بیانیه پایانی نخستین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار:
لزوم توجه به گردشگری فرهنگی و توجه به مفهوم ایران در نظام برنامه‌ریزی
بیانیه نخستین همایش میراث فرهنگی و توسعه پایدار با ۲۱ محور از جمله اهمیت ثروت‌آفرینی میراث فرهنگی، تبیین نقش کلیه کنشگران دخیل در فرایند بازخوانی و بازآفرینی ایران‌شهر و تدوین معیارها و ضوابط مطالعات میراث فرهنگی در راستای انطباق با نظام فنی و اجرایی منتشر شد.
همایش میراث فرهنگی
و توسعه پایدار با هدف بررسی راهکارهای توسعه تعامل بین متولیان میراث فرهنگی و
توسعه پایدار به ویژه آمایش سرزمین و همچنین دستگاههای مسئول در زمینه توسعه زیر
ساخت‌های کشور روزهای ۲۸ و ۲۹ بهمن ماه با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی،
محمد سعید ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری
ایران، سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، محمدرضا واعظ مهدوی معاون امور
علمی و فرهنگی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و گروهی از معماران و فعالان
حوزه میراث فرهنگی برگزار شد.
نتایج حاصل از این
همایش با عنوان «بیانیه پایانی نخستین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار» بعد
از پایان این همایش دو روزه در ۲۱ بند منتشر شد که متن آن به شرح زیر است:
«بسمه تعالی
تجربیات توسعه
وتعامل آن با میراث فرهنگی با تحولات علم وفناوری از مراحل تقابل و مصالحه عبور
کرده و امروزه با طرح توسعه پایدار به مرحله تعامل و هم‌افزایی رسیده است. برگزاری
این همایش در راستای ترغیب متولیان امر توسعه پایدار و میراث فرهنگی برای مشارکت
موثر در جهت تثبیت همکاری و تعامل سازنده بین دستگاههای اجرایی ذیربط است. نظر به
استقبال شرکت کنندگان مقرر می‌گردد دبیرخانه دایمی این همایش در پژوهشگاه میراث
فرهنگی و گردشگری مستقر گردد و با همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و
مراکز اجرایی برای تداوم و استقرار این همایش برنامه‌ریزی و اهداف این همایش را به
صورت سالانه پیگیری نماید.
نتایج حاصل از
همایش در قالب توصیه‌های زیر پیشنهاد می‌گردد:
۱. تعریف شاخص‌های
هویت ایرانی برای تبیین وضع موجود، سنجش و پیمایش آینده توسعه پایدار
۲. بررسی روندهای
جهانی در حوزه گردشگری نشان می‌دهد که توجهات به سمت مقولات، عناصر و مضامین
فرهنگی تحت عنوان «گردشگری فرهنگی» هرساله رو به تزاید بوده، به طوری‌که پیش‌بینی‌ها
از محوری شدن فرهنگ به مثابه منبعی پایدار و بی‌نظیر در جلب انگیزه‌ها و مقاصد
گردشگران را دارد. لذا کشور ایران با برخورداری از جاذبه‌های غنی و پرافتخار
تاریخی، مذهبی و طبیعی، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس مزیت غیرقابل انکاری در توسعه
پایدار گردشگری فرهنگی داراست به گونه‌ای که ضمن انطباق با شاخص‌ها و معیارهای
سیاست‌های فرادست با روندهای جهانی نیز همخوانی داشته و خواهد توانست مبنای قابل
اتکایی برای تحقق اهداف توسعه پایدار باشد.
۳. تشویق بخش‌های
روابط عمومی و امور بین‌الملل دستگاههای اجرایی کشور و دفاتر سازمان‌های بین‌المللی
و سفارتخانه‌های مستقر در ایران برای مشارکت و همکاری در شناخت مزیت‌های فرهنگی،
تاریخی و طبیعی از طریق اجرای برنامه‌های مشترک با هدف توسعه پایدار، تقویت صلح و
امنیت و همزیستی مسالمت آمیز ملل
۴. سند آمایش
سرزمین در سطوح ملی، منطقه‌ای و استانی سند بالا دست تدوین برنامه‌های توسعه در
سطوح سازمان‌های مذکور می‌باشد.
۵. توجه به ثروت
آفرینی میراث فرهنگی و استفاده از قابلیت‌های آن در تدوین برنامه‌های توسعه.
۶. توجه به مفهوم
ایران بعنوان یک حلقه مفقوده در نظام برنامه‌ریزی و تبیین نقش کلیه کنشگران دخیل
در فرایند بازخوانی و بازآفرینی ایران‌شهر
۷. با توجه به نقش
محوری ساکنان در فرایند باززنده‌سازی و به منظور جلب مشارکت همه جانبه آنان، ضروری
است طرح‌ها و برنامه‌های باززنده‌سازی با رویکرد توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی
ساکنان، شرایط را برای حضور و مشارکت آنان فراهم نمایند.
۸. فرایند باززنده‌سازی
ساختارهای ارزشمند، بعنوان موضوعی چند وجهی و فرابخشی، نیازمند مشارکت و حضور
تمامی دستگاه‌ها و کنشگران مرتبط و موثر است. ایجاد فضای تعامل مشترک و سازنده از
طریق تشکیل کارگروه‌های تخصصی با حضور نمایندگان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی
و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، شورای عالی استان‌ها، کمیسیون‌های
تخصصی مجلس شورای اسلامی، نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاهیان حوزه‌های
مرتبط در این مسیر ضروری است. همچنین بهره‌گیری از هسته‌های مطالعاتی مستقر در
شهرها که در ارتباط مستقیم با ساکنین و کنشگران محلی است موثر واقع خواهد شد.
۹. راه‌های تاریخی
و عناصر وابسطه به آن (راهوند)، از جمله ثروت‌های فرهنگی و تاریخی کشور محسوب می‌شوند
و نیازمند توجه و مراقبت ویژه‌اند، بازشناسی مسیرهای تاریخی و نیز آثار وابسته به
راه، مطالعه و تدوین سیاست‌های حفاظت و بهسازی در چارچوب برنامه جامع معماری راه
ضروری است.
۱۰. اطلاق میراث
فرهنگی به ساختارهای ارزشمند موجود به معنای توجه صرف به یک دوره از تاریخ و معطوف
به گذشته نیست، بلکه به تمامی آثار ارزشمندی اشاره دارد که حتی در دوره معاصر برپا
شده و واجد ارزش حفاظت و توسعه توامان هستند. در این میان، توجه به میراث معاصر
بویژه آثار معماری صنعتی از قبیل کارخانه‌ها، پل‌ها، ایستگاه‌های راهآهن، از طریق
مستندنگاری، تهیه طرح و برنامه‌های حفاظت و باززنده‌سازی و اجرای برنامه‌های
بهسازی و بهره‌برداری مجدد از این آثار ضروری است.
۱۱. تدوین معیارها
و ضوابط مطالعات میراث فرهنگی در راستای انطباق با نظام فنی و اجرایی
۱۲. تدوین قوانین و
مقررات ضروری مربوط به میراث فرهنگی و اهمیت آن در توسعه نظام فنی و اجرایی کشور
در حوزه‌های مختلف آثار و سوابق تاریخی، توسعه گردشگری و صنایع دستی، اشتغالزایی
۱۳. ایجاد دفتر
تدوین معیارها و استانداردهای مطالعات میراث فرهنگی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع
دستی و گردشگری
۱۴. ایجاد، توسعه و
تقویت موزه‌های پژوهشی، تخصصی وابسته به دستگاههای اجرایی و تامین اعتبارات
مربوطه جهت حفظ سوابق و آثار و اشاعه آثار مذکور به نسل حاضر و آینده و ارائه آنها
به متخصصین و محققین عصر حاضر توسط جذب گردشگران موزه‌های یاد شده
۱۵. شناسایی و
مستندسازی آثار تاریخی- فرهنگی ملموس و ناملموس و میراث طبیعی در محدوده جغرافیایی
اجرای طرح توسعه‌ای و شهری توسط دستگاه مجری با نظارت و تائید سازمان میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
۱۶. آمایش حوضه‌ای
در مطالعات پایه منابع آب به منظور حفظ و پاسداشت مواریث فرهنگی کشور
۱۷. توجه جدی به
مباحث مختلف میراث فرهنگی در مطالعات طرح‌های توسعه‌ای
۱۸. شناسایی، معرفی
و انتقال دانش پیشینیان از طریق برگزاری دوره‌های تحصیلی در مقاطع مختلف (لیسانس،
فوق لیسانس، دکتری) و انطباق آن با علم روز با محوریت مدیریت دانش در توسعه پایدار
۱۹. ایجاد بانک
اطلاعات از آثار و سازه‌های تاریخی آب و نمایش آنها در موزه‌های آب و اکو موزه‌های
آب
۲۰. حفظ، احیا و
بهره‌برداری پایدار از سازه‌های تاریخی آبی در تهیه و تدوین برنامه‌های آب
۲۱. توجه خاص و
ویژه به گستره میراث آبی کشور (آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، محل احداث
سدها، بندها، آب‌انبارها، آسیاب‌های آبی، یخچال‌ها و …) در جهت حفظ و ثبت این
آثار ارزشمند در ردیف آثار ملی و جهانی و ارائه نحوه استفاده از آب در گذشته به
منظور ایجاد انگیزه عمومی در آحاد مختلف جامعه و دستگاههای اجرایی.»
