دانشنامه ساخت و ساز

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

عمارت باغ فردوس

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

این خانه ارزشمند و تاریخیدر بخش شمالی شهر تهران قرار دارد . در داخل این خانه گچبری های کم نظیری به چشم می خورد که به مرور زمان رو به خرابی نهاده بود. ۳۰ نفر از بزرگترین و مجرب ترین هنرمندان گچبر مأمور شده بودند تا این محوطه را بازسازی نمایند که مسن ترین آنها استاد «حسن رضایی تهرانی» با بیش از ۹۰ سال و کم سن ترین آنها فرزند وی علیرضا رضایی تهرانی بود. استادان دیگری چون «حاج عباس عشقی» ، «اصغر زینت اعلایی» ، «رضا نجفی» ، «حاج سید علی اصفهانی» ، «استاد علی» ، «استاد یوسف» ، «حاج مصطفی شایگان» ، «حاج سید علی لطفی» ، «شعبان صحافا» ، «حسین نشاطیان» و … باعث شدند این بنای ارزشمند دوباره احیاء شود .

این بنا در زمان قاجاریه ساخته شد. در این مجموعه گچبری گل و برگ و انگور با روش ها و سبک های رومی و یونانی و ایرانی ترکیب شده و طرحی جدید را به وجود آورده است. به علت حضور گچ بران متعدد – در دوره ساخت و نیز مرمت بنا – هر اتاق ، سقف، ستون و راهرو به دست یک گروه بازسازی شد. به همین دلیل نوع ، سبک و طرح هر اتاق با اتاق دیگر متفاوت است. سالن قندیل زیرزمین باغ فردوس تقلیدی از قطار و آویز و کاسه است. به نقل از استادان مرمت کار ، نقطه آغاز و پایان کار نامعین است. آنچه که این کار را از دیگر کارها متمایز می کند توخالی بودن آویزه هایی است که از سقف به پایین آمده است. نوع سبک و مرمت کار حاج عباس عشقی است.

عمارت و باغ فرمانیه

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

اثر تاریخی باغ فرمانیه نمونه ای از معماری اصیل ایرانی مربوط به اوایل دوره قاجار با کاشی های طرح دار دوره ناصری است. ملک فرمانیه شامل باغ، زمین بایر و چندین رشته قنات، در سال ۱۳۲۶ هـ . ق به «کامران میرزا نایب السلطنه» قاجار تعلق گرفت و پس از فوت او به دخترش رسید. بعد از آن «میرزا فرمانفرما» از شاهزاده های قاجار، شمال باغ، سهم قنات ها و سایر متعلقات را خریداری کرد. در سال ۱۳۱۹ باغ و تمام متعلقات آن به سفارت ایتالیا فروخته شد. بناهای این باغ دارای جزئیات معماری اصیل ایرانی اوایل دوره قاجار است.

مجموعه بنای بیرونی شامل یک شاه نشین و دو اتاق سردری در طرفین حوضخانه ، دو اتاق پنج دری در دو طرف شاه نشین مشرف به باغ است. در مرکز این بنا ، حوضخانه ی هشت ضلعی که با الگوی معماری چهار طبقه چهار صفه و طاق گنبدی طراحی شده ، قرار دارد.

گچبری حوضخانه ، چشم را به فراز گنبد، جایی که نورگیر گنبد نور خورشید را به درون می کشد و بر حوض مدور زیرین و پنجره های اُرُسی سه طرف حوضخانه می پراکند، راهنمایی می کند.

مهمترین عامل تزیینی به کار رفته در بنای بیرونی و اندرونی، کاشیکاری طرح دار دوره ناصری است که به طور یقین از ساختمان دیگری به این بنا منتقل شده است. نمای شمالی بسیار ساده است و با ستون های آجری مسطح با تلفیقی از گچ مشاهده می شود. نمای جنوبی و اصلی ساختمان بیرونی با ایوان سراسری به فضای باغ گشوده می شود. ستون های موجود بخشی از تزئینات الحاقی است.

خانه شهید مدرس

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

خانه شهید سید حسن مدرسدر محله عودلاجان از محلات محدود حصار ناصری شهر تهران قرار دارد. این خانه که کامل ترین شکل یک خانه سنتی را در بافت تاریخی تهران به نمایش می گذارد، از بخش های مختلف اندرونی؛ بیرونی، مطبخ، کالسکه خانه و … تشکیل شده است. در این خانه تاریخی مجموعه ای از هنرها شامل گچبری، حجاری، آجرکاری، گره چینی، نقاشی و کتیبه نگاری در کامل ترین شکل، به کار رفته است. در نقشه ی تاریخی شهر تهران که متعلق به سال ۱۲۷۵ هـ . ق است، این خانه با عنوان «خانه وزیر مختار فرانسه» مشخص شده است. مرحوم سید حسن مدرس در اوایل قرن معاصر و در دوره نمایندگی مجلس، در این خانه سکونت داشت.

بنای تاریخی مسعودیه

بنای تاریخی مسعودیه،در خیابان اکباتان تهران، به دستور ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه همزمان با کاخ گلستان احداث شد. این مجموعه در محدوده میدان بهارستان و خیابان های ملت و اکباتان قرار دارد و شامل پنج عمارت اصلی و تاریخی است و قدمت آن به سال ۱۲۹۵ می رسد. عمارت مسعودیه با توجه به نقشه عبدالغفار، در زمینی به مساحت چهل هزار متر مربع احداث شد. آنچه امروز از این باغ و عمارت باقی مانده نیمه ی غربی مجموعه در زمینی به مساحت حدود دو هکتار است.

تالار سلام این مجموعه زیر نظر صنیع الملک نقاش باشی برای «میرزا آقاخان اعتمادالدوله» صدراعظم آقاخان نوری نقاشی شد. در عمارت مسعودیه کتیبه هایی به تاریخ ۱۲۹۵ هـ . ق باقی مانده است. عمارت اصلی یعنی دو بنای واقع در جبهه ی جنوبی شامل دیوان خانه و حوضخانه و عمارت سردر، تغییرات عمده ای نیافته اند اما بدنه ی غربی که در کنار خیابان ملت قرار داشت و بدنه ی شرقی به طور کلی تخریب شده است. در عمارت مشیریه و عمارت سید جوادی نیز تغییراتی مشاهده می شود که باید گفت ناشی از تغییر سلیقه ی حاکم در اوایل دوره ی پهلوی بوده است . سردر کالسکه روی عمارت مسعودیه همچنان باقی است.

این مجموعه که هم زمان با کاخ گلستان بنا شد و به ویژه تزیینات معماری آن ، متأثر از نفوذ هنر غربی در سال های اواخر حکومت قاجار است، در سال ۱۳۲۰ توسط دولت از دختر ظل السلطان خریداری شد و در اختیار وزارت معارف وقت قرار گرفت و بیش از ۷۵ سال در اختیار وزارت آموزش و پرورش بود.

این عمارت با تصویب نامه ی هیأت وزیران در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفته است تا کارهای بازسازی و مرمت آن انجام شود.

خانه مشیر الدوله پیرنیا

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

این بنادر خیابان لاله زار بین جمهوری و منوچهری قرار گرفته و در اصل متعلق به حسن پیرنیا بود .از خصوصیات این بنا گچبری و فرنگی کاری، کاشیکاری همراه با کاشی های منقوش به تصاویر شخصیت های اساطیری و تاریخی است.

خانه وثوق

بناهای قدیی تهران(سری دوم)

این بنا در سال ۱۲۵۳ هـ . ق یا ۱۲۱۱ شمسی در زمان محمدشاه قاجار برای یکی از صاحب منصبان دوره قاجاریه به نام «میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی» ساخته شد.

این بنادر خیابان ۱۵ خرداد کوچه «میرزا محمود وزیر» قرار دارد. هفت دری در این بنا یکی از تزئینات بنا به شمار می رود. ورود به قسمت داخل ساختمان از حیاط بیرونی و حیاط دَوُرنی از طریق دو راه پله انجام می شود . پله ها دارای ازاره (آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود) های سنگی هستند که نقوشی روی آن حک شده است. دو راهروی پایین توسط تالار آینه و تـَنـَبی ( محلی است برای پذیرایی) به هم مرتبط می شود ولی راهروهای طبقه دوم به علت وجود شیروانی از داخل ساختمان به هم مرتبط نیست و تنها راه ارتباطی آنها از طریق حیاط است.

طبقه اول را روی هم دو تالار بزرگ آینه و تنبی با سفره خانه، دو راهرو و سه اتاق دیگر در ضلع شرقی ساخته شده اند.

مطالب پیشنهادی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا