منشأ تلفات «پلاسکو»؛ نقشه یا فرمانده؟
به دنبال ارائه گزارش ملی هیات ویژه حادثه ساختمان پلاسکو، روز گذشته کمیته فنی و حقوقی شورای شهر تهران نیز ابعاد مختلف این حادثه را گزارش کرد.
گزارش کمیته فنی و حقوقی شورای شهر تهران که روز گذشته در صحن علنی
پارلمان محلی پایتخت ارائه شد با گزارش ملی هیات ویژه پلاسکو، در یک نقطه اشتراک
دارد. هر دو گزارش تحقیقی ارائه‌شده از دست رفتن زمان طلایی تخلیه ساختمان را علت
اصلی بروز تلفات جانی در این حادثه می‌داند با این تفاوت که براساس گزارش هیات
ویژه نبود فرماندهی واحد و سردرگمی در ساعات اولیه بروز حادثه عامل از دست رفتن
زمان طلایی برای تخلیه ساختمان عنوان شده است. اما در گزارشی که روز گذشته حمزه
شکیب از سوی کمیته فنی و حقوقی بررسی حادثه ارائه کرد، آمده است: فرآیند تخلیه
ساختمان پلاسکو با چالش‌هایی از جمله ساختمان فاقد نقشه تخلیه اضطراری و سیستم پله
فرار اضطراری مواجه بوده، بنابراین امکان انجام فرآیند تخلیه به‌صورت کامل در
ساختمان مورد نظر در زمان طلایی حادثه فراهم نبوده است.
به تعبیر دیگر اگرچه گزارش ملی هیات ویژه منشأ تلفات جانی حادثه
پلاسکو را ضعف فرماندهی حادثه می‌داند اما در گزارش کمیته فنی شورای شهر عامل بروز
تلفات جانی نبود نقشه تخلیه و پله فرار اضطراری ذکر شده است.
حمزه شکیب در زمان ارائه این گزارش عنوان کرد: در مستندات مربوط به
این حادثه، سندی درخصوص چگونگی مداخله سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران
برای ظرفیت‌سازی به منظور کاهش ریسک سوانح در این ساختمان مشاهده نشد. البته
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در چندین ساختمان مشابه در تهران
اقداماتی برای تشکیل گروه مدیریت بحران اماکن عمومی داشته است که متاسفانه اقدامات
انجام شده به دلیل ضعف فرهنگی مورد استقبال قرار نگرفت. در دوره‌های آموزشی برگزار
شده از سوی سازمان آتش‌نشانی نیز تعداد کمی از کسبه (مجموعا هفت نفر) شرکت کرده
بودند، که این موضوع خود نشان‌دهنده عدم حساسیت و باور کسبه به خطر رخداد آتش‌سوزی
در این ساختمان بوده است.
او در عین حال تصریح کرد: ضعف در ساختار ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های
فعال در صحنه حادثه حاکی از ضرورت پایش نحوه تشکیل مستمر شورای هماهنگی مدیریت
بحران در طول سال متناسب با ملزومات قانونی ذی‌ربط و نحوه آمادگی و تمرین دستگاه‌های
مختلف برای نحوه مواجهه با سناریوهای مختلف حوادث زیرنظر شورای هماهنگی مدیریت
بحران شهر تهران است. همچنین
پیاده‌سازی سامانه فرماندهی حادثه در شهر تهران برای مدیریت انواع حوادث در هر
اندازه و با هر درجه پیچیدگی، با مشارکت و فعالیت هماهنگ پرسنل سازمان‌های مختلف
با ساختارهای متفاوت و همچنین پشتیبانی تجهیزاتی و اداری نیروهای عملیاتی برای
کاهش موازی‌کاری‌ها ضروری است. به گفته شکیب این فرآیند، یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های
مدیریت بحران در حوادث فروریزش ساختمان‌های بلندمرتبه محسوب می‌شود که ارزیابی این
فرآیند موید کمبودهای آشکاری است که باید به دست سازمان‌های ذی‌ربط مرتفع شود.به
گفته او نیاز به برنامه جامع برای جست‌وجو و نجات برای شرایط فروریزش ساختمان
بلندمرتبه برای جلوگیری از اتخاذ تصمیمات موردی در حوادث و ارتقای تجهیزات مورداستفاده
در امداد و نجات از سوی نیروهای هلال‌احمردر شرایط آوار و فروریزش ساختمان
بلندمرتبه در مناطق متراکم شهری برای شرایط مشابه آتی ضروری است.
او ادامه داد: ضروری است توسعه توانمندی‌های لازم برای انجام عملیات
در شرایط مختلف، ظرفیت‌سازی در سطوح مردمی، تدوین پروتکل‌های تامین دسترسی ایمن و
کنترل ترافیک، ارائه آموزش‌های تخصصی برای انجام عملیات جست‌وجو و نجات در آوار
ساختمان‌های بلندمرتبه، ایجاد گروه‌های جست‌وجو و نجات شهری پیش‌بینی و تامین
فناوری‌ها و تجهیزات مورد نیاز برای جست‌وجو و نجات در میان آوار ساختمان‌های بلندمرتبه
و ظرفیت‌سازی برای پاسخگویی به حجم عظیم مصدومان حوادث در دستورکار شورای هماهنگی
مدیریت بحران شهر تهران قرار بگیرد.
او تاکید کرد: نیازمند تهیه پروتکل عملیاتی مشخص برای هماهنگی بین
دستگاه‌های عملیاتی (مانند نیروی انتظامی و سازمان آتش‌نشانی) برای نحوه برخورد
استاندارد با شهروندان با توجه به ضعف آگاهی عموم از اهمیت تخلیه به موقع در
ساختمان در معرض خطر فروریزش هستیم تا تکرار فرآیند تخلیه به‌صورت متناوب باعث از
دست رفتن زمان بهینه برای مهار حادثه نشود.
