهی هست که
شهرداری بسیار قبل از این می‌توانست با رویکرد حفظ خانه باغ ها علاوه بر افزودن به
فضای فرهنگی و گردشگری شهر به حفظ تاریخ و اصالت تهران نیز بپردازد. »
وی ادامه داد: «ویلای نمازی همانند حریم کاخ جهانی گلستان برای ما مهم
و ارزشمند است و حساسیت جامعه معماری جهان و خصوصاً ایران بر روی این موضوع بسیار
بالاست و ما نباید بگذاریم اتفاقاتی که در موضوع خانه توران رخ داد، در این بنا
تکرار شود. »
عضو شورای اسلامی شهر تهران گفت: «این بنای ۸۰۰۰ متری در کنار تاریخی
و حائز اهمیت بودن از نظر معماری، باغ محسوب می‌شود که در کنار اثر تاریخی و زیست
محیطی خانه باغ رهنما قرار دارد که این دو مجموعه در کنار همدیگر باعث تلطیف هوای
آن منطقه می‌شود و با تخریب این باغ و ساخت یک هتل ۲۰ طبقه، علاوه بر اینکه به
منویات مقام معظم رهبری در رابطه با حفظ باغات و میراث فرهنگی جامه عمل نپوشانده‌ایم،
بلکه هم شریان زیست محیطی منطقه را نابود کرده و هم به بار ترافیکی خیابان نیاوران
افزوده‌ایم. »
