آشنایی با میلگرد بستر و نکات اجرایی آن
بر اساس مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان میلگرد بستر از یک جفت مفتولِ طولیِ تغییر شکل یافته، که مفتول های عرضی به صورت نردبانی یا خرپایی به آن جوش شده اند، تشکیل شده و در ابعاد مناسب برای قرارگیری در درزهای ملات بین ردیف های واحد بنایی نصب می شود.
میلگرد بستر (Bed joint Reinforcement)
در صنعت ساختمان سازی همواره غلبه بر نیروهای کششی و فشاری مد نظر قرار می گیرند. بتن یکی از بهترین مصالح مورد استفاده به منظور مقاومت در برابر نیروهای فشاری می باشد. اما برای نیروهای کششی نیز می بایست چاره ای اندیشید. از این رو نیاز به مصالحی می باشد که در مقابل این نیروها مقاومت لازم را از خود نشان بدهد. برای این منظور با استفاده از سیم های فولادی در ضخامت های چهار میلیمتر و بالاتر به تولید میلگرد بستر اقدام می کنند.
در مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ایران پاراگراف ۸-۱-۲-۳۶ در مورد میلگرد بستر آمده است:
میلگرد بستر از یک جفت مفتول طولی تغییر شکل یافته، که مفتول های عرضی به صورت نردبانی یا خرپایی (تصویر شماره ۳) به آن جوش شده اند، تشکیل شده و در ابعاد مناسب برای قرارگیری در درزهای ملات بین ردیف های واحد بنایی نصب می شود.
لازم به ذکر است منظور از واحد بنایی عبارت است از آن بخش از دیوار، جرز و ستون که شامل ترکیبی از واحد مصالح بنایی و ملات است.
با بررسی منابع بین المللی ، تاریخچه استفاده از میلگرد بستر به سال ۱۸۱۳ میلادی در اروپا بر می گردد و از حدود هفتاد سال پیش دارای آیین نامه بین المللی و معتبر در آمریکا بوده و در حال حاضر نیز در بسیاری از کشورهای اروپایی ، استرالیا ، هند ، کانادا ، نیوزلند دارای آیین نامه ملی می باشد.
یکی از معتبر ترین کمیته هایی که در زمینه آیین نامه سازه های بنایی و خصوصا میلگرد بستر فعالیت می نماید ، کمیته ای بنام ؛ (MSJC) MASONRY STANDARD JOINT COMMITTEE متشکل از ACI-ASCE-TMSمی باشد . لازم به ذکر است از سال ۱۳۹۲ با انتشار رسمی مبحث هشتم مقررات ملی ، میلگرد بستر در ایران نیز دارای آیین نامه ملی گردید.
در تعریف دیگری از میلگرد بستر می خوانیم: تقویت فولادی ساختمان برای دیواری های آجری و یا بلوک سیمانی، مفتول ساخته شده از میلگرد استینلس استیل می باشد که برای به کارگیری در اتصالت بین سنگ بنایی که به نحوی ترک خورده یا شکستگی دارد مناسب است. همچنین برای ستونهای بنای ساختمان به منظور باربری عمودی و مایل تاثیر به سزائی دارد.
در این تعریف به صراحت از جنس فولاد زنگ نزن یا استینلس استیل نام برده است. این مطلب نشان می دهد که برای ساخت میلگرد بستر می بایست بحث رطوبت ملات ساختمان و امکان زنگ زدگی میلگرد در ملات بستر به کار رفته را حتما در نظر گرفت چرا که در غیر این صورت اگر میلگرد بستر زنگ بزند، نه تنها به مقاومت سازه کمکی نخواهد نمود بلکه خود عاملی برای از بین رفتن آن خواهد گردید. اما با توجه به در نظر گرفتن هزینه های ساختمان، استفاده از جنس فولاد زنگ نزن عملا گران تمام می شود. در این جا می توان از میلگرد های متداول فولادی استفاده نمود و برای جلوگیری از خسارات ناشی از زنگ زدگی، میلگرد بستر گالوانیزه تولید نموده و آن را در بنای ساختمان به کار گرفت. به این ترتیب امکان استفاده از میلگرد آجدار نیز میسر خواهد شد که به دلیل آجدار بودن امتیاژ برتری نیز برای به کارگیری در میان ملات ساختمان خواهد داشت.
نکات کلیدی در اجرای میلگرد بستر
هرچه سبک زندگی بشر به سمت زندگی در آپارتمان ها در کلان شهر ها پیش می رود استقامت و استحکام دو المان دیوار و سقف ساختمان مطرح می شود. چنانچه بخواهیم به بررسی خساراتی که طی زمین لرزه به ساختمان ها وارد شده بپردازیم، خواهیم دریافت که بیشترین خسارات وارد شده طی خرابی دیوار و سقف ساختمان و به علت عدم استحکام و مقاومت لازم این دو المان بوده است. از همین رو مهندسین اقدام به مقاوم سازی این دو المان کرده اند. یکی از شیوه های مقرون به صرفه ای که پیشنهاد شده است اجرای میلگرد بستر می باشد
روش اجرای میلگرد بستر
اگر میلگرد بستر به روش افقی نیاز باشد، ابتدا با استفاده از کلاف میلگرد، با قطر ۴ یا ۶ میلیمتر شکلی به صورت نردبان یا خرپا تولید نموده. عرض میلگرد بستر مطابق با عرض دیوار باید تنظیم شود. با در نظر گرفتن اینکه میلگرد بستر بایستی کاملا در ملات پنهان گردد معمولا عرض میلگرد بستر را دو تا سه سانت کمتر از قطر میلگرد بستر در نظر میگیریم. اگردر گوشه های دیوار از مصالح وادار نظیر تیرآهن، میلگرد و … استفاده شده میتوان میلگرد بستر را از طریق جوشکاری به وادار متصل نمود. برای عملیات جوشکاری میلگرد بستر به وادار از دو آیتم گیره و قلاب نیز استفاده میکنند و در شرایطی که در گوشه های دیوار وادار وجود ندارد میتوان میلگرد بستر را در دو ضلع دیوار بهم متصل نمود.
اگر میلگرد بستر به صورت عمودی مدنظر باشد، در فرآیند چیدمان بلوک ها بروی یکدیگر در فضای خالی ایجاد شده به صورت عمودی میلگرد ها را قرار داده و با استفاده از میلگرد بستر عمودی آن ها فیکس می نمایند. به این دیوار ها CMU یا به عبارتی Concrete Masonry Unit گفته می شود.
