اجرای طرح تفصیلی جدید شرایط ساخت وساز در باغات را به نفع مالکان تغییر داده بود. به همین دلیل بسیاری از مالکان به روش های مختلف سعی در خشک کردن درختان باغ خود کردند تا بهانه ای برای مخالفت در صدور مجوز ساخت وساز از سوی مدیریت شهری وجود نداشته باشد.
مطلوبیت مکانی و
محیط زیستی (نزدیکی به مراکز جمعیتی و قرار گیری در مناطق مناسب آب و هوایی) دو
دلیلی است که در سه دهه گذشته مالکان باغات را به تغییر کاربری و ساخت وساز در
آنها تشویق کرده است. مالکان باغات تا اوایل دهه ۸۰ براساس قانون حفظ و گسترش
باغات و فضای سبز مصوب سال ۵۹ و با تکیه بر دو مصوبه ۲۶۹ و ۳۲۹ مجاز به ساخت وساز
محدود در باغ شخصی خود با ۶۰ درصد سطح اشغال و چهار طبقه تراکم بودند. جوازی که
عملا منجر به نابودی چهار هزار هکتار از باغات شهر تهران شده بود. از این رو اواخر
سال ۸۲ شورای شهر تهران در راستای حفظ باغات باقی مانده شهر مصوبه ای را به نام
«برج باغ» به تصویب رساند با این فرضیه که مالکان باغات خصوصی با اجازه ای که بابت
ساخت وساز محدود در باغ خود پیدا می کنند باقی مساحت باغ را حفظ خواهند کرد. براساس این مصوبه مالکان در ۳۰ درصد باغ امکان ساخت وساز پیدا می کردند و
۷۰ درصد باقی مانده به کاشت درختان باید اختصاص پیدا می کرد. به این معنی که تا
سال ۸۱ مالکان مجوز ساخت وساز در باغات را با چهار طبقه تراکم و ۶۰ درصد اشغال
دریافت می کردند اما از ابتدای سال ۸۲ با اجرایی شدن مصوبه برج باغ مقرر شد در
باغات سطح اشغال به ۳۰ درصد کاهش پیدا کند و تراکم مجاز در قالب ارتفاع و طبقات
مجاز باشد به این معنی که به جای چهار طبقه در ۶۰ درصد سطح اشغال برای ساخت وساز
در باغات ۸ طبقه با ۳۰ درصد سطح اشغال مجوز داده می شود به علاوه آنکه یک طبقه
تراکم تشویقی نیز به مالکان داده می شود. اما اجرای این مصوبه با فرضیه اولیه
تصویب آن به دو دلیل متفاوت شد. نخست آنکه مصوبه برج باغ، میزان ساخت و ساز در
باغات را برابر با املاک مسکونی محسوب کرد در صورتی که املاک و زمین های که دارای سند
باغ و اراضی بودند در زمان خرید با مبلغ کمتری قیمت گذاری می شدند و دوم آنکه
اجرای طرح تفصیلی جدید شرایط ساخت وساز در باغات را به نفع مالکان تغییر داده بود.
به همین دلیل بسیاری از مالکان به روش های مختلف سعی در خشک کردن درختان باغ خود
کردند تا بهانه ای برای مخالفت در صدور مجوز ساخت وساز از سوی مدیریت شهری وجود
نداشته باشد. این در حالی است که مطابق با ماده شش قانون حفظ و گسترش فضاهای سبز و
باغات چنانچه صاحب باغی مبادرت به خشک کردن و از بین بردن درختان کند باغ او جهت
اختصاص به خدمات عمومی توسط شهرداری ضبط می شود. اما تاکنون این ماده از قانون
اجرایی نشده است.
اما نقش طرح تفصیلی چه بود؟ طرح تفصیلی جدید که در اردیبهشت
ماه سال ۹۱ رونمایی و ابلاغ شد اراضی شهر تهران را به چهار پهنه مختلف با کاربری
مسکونی، تجاری، سبز و مختلط تقسیم بندی کرد. براساس ضوابط طرح تفصیلی هریک از پهنه
ها به چندین زیر پهنه با ضوابط خاص همچون تراکم، سطح اشغال و… تقسیم بندی می شد
که بسیاری از زیرپهنه ها دارای تراکم های بالای ۲۴۰ درصد(معادل ۸ طبقه) و بعضا تا
۴۴۰ درصد(۱۵ طبقه) تراکم هستند که مطابق با ضوابط مصوبه برج باغ یعنی سطح اشغال ۳۰
درصد بناهایی با ۱۵ طبقه تراکم و حتی در مواردی بیشتر در باغات احداث شدند.به همین
دلیل شورای شهر در اصلاحیه این مصوبه مقرر کرد مالک در ۷۰ درصد باقی مانده باغ
موظف است به ازای هر ۱۶ مترمربع، یک درخت بکارد تا به این ترتیب به نوعی از گسترش
ساخت بنا در عرصه باقی مانده باغ جلوگیری کنند. اصلاحیه ای که بسیاری از کارشناسان
شهری معتقدند نمی تواند ضامن حفظ درختان باغات باشد. به گفته آنها تازمانی
که مصوبه برج باغ اجرایی میشود راهی برای حفظ صد در صدی درختان وجود ندارد اما چرا
شورا این مصوبه را حذف نمی کند؟
رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران از وجود موانعی بر سر
راه حذف مصوبه ۳۰- ۷۰ باغات خبر داد و گفت: به طور جدی به دنبال انجام این کار
بودیم اما موانعی بر سر راه اینکار وجود دارد.
محمدحقانی رئیس
کمیته محیط زیست شورای شهر تهران اظهار کرد: نقشه راه ما در خصوص عمل
در حوزه باغات طرح جامع و تفصیلی شهر تهران است. در جریان تهیه طرح تفصیلی یکی از
الزامات اولیه آن بود که در این طرح تثبیت فضاهای سبز و باغات در پهنه سبز دیده
شود اما چنین الزامی مغفول مانده است. به عبارت دیگر در طرح جامع و تفصیلی باید
کاربری تمامی باغات با عنوان کاربری فضای سبز و پارک عمومی دیده می شد اما چنین
نشد.
او ادامه داد:
علاوه بر این در زمان بررسی مغایرت های طرح تفصیلی مواردی مشخص شد که در برخی
مناطق شهر تهران زمین های بایر با کاربری سبز تعیین شده است که پس از مدتی در
کمیسیون ماده پنج به کاربری مسکونی یا تجاری تغییرکاربری دادند. بهترین نمونه آن
بوستان مادر است. بنابراین اشکال اصلی بروز تخلفات در حوزه باغات مغایرت های طرح
جامع و تفصیلی است.
این عضو شورای شهر
تهران تاکید کرد: اشکال عمده این است که وقتی قانونی به تصویب می رسد بعد از آن به
قدری ضابطه و ماده و تبصره تصویب می شود که اصل قانون حذف می شود و زیر سوال می
رود.
او با اشاره به
اصلاحیه مصوبه اخذ عوارض از فضای سبز گفت: از دیدگاه من اصلاحیه مصوبه اخذ عوارض
از فضای سبز تاثیری در بازدارندگی مالکان از تخریب فضای سبز و باغات ندارد. به نظر
من درخت مثل یک انسان جان دارد بنابراین هیچ نوع تعرفه ای را برای قطع درخت نمی
توان پذیرفت.
