مسکن و ساختمان

سعید گلستانی، معمار در گفت‌وگو با «صما» در انتقاد از طراحی نماها مطرح کرد:

نقش پررنگ ملاحظات اقتصادی و نگاه عامه پسندانه در نماسازی/ مخاطرات غفلت از ایمنی نما

این معمار گفت: با وجود اینکه متاسفانه گاهی دو مفهوم نما و معماری را جدا از هم می‌بینند، اما درواقع نما جدا از کلیت طرح ساختمان نیست.

سعید گلستانی در گفت‌وگو با «صما» با تاکید بر رابطه بین نما و معماری ساختمان تشریح کرد: در بسیاری از مواقع ممکن است سازندگان طرح پلان ساختمان را به هر ترتیبی از مهندسان معمار یا از افراد غیرحرفه‌ای بگیرند و بعد از اجرای ساختمان، به فکر این می‌افتند که باید نمای آراسته‌ای را هم برای این ساختمان اجرا کنند.

 

نما، پوسته‌ای مستقل از طرح کلی ساختمان

گلستانی اظهار داشت: بنابراین سازندگان به صورت مستقل از فضاهای داخلی و طرح کلی ساختمان، یک پوسته‌ای را برای ساختمان در نظر می‌گیرند و آن را اجرا می‌کنند که این رویه غلط است.

وی ادامه داد: ما همواره بر این باوریم که ساختمان باید یک جواب طبیعی و منطقی به آن اتفاقاتی باشد که در درون ساختمان رخ می‌دهد و این اتفاقات متاثر از نیروهای درونی ساختمان و همچنین نیروهایی است که از بیرون به ساختمان وارد می‌شود. یعنی طبیعتا یکسری فضاها وجود دارند که بازشوها و نورگیرهایی نسبت به فضای بیرون می‌خواهند که ممکن است وسیع‌تر از یک فضای دیگر باشند. درواقع میزان نور طبیعی که یک اتاق نشیمن یا پذیرایی نیاز دارد، شاید متفاوت با نوری باشد که برای یک اتاق خواب درنظر می‌گیریم. این به معنی تاثیراتی است که درون ساختمان بر نما می‌گذارد یا اینکه در بیرون ساختمان وضعیت اقلیمی و وضعیت آفتابگیری ساختمان به چه صورت است؛ ضریب جذب حرارتی مصالح باید چقدر باشد و متناسب با آن مصالح را انتخاب کنیم.

 

نما باید پاسخگوی شرایط اقلیمی، فرهنگی و عملکردی ساختمان باشد

گلستانی با طرح این پرسش که آیا آن مصالحی که در اقلیم گرم کشور در شرایط بیابانی استفاده می‌کنیم، باید جزو همان مصالحی باشد که در انگلستان و اروپا به کار می‌رود، افزود: به طور نمونه استفاده از نمای شیشه‌ای رفلکس یا آلومینیوم کامپوزیت در کشورهای اروپایی، با توجه به اینکه حجم آفتاب کشور ما را ندارند، می‌تواند بسیار هم موجه باشد؛ اما در کشور ما یک فاجعه است.

وی در این رابطه تشریح کرد: متاسفانه پوسته‌های شیشه‌ای که در کشور ما در ساختمان‌ها و در بسیاری از موارد در ساختمان‌های بلندمرتبه مرسوم شده، به هیچ عنوان توجیه ندارد. به طور مثال در ساختمانی نسبتا بلندمرتبه با نمای شیشه‌ای که در منطقه هاشمیه شهر مشهد ساخته شده، در ضلع جنوبی و آفتابگیر این ساختمان، واحدهای اداری حتی در فصل زمستان نیاز به استفاده از سیستم سرمایش دارند. یعنی در زمستان که ساختمان نیاز به گرمایش دارد، واحدهای اداری این ساختمان نیاز به روشن کردن کولر گازی دارند، به دلیل نمای شیشه ای و حالت گلخانه ای که ساختمان پیدا می کند.  

مدیر دفتر تسهیلگری آثار و بازآفرینی بافت تاریخی محله سرشور تاکید کرد: بنابراین نما یک عنصر مهمی است که باید به شرایط خاص اقلیمی، فرهنگی و عملکردی که در ساختمان و در محیط پیرامون آن وجود دارد، پاسخ دهد.

 

ملاحظات اقتصادی و تمرکز بر نگاه عامه پسندانه

این معمار همچنین در پاسخ به اینکه اقتصاد مسکن و ساخت و ساز چه تاثیری بر نما دارد و آیا با وجود کالایی شدن مسکن، می‌توان نماهای عامه ‌پسند و مشتری‌پسند را کنار گذاشت، گفت: این نابسامانی که در سیما و منظر شهری می بینیم، به چند دلیل اتفاق می افتد. در مناطق حاشیه ای شهرها، موضوعات اقتصادی مطرح می شود. یعنی ساختمان ها ساخته و بعضا به شکل ناتمام رها می شوند. یعنی نماسازی روی آنها اجرا نمی شود و یا نما با مصالح بسیار نامرغوب اجرا می شود. در این مناطق سازنده و مالک به دلیل ناتوانی اقتصادی، نماهای خارج از ضابطه و خارج از اصول معمارانه اجرا می کند.

وی افزود: منتهی در مناطق برخوردار شهر هم گاها به شکل دیگری مشکل داریم. یعنی در این مناطق با وجود اینکه توان مالی و اقتصادی به اندازه کافی وجود دارد و هزینه زیادی هم روی اجرای ساختمان صرف می شود، اما در اینجا نیز مشکل سلیقه سازندگان مطرح است که فارغ از اصول و ضوابط و اتفاقا با نگاه عامه پسندانه، ساختمان را می سازند. یعنی بر این باورند که با اجرای یک نمای خاص، ساختمان با اقبال بیشتری برای خرید مواجه می‌شود.

 

ضرورت رعایت پیوستگی و آرامش در نماها

وی با بیان اینکه در این بخش ما گاها المان های نامناسب غربی و عناصر الحاقی اضافی را هم می بینیم که روی نما اجرا می شود و ساختمان ها بسیار شلوغ هستند و به اطراف خود توجه ندارند، تصریح کرد: این در حالی است که یک بحث مهم در حوزه نما، پیوستگی و آرامشی است که باید در نمای ساختمان‌ها وجود داشته باشد و این امر چندان رعایت نمی شود. یعنی هر کسی می خواهد نمای ساختمان خود را زیبا کند، در حالی که ممکن است این نما در تضاد با نمای ساختمان همسایه او باشد و در کلیت اتفاقا منجر به نازیبایی شود.

 

نبود وحدت رویه در نماسازی

گلستانی با اشاره به اهمیت نقش شهرداری و ضوابط شهرسازی در این حوزه اظهار داشت: در اینجا نقش شهرداری و جایگاه ضوابط شهری اهمیت پیدا می کند و باید قانون اعمال شود و برای طراحان و سازندگان فرهنگ سازی شود.

وی تاکید کرد: در این بخش بیش از اینکه ما با مسئله کمبود قانون مواجه باشیم، با نقطه ضعف ناشی از نبود وحدت رویه و نبود نگاه اصولی در بین سازنده ها و طراحان روبه رو هستیم که آن هم راهکارهای خود را دارد و باید با چاره اندیشی، فرهنگ سازی را در این حوزه انجام داد.

 

مخاطرات غفلت از ایمنی نما

این معمار همچنین درباره اهمیت ایمنی در نما و نقش مصالح ساختمانی در جلوگیری از وقوع بسیاری از حوادث نظیر فروریزش نما و یا انتقال سریع آتش به طبقات در صورت بروز حریق و… گفت: به یقین مصالح ساختمانی نقش تعیین کننده‌ای در زمینه تامین ایمنی نما برعهده دارند.

وی در ادامه تشریح کرد: در حال حاضر هم در مقررات ملی ساختمان و هم در نشریات فنی که گاهی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یا سازمان مدیریت منتشر می کند، مباحث و ضوابط مربوط به استحکام نما و فروریزش آن در زمان وقوع زلزله یا به هر دلیلی و به مرور زمان، وجود دارد و وقتی ساختمانی تحت نظارت مهندسان ناظر معمار ساخته می شود، یکی از مفادی که این مهندسان ناظر موظفند در چک لیست نظارت خود چک کنند، بحث استحکام نماسازی است.

طراح جلوخان آرامگاه فردوسی با اشاره به ریزش نماها در هنگام زلزله بیان کرد: در زلزله غرب کشور که در سرپل ذهاب رخ داد، بعضا مشاهده کردیم که ساختمان ها سرپا مانده و به لحاظ سازه ای مقاومت کرده بودند، اما نماها دچار مشکل شده و به طور نمونه سنگ نماها جدا شده و فروریخته بودند که این می تواند بسیار پرمخاطره باشد.

گلستانی خاطرنشان کرد: اگرچه ایمنی نما موضوع بسیار پراهمیتی است و قوانینی هم به ازای آن وجود دارد، اما بعضا مغفول می ماند و به لحاظ ایمنی مشکل ساز می شود.

مطالب پیشنهادی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا