صما- کشور ایران روی کمربند زلزله شرقی-غربی آلپاید (Alpide) قرار دارد. از طرفی تقریباً از زیر تمامی استانهای کشور گسلهای خطرناک فعال عبور میکند
وجود این دو مورد بسیار مهم بار مسئولیت مهندسان (چه مهندسان محاسب
و چه مجری وناظر و پیمانکاران) را حساس و سنگین نموده است.
به طوریکه اکنون قوانین
قضایی خاصی تدوین یافته است که سازمانهای نظام مهندسی و شهرداریها را موظف به بازرسی
و بررسی نقشهها و محاسبات فنی وعملکرد نظارتی واجرایی مهندسان در رابطه با الزام مقاوم
کردن سازهها در برابر زلزله نموده است برای بررسی سازه و زلزله اول باید نوع
امواج زلزله را با توجه به حرکتشان در داخل و و سطح زمین تعیین نمود.
امواج داخل: در
درون زمین ودر تمامی حهات حرکت میکنند و به دو گروه تقسیم میشود: ۱-امواح طولی
(سطحی) یا اولیه ۲-امواج عرضی یا ثانویه.
عموماً بیشترین
انرژی را امواج سطحی دارند ولی سرعت امواج سطحی از امواج عرضی کمتر است و شدت آن
نسبت به عمق و فاصله از مرکز به سرعت کاهش مییابد و این امواج در مکان مشترک دو
محیط گازی و مایع در اثر ارتشعات ناشی از زلزله به وجود میآید.
در سطحهای
ناپیوسته بیشترین انرژی و عامل اصلی خرابیها ناشی از لرزه به خصوص در مناطق
مسکونی است و این امواج همیشه در نزدیک به سطح ناپیوسته متمرکز میباشند بدین جهت
در محیطهای همگن موجهای سطخی نخواهیم داشت و امواج سطحی به دو گروه لاو (love) و رایلی (LR) تفکیک میشوند حرکت این دو
موج بسیار زیادتر از امواج پی (P) است.
امواج طولی یا پی (P) پیشرو یا پیش نشانه گر میباشد که میتواند هشدار
چند ثانیه قبل از موج (S)
و با سرعتی حدود ۶/۱ تا ۸ کیلومتر در
ثانیه میباشد. امواج (S)
بسیار خطرناک هستند و نام دیگر آن امواج برشی نام دارد و این امواج هنگامی به وجود
میآیند که سنگها خم میشوند و شکل خود را از دست بدهند این امواج فقط از جامدات
رد میشوند و تقریباً اثر تخریبی تمام زلزلهها بر اثر امواج برشی میباشد. به این
معنا که وقتی لحظهی شکستن سنگ فرا میرسد سنگ شکاف بر میدارد و نقاط مجاور شکافی
به طور جانبی بر میدارند و حرکت میکنند.
در این زمان است که دو نوع موج S و P ایجاد میشود.
پیشنهاد برای مقاوم
سازی ساختمانها در مقابل زلزله
در صورتی که ناچار
برای ساخت روی گسل هستیم بایستی با مطالعه زلزلههای قبلی و سابقه گسل، بادبندها و
نوع ساختمان تغییر یابد.
با توجه به انتشار
امواج S که در محیط جامد انتشار مییابد
باید سازه بر روی بستری ساخته شود که یا مایع باشد یا خاصیت ارتجاعی داشته باشند و
با صفحات قوی محافظت شوند.
ساختمان در قسمت پی یا فنداسیون
داخل کاسه ای ساخته شود که ساختمان را با بلبرینگهای خود در مقابل موج S
حفظ کند.
ساختمان به صورت
ریلی و جکهای محافظ بر روی فنداسیون حرکت کند.
استفاده از الیاف محکم
و مسلح در نمای بیرونی و داخلی با رنگها و طرحهای زیبا به جای نما و رنگ آمیزی
داخلی
ایجاد اتاقک امن یا
کپسول مقاوم با امکانات کامل غذا آب و کمکهای اولیه و سیستمهای هشدار دهنده
رادیویی .
دستگاه لرزه نگاری
با موج P
داخل منزل نصب که آب و برق و گاز را به صورت اتوماتیک قطع نماید.
چترهایی تاشو در
مقابل پنجرهها و طبقات ساختمانی در نمای بیرونی ساختمان نصب شده تا در موقع
انتشار موج P باز شوند که از ریختن شیشه
و سنگ نما بر روی عابرین جلوگیری کند.
سیستم فرستنده
هوشمند زنده یاب داخل ساختمان نصب شده تا اطلاع رسانی کند.