ساماندهی میدان مشق تا پایان تابستان/ نورپردازی ۹بنای فاخر

فاز نخست ساماندهی میدان مشق تا شهریور ماه امسال به پایان می رسد . این را مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران می گوید . برای سرعت بخشی به ساماندهی به این میدان آن را به دو بهش غربی و شرقی تقسیم بندی کرده اند .

نیمی از میدان مشق
تا۳ ماه دیگر ساماندهی می شود . میدان مشق در ضلع شمالی خیابان امام خمینی و در
ضلع شرقی خیابان سی‌تیر قرار دارد. این بنا در روزگار پهلوی اول به نام باغ ملی
معروف شد و سردر باغ ملی به‌عنوان دروازه ورودی آن احداث شد. ساختمان‌های شهربانی،
وزارت امور خارجه و قزاقخانه گرداگرد این میدان جای گرفته‌اند. میدان مشق یکی از
میدان‌های پر‌خاطره و تاریخی تهران است؛نخستین دوچرخه‌سواری، بالن‌سواری، پرواز
هواپیما و بسیاری از نخستین‌های تهران در این میدان رقم خورده است.

سال
۹۲ تفاهمنامه‌ای میان وزارت امور خارجه و سازمان زیباسازی شهر تهران امضا شد تا
براساس آن میدان مشق به محلی برای بازدید مردم تبدیل شود.

حتی اعلام شد که
نهادهای ذینفع برای اجرای این طرح اقدامات عملی را آغاز کنند.عمارت قزاقخانه در
میدان مشق تهران در اختیار دانشگاه هنر قرار داشته و طی سال‌های گذشته در دست مرمت
بود، اما بنا به دلایلی که عمده‌ترین آن کمبود اعتبار بوده، کار مرمت این بنا
متوقف شد. تفاهمنامه صورت‌گرفته امکان مرمت بناهای اطراف میدان مشق را نیز فراهم
آورده و به باز‌سازی‌ این بخش تاریخی شهر تهران سرعت می‌بخشد.

طی ۲سال
گذشته، مطالعات و برنامه‌ریزی برای اجرای این طرح صورت گرفت و این روزها میدان مشق
در دست بازپیرایی است تا چهره‌ای زیباتر به‌خود بگیرد؛ چهره‌ای که احمد مسجدجامعی
هنگامی که در برنامه تهرانگردی به این محدوده تاریخی رفته بود، از آن به‌عنوان
حیاط تهران نام برده بود. مسجدجامعی در جمعه‌های تهرانگردی هنگامی که به میدان مشق
رفت، چنین گفت: هر خانه‌ای حیاطی دارد و حیاط تهران نیز همین مجموعه‌های تاریخی
فرهنگی چون باغ ملی است که نباید مختص نهاد خاصی باشد و باید در اختیار عموم مردم
قرار گیرد.

جمال کامیاب،رییس
سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به آخرین وضعیت ساماندهی میدان مشق، گفت:
فعالیت‌های عمرانی در این میدان تاریخی ادامه دارد و به احتمال زیاد ضلع غربی آن
تا پایان شهریور ماه به اتمام می‌رسد.

وی با بیان اینکه
برای سرعت‌بخشی به ساماندهی میدان مشق، آن را به دو بخش شرقی و غربی بخش‌بندی
کردیم، گفت: سنگفرش کل فضای محوطه، نورپردازی ۹ بنای تاریخی که در حول و حوش این
میدان قرار دارد، سفارش مبلمان خاص شهری که با فضای تاریخی این میدان هماهنگ باشد،
از برنامه‌های ما برای ساماندهی این میدان است.

کامیاب با بیان
اینکه هماهنگی‌های لازم با دانشگاه هنر برای ساماندهی بناهای تاریخی این محوطه نیز
انجام شده است، گفت: این میدان به ساختمان قزاقخانه و خیابان سخایی که دانشگاه هنر
در آن قرار دارد، می‌رسد و برای آنکه هماهنگی‌های لازم در این مجموعه تاریخی ایجاد
شود، این ساختمان‌ها نیز ساماندهی می‌شود.

میدان مشق سابق یا باغ
ملی فعلی از میادین تاریخی تهران با تاریخچه‌ای مملو از مسائل سیاسی، اجتماعی،
نظامی، فرهنگی و هنری به شمار می‌آید. این محوطه که از بزرگترین میدان‌های نظامی
بوده در حدود ۴۰۰ متر طول و ۴۰۰ متر عرض داشته است و مساحت آن بیش از ۱۶۰ هزار متر
مربع ارزیابی شده است که حدوداً برابر ۱۶ هکتار می‌باشد، سربازخانه مرکزی در آن
واقع بوده و نظامیان در آن مشق نظام می‌کردند.

این میدان در زمان
فتحعلی شاه قاجار (۱۲۱۲ ـ ۱۲۵۰ ه‍. ق) بنیاد نهاده شد و در دوره ناصرالدین شاه (۱۲۶۴ ـ
۱۳۱۳ ه‍. ق) تجدید و توسعه یافت.
زمان فتحعلی شاه قاجار پس از شکستهای
پیاپی ایران در جنگ با روسیه و حقارت ملی ناشی از این شکستها فتحعلی شاه از دولت
فرانسه کمک خواست تا ارتش ایران را که توان رویارویی با ارتش مدرن روسیه را نداشت
آموزش دهد و با فنون نظامی روز جهان آشنا کند.

دولت فرانسه ژنرال
گاردان را به تهران فرستاد و او در زمین بزرگی بیرون از باروی آن زمان تهران که به
»میدان مشق» معروف
شد به آموزش ارتش ایران مشغول شد. دور تا دور این زمین ساختمانهایی برای سربازان و
فرماندهان و تعدادی انبار تسلیحات ساخته شد و در گوشه جنوب شرقی دروازه‌ای بنا شد.
در زمان ناصرالدین شاه با گسترش تهران ، میدان مشق در داخل شهر قرار گرفت و بخشهایی
از آن به سفارت انگلیس و بیمارستان آمریکاییها اختصاص یافت اما قسمت عمده آن
کماکان در اختیار ارتش بود در زمان مظفرالدین شاه ژنرال روسی کاساکوفسکی مسئولیت
تعلیم ارتش ایران را به عهده گرفت و دستور ساخت بنایی داد که امروز هم با همان
عنوان قزاقخانه پابرجاست.

در اواخر حکومت
احمدشاه با قدرت گرفتن سردار سپه به عنوان یک افسر قزاق تغییراتی در میدان داده
شد. این میدان به صورت مربع درآمد و دیوارهایی مشتمل بر طاقنماهای آجری گرداگرد آن
ساخته شد و دروازه‌ای زیبا با یک درب دولنگه و دو طاق‌نمای مسدود که به صورت پخی
بود، در ضلع جنوب شرقی قزاقخانه یعنی در شرق دروازه و سردرِ کنونی ایجاد گردید که
به «سر در ناصری» معروف شد و بعضی مواقع ناصرالدین شاه از بالای آن به تماشای مشق
نظامیان مشغول می‌شد.

در نخستین سالهای
حکومت رضا شاه این میدان با تغییراتی که در آن به وجود آمد به «باغ ملی» تغییر نام
یافت و سر در ناصری نیز تخریب و به جای آن بنای جدیدی به نام « سر در باغ ملی« ساخته شد.
این میدان محدوده‌ای از شمال به خیابان
سرهنگ سخایی، از جنوب به خیابان امام خمینی(ره)، از شرق به خیابان فردوسی و از غرب
به خیابان سی تیر محدود می‌شود و محوطه بناهای قدیمی کنونی آن عبارتند از: سردرِ
باغ ملی، موزه ملّی ایران (موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی)، کاخ شهربانی،
توقیفگاه که نام‌های دیگر آن زندان موقت شهربانی، زندان زنان، بازداشتگاه کمیته
مشترک ضد خرابکاری ساواک شهربانی (موزه عبرت ایران(، اداره پست (موزه ارتباطات)، ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه
(شرکت نفت ایران و انگلیس سابق)، ساختمان قدیمی بانک سپه، موزه ۱۳ آبان، کتابخانه ملّی،
«کاخ وزارت امور خارجه»، عمارت ثبت اسناد و املاک، مرکز قزاقخانه )سازمان خدمات
درمانی نیروهای مسلح فعلی)، ساختمان شماره ۷ وزارت امور خارجه (باشگاه افسران
سابق)، ساختمان شماره ۸ شرقی و غربی وزارت امور خارجه، بنای وزارت جنگ سابق (بیمه
و بازنشستگی نیروهای مسلح فعلی)، ساختمان هنرستان دختران یا مدرسه کودکان بی‌سرپرست
را در بر می‌گرفته است.

از وقایع مهم این
میدان می‌توان به اعدام میرزا رضا عقدایی فرزند ملاحسین معروف به میرزا رضا کرمانی
ضارب ناصرالدین شاه در روز پنج‌شنبه دوم ربیع‌الاول سال ۱۳۱۴ و اعدام شیخ فضل‌الله
نوری اشاره کرد.