شهرهای جدید باید برمبنای تعادل‌بخشی با اولویت توسعه پسکرانهای ایجاد شوند
شهر جدید پرند براساس بیانیه همایش ملی بازخوانی تفکر و تجربه شهرهای جدید در ایران شهرهای جدید نه با هدف جذب جمعیت سرریز شهرهای بزرگ بلکه باید با هدف تعادل بخشی و با نگاه منطقه‌ای در پهنه سرزمین با اولویت توسعه پسکرانهای بایستی صورت پذیرد.
بیانیه نهایی همایش ملیبازخوانی تفکر و تجربه شهرهای جدید در
ایران در مراسم اختتامیه این همایش قرائت شد. متن این بیانیه به شرح زیر است:
خداوند منان را شاکریم که فرصتی فراهم شد تا در مراسم اختتامیه همایش
بازخوانی تفکر و تجربه شهرهای جدید در ایران میزبان مقام عالی وزارت راه و شهرسازی
جناب آقای دکترآخوندی باشیم و سخنرانی ایشان مسیر و راهبردهای موثر در استمرار و
تداوم سیاست شهرهای جدید را در نسل جدید شهرهای جدید پیش روی نهاد.
اینک که در سی امین سالگرد بنیان نهادن شهرهای جدید ایران، همایش ملی
بازخوانی تفکر و تجربه شهرهای جدید در ایران به پایان خود نزدیک می‌شود لازم است
ضمن سپاس ازهمه حرفه‌مندان، دانشگاهیان، مدیران و صاحب‌نظرانی که در این همایش به
ارائه مقالات وزین خود پرداختند، مهمترین یافته‌های همایش را به شرح زیر اعلام
نماییم:
۱)اهمیت شهرهای جدید را به عنوان فرصتی که به مثابه نوعی آزمایشگاه
برنامه‌ریزی شهری ایجاد کرده‌اند، نمی‌توان نادیده گرفت. در ایران نیز اجرای سیاست
شهرهای جدید به لحاظ گستردگی اقدامات، حجم عملیات و تعداد سکونتگاه آن هم در
شرایطی که کشور از مشکلاتی مانند جنگ تحمیلی و تحریم‌های اقتصادی رنج میبرد،
تجربه منحصر به فردی در عرصه تجربیات جهانی به شمار رفته و بدون تردید یک اتفاق
تاریخی محسوب می‌شود. بر این باور هستیم که با وجود کاستی‌ها و نقدهای مطرح شده،
تداوم سیاست شهرهای جدید در قالب نسل نو شهرهای جدید اجتناب ناپذیرخواهد بود؛ اما
نکته مهم در تداوم این سیاست توجه به این نکته است که دیگر توجه به مکانیابی
شهرهای جدید نه با هدف جذب جمعیت سرریز شهرهای بزرگ بلکه باهدف تعادل بخشی و با
نگاه منطقه‌ای در پهنه سرزمین با اولویت توسعه پسکرانهای بایستی صورت پذیرد.
۲)با گذر از سه دهه از عملیات عمرانی در شهرهای جدید که با بارگذاری
فزاینده جمعیتی در پروژه‌های مسکن مهر همراه شده است، اینک بیش از همیشه روشن می‌شود
که برنامه‌ریزی صرفا فیزیکی–کالبدی و
متکی بر معمار–شهرسازان به خودی خود نخواهد توانست ما را
در دستیابی به اهداف مورد نظر به موفقیت کامل برساند. از این روست که بر
موارد زیر تاکید می‌شود:
– سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی اجتماعی در امکان‌سنجی، طراحی و
ایجادشهرهای جدید از اصول ضروری در جهت هویت بخشی اجتماعی و
افزایشپایداری اجتماعی، زیست‌پذیری و کیفیت زندگی این شهرها است. در اینراستا در مسیر گذار از رویکرد
پروژه محور به رویکرد اجتماع بنیان، توجه بهمقوله‌هایی چون ظرفیت‌سازی
سازمانی در شرکت‌های تابعه در جهتبهره‌گیری از متخصصان علوم اجتماعی در
ساختار سازمانی شرکت‌ها،انجام مطالعات اجتماعی به منظور شناخت ظرفیت‌های
اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی در جهت تحقیق پایداری اجتماعی و افزایش کیفیت
زندگی شهرها،لحاظ نمودن رویکرد محله محوری در تدوین طرح‌های جامع و
تفصیلیبه منظور کارآمدسازی ساختار کالبدی و اجتماعی شهرها، انجام
وبهره‌گیری از مطالعات ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی در
اقداماتمداخله‌ای و توسعه‌ای و شناخت و بهره‌گیری از مزیت‌های
نسبیمنطقه‌ای در تدوین ساختار اشتغال و فضای کسب وکار شهرها ضروری می‌نماید.
-چشم انداز آینده شهرهای جدید ایران در قالب استراتژی ملی
توسعهشهرهای جدید و توجه به جایگاه شهرهای جدید در طرح‌های
توسعهکالبدی ملی و منطقه‌ای مورد تاکید قرار دارد . تنها در
این صورت است کهمی‌توان از یکدست نبودن و یا متغیر بودن سیاست‌های توسعه ملی
ومنطقه‌ای که موجب تصمیمات سلیقه‌ای، موازیکاری، اهمال و سستیعملیات
توسعه‌ای و در نهایت اتلاف منابع ملی و محلی است بدور ماند.
-در شهرهای جدید فراهم آوردن زیرساخت نهادی)نرم( همان قدر اهمیتدارد که زیرساخت کالبدی)سخت( محل است. یکی از ضروری ترین
زیرساخت‌های نهادی برپایی نهاد و ساز و کارهای برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی مشارکتی
است.
-با درنظر گرفتن مازاد مسکن موجود، هدف مقدم شهرهای جدید،
بایدبه طور توامان، زیست‌پذیری و فعالیت پذیری )به خصوص
اقتصاد دانشبنیان( باشد. شهرهای جدید موفق جهان این
خصلت‌ها را داشته‌اند.
-اهمیت طراحی نظام برنامه‌ریزی و طراحی متمایز برای شهرهای جدید
بهسبب ناکارآیی طرح‌های جامع و تفصیلی معمول مورد تاکید قرار دارد.
-ظرفیت شهرهای جدید برای الگوسازی در حوزه توسعه شهری تاب آور
وپایدار و توجه به استفاده حداکثری از انرژی‌های تجدید پذیر و فناوری‌هاینوین
در برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت مقوله مهمی است که در شهرهایجدید ایران باید
به آن توجه شود. در این حوزه ظرفیت‌سازی در ارتقای تاب‌آوری
شهری و تدوین برنامه جامع تاب آوری شهری در شهرهای جدید ضروری می‌نماید.
-تلاش برای تغییر نگرش مدیریتی و بینش شهرسازی در مورد
شهرهایجدید و تاکید بر پرهیز از نگاه صفر و یکی)سیاه و
سفید( در خصوصشهرهای جدید ایران به سبب
وجود توفیقات و ظرفیت‌های متعدد می‌بایدمبنا قرار گیرد و با ارزیابی صریح و
منصفانه‌ای در این خصوص به تصمیم‌گیری در خصوص تداوم فعالیت توسعه شهرهای جدید در
ایران پرداخت.
لازم است در چارچوب تدوین سیاست ملی توسعه شهری (Urban Policy National) در ایران، آینده شهرهای جدید در قالب تدوین
استراتژی ملی توسعه شهرهای جدید ایران با بهره‌گیری از تجارب جهانی و متکی به
تعاملات حوزه دیپلماسی شهری تعیین تکلیف شود.
-اهمیت تغییر تمرکز از اراضی و توسعه‌دهنگان دولتی به اراضی متعلق بهبخش
خصوصی مورد تاکید قرار دارد. دراین خصوص بهره‌برداری از روش‌های نوین تامین مالی و
سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی مورد نظر است که وابستگی حداقلی به بودجه
عمومی کشور خواهد داشت.
-قابلیت شهرهای جدید در تحقق توسعه پایدار شهری و دستیابی به بوم
شهرهای دوستدار محیط زیست eco cities که کم کربن و انرژی پلاس
و انرژی زیرو هستند باید در برنامه ریزی آینده مد نظر و توجه قرار گیرد. در خصوص شهرهای جدید فعلی، اقدامات اصلاحی و
بهسازی زیرساخت‌ها و ابنیه در این خصوص می‌تواند موثر باشد.در راستای دستیابی
به توسعه شهری پایدار، توسعه محله محور، کاهش اتکا به خودرو و حفاظت از محیط زیست
در شهرهای جدید، بازنگری در روش تدوین ضوابط و مقررات شهرسازی علمکرد- مبنا ضروری
است.
به هر ترتیب امروز همچنان ظرفیت شهرهای جدید به عنوان یکی از راهبردهای
تعادل بخشی به نظام اسکان و فعالیت در سرزمین بویژه به لحاظ محدودیت توسعه شهرها و
کلانشهرها در تامین مسکن، با نگاه ویژه نگریسته می‌شود از این روست که لازم است
عملیات اجرایی شهرهای جدید پیشین با تاکید بر جنبه‌های کیفی در عوض جنبه‌های کمی
تداوم یافته و مبتنی بر استعدادهای سرزمینی و تغییر تمرکز از کارکردهای سکونتی
شهرهای جدید به کارکردهای نوین اقتصادی، آمایشی و تعادل‌بخشی به سرزمین با تکیه بر
تنوع بخشی به روش‌های تامین مالی و تغییر ماهیت از شهر مصرفی به شهر کارافرین و
خلاق در برنامه ریزی شهرهای جدید در اندیشه نسل نوین شهرهای جدید ایران پیگیری
شود
