نگاهی به وضعیت ساخت‌وساز در ۲۰ سال گذشته بیانگر آن است که به موازات تصویب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و افزایش حضور مهندسان در ساخت‌وساز شهری کیفیت ساختمان سازی نیز توانسته رشد قابل قبولی داشته باشد.
ولیکن این افزایش کیفیت نسبی تنها در زمان ساخت رخ داده و توجه شایسته‌ای
از منظر حقوق مردم و مصرف‌کنندگان به دوران بهره‌برداری از ساختمان‌ها نشده است.
متاسفانه با تاخیری ۱۸ ساله پس از تصویب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و در
ابتدای سال ۹۲ مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان که ناظر بر ضوابط و شرایط تعمیر و
نگهداری ساختمان است از سوی وزارت راه و شهرسازی تدوین شد. نکته
جالب آن این است که یکی از اصلی‌ترین و اجرایی‌ترین بندهای همین مبحث که شرایط
اجرایی بازرسان دارای صلاحیت را تعریف می‌کند پس از ۴ سال در خرداد سال ۹۶ ابلاغ
می‌شود.
این تاخیر در تدوین و تکمیل قوانین و بخشنامه‌ها فرصتی به شهرداری‌ها
می‌دهدکه غالبا و به‌طور سنتی در سال‌های گذشته از اجرای قانون کنترل ساختمان از
جمله الزام حضور سازنده ذی صلاح و صدور شناسنامه فنی و… استنکاف ورزیده‌اند و در
مبحث نگهداری و بهره‌برداری نیز عملا هیچ اقدام جدی انجام نداده‌اند.طنز تلخ ماجرا
اینجاست که ظاهرا مسوولان خود نیز باور کرده‌اند ساخت‌وسازهایی که به لطف رعایت
نکردن قوانین موجود و نداشتن مجریان ذی‌صلاح، فاقد شناسنامه فنی هستند، در طول مدت
بهره‌برداری نیز نیازی به گارانتی، دستورالعمل و کنترل‌های فنی نداشته و شاید نیز
عمر ساختمان در ایران آن‌قدر در حال کم شدن است که احتمالا ضرورتی برای نگاه جدی
به بحث تعمیر و نگهداری در آن مطرح نمی‌شود. وجود بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی در
شهر تهران و ۲۵۰۰ ساختمان بلندمرتبه عدم توجه به وضعیت دوران بهره‌برداری آنها
علاوه‌بر تاثیرگذاری در نوع و کیفیت زندگی مردم، کاهش سطح ایمنی شهر و آسیب‌پذیر بودن
در قبال حوادث را به دنبال داشته است. حال اگر این سطح ایمنی در کنار نبود سیستم
مدیریت یکپارچه شهری در هنگام بروز زلزله‌ای که وقوع آن در شهر تهران حتمی است
بررسی کنیم به عمق فاجعه‌ای که در پیش روی است بهتر پی خواهیم برد.
در حوزه انرژی نیز وجود همین تعداد واحد مسکونی که بیش از ۹۰ درصد
آنها ضوابط مربوط به مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان را نیز رعایت نکرده‌اند، عاملی
شده تا انرژی که با صرف هزینه و آلوده کردن محیط زیست تولید می‌شود به علت نبود
نگاهی کلان به مسائل اقتصاد شهری و در دوران بهره‌برداری ساختمان‌ها با استفاده از
سیستم‌های هوشمند و کنترل‌های دوره‌ای در موتورخانه‌ها و…، ۵ برابر بیش از
میانگین جهانی در ساختمان‌های ما مصرف شود. این انرژی که می‌تواند باعث ایجاد
انتقال و به حرکت در آمدن چرخ‌های صنعت کشور شود با مدیریت نامناسب به‌هدر می‌رود.نگاه
جدید و نو به مسائل ساخت‌وساز در کشور و به‌خصوص در شهر تهران با توجه به خطرات و
تهدیدات پیش‌رو تنها راه برون‌رفت از کلاف سردرگم سیستم مدیریت شهری هستند. امید
است شروع این تحول از حوزه ساختمان‌های موجود به افزایش بهره‌وری و نگهداری
ساختمان‌ها منجر شود.
