گازگرفتگی از موتورخانه مکرر اتفاق می افتد!

انتشار گاز مونوکسیدکربن در طبقات و واحدهای ساختمان ۵ طبقه ای ۲۰ واحدی در اثر نقص فنی دودکش موتورخانه، این بار بخیر گذشت! – زمان و مکان: ساعت ۲ بامداد جمعه ۱۰ دیماه ۹۵ ، مجتمع مسکونی ۲۰ واحدی در بزرگراه رسالت، محدوده پل سیدخندان – نجات۵۰تن ازگازگرفتگی و مسمومیت جزئـی ۵ نفر شامل سه زن ۲۵ ، ۲۶ و ۲۷ ساله ، یک پسربچه ۴ ساله و نیز یک دختر خردسال ۲ ماهه (منبع خبر: سایت آتش نشانی تهران)

رئیس هیئت‌ مدیره شرکت زرین کوه
(شرکت فعال درزمینه فناوری ها ی دانش
بنیان ، مجری و تولیدکننده بتن های ویژه
و غلتکی ، قطعات بتنی ویکی از پیشازان صنعت بتن کشور) بابیان اینکه این‌که اگر ما
بتوانیم سیمان را در جاده‌سازی و به شکل رویه بتنی و بتن غلتکی استفاده کنیم در
اینصورت می‌توانیم قیر را صادر ‌کنیم ، گفت:از نظر زیست ‌محیطی طبیعتاً قیر
آلاینده شهرها و محیط است و و باید استفاده
کمتری شود (در خیابانهای شهر، محوطه های صنعتی، بنادر ، روستاها و پایانه ها و…) ، علاوه
برآن رویه آسفالت قیری عمر و دوام کمتری نسبت به بتن دارد.

اگر ساکنین ساختمان متوجه علائم گازگرفتگی نمی شدند و آتش نشانی به
موقع به دادشان نمیرسید یا حادثه چند ساعت دیرتر و زمانی که همه ساکنین این ساختمان
در خواب بودند اتفاق میافتاد، چه فاجعه‌ای در این ساختمان نوساز و شیک اتفاق
می افتاد؟

رییس کارگروه کشوری پیشگیری از مرگ های خاموش در گفت و گو با ایسنا در
این خصوص می گوید: خدای نکرده اگر تراژدی تلخ و مرگ خاموش گروهی اتفاق افتاده بود
یا مسمومیت حاد و ماندگار، برای همیشه سلامت ساکنین را تهدید می کرد، حتما انعکاس
زیادی داشت و علاوه بر رسانهها، مدیریت بحران، فرمانداری، استانداری، شورای
شهر، شهرداری و حتی مجلس و … وارد ماجرا می شدند. خدا را شکر که بخیر گذشت، اما
درخواست می شود از این حادثه درس بگیریم که معمولا درس نمی گیریم و فراموش می شود
تا دوباره اتفاق بیفتد و دفعه بعد ممکن است فاجعه رخ دهد و بخیر نگذرد.

جواد نوفرستی افزود: این حادثه، اولین و آخرین حادثه گازگرفتگی در
ساختمان های دارای موتورخانه مرکزی نیست. هرساله و در ماههای سرد سال، بارها و
بارها چنین حوادث منجر به مسمومیت چند نفره و حتی مرگ خاموش در ساختمان های دارای
موتورخانه که حتی انتظارش را هم نداریم اتفاق می افتد.

وی درباره چرایی این حوادث بیان می کند: علت حدود ۸۰ درصد حوادث
گازگرفتگی، دودکش ها هستند. وقتیدودکشساختمانناایمنباشد (اشکال اساسی درطراحی
و اجرا)، دیگر فرقی نمی‌کند که سیستم گرمایش چیست، بخاری است یا پکیج یا
موتورخانه، حادثه رخ می دهد.

رییس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش تصریح کرد: غالبا تصور این است
که حوادث مختص استفاده ناایمن یا نصب ناایمن بخاری و آبگرمکن و پکیج یا بدلیل
ناایمن بودن و کوتاه بودن دودکش این وسایل حرارتی است اما این حادثه و ده ها حادثه
شبیه این، از یکسو تلنگری است برای ساکنین ساختمان‌های دارای حراتر مرکزی که
بدانند، سلامت و جان آنها هم در خطر است، اما تلنگر و هشدار اصلی این حادثه، برای
دست اندرکاران صنعت ساختمان است.

هشدار: وجود اشکالات ریشه ای در طراحی و اجرای تاسیسات ساختمان‌ها

نوفرستی اظهار می کند: هر نوع سیستم گرمایشی در ساختمان هایی که مطابق
با مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی طراحی نشده و توسط افراد ذیصلاح نیز ساخته و
نظارت نشوند، می تواند منجر به حوادث جبران ناپذیر شود.

وی یادآور می شود: مطابق مقررات ملی ساختمان، ساختمان ها و سیستم های
گرمایشی باید بصورت مهندسی طراحی و توسط افراد و یا شرکتهای ذیصلاح اجرا و حتی
مطابق الزامات مبحث ۲ مقررات ملی، موتوخانه مرکزی یا تجهیزات مکانیکی مستقل شامل
آبگرمکن، پکیج و رادیاتور، قبل از پایان کار یا تحویل واحد مسکونی به بهره بردار،
تحت نظارت ناظر تاسیسات یاناظر ساختمان، نصب و راهاندازی شوند. اما با وجود
نص صریح قوانین و مقررات، متاسفانه اغلب ساخت و سازهای کشور و همچنین اجرای
تاسیسات آنها، توسط افراد فاقد صلاحیت قانونی، طراحی و اجرا می شوند، موتورخانه ها
بندرت توسط مهندسان یا تکنسین های مجرب و مجاز طراحی و اجرا میشوند و
تجهیزات مکانیکی مستقل نامبرده نیز بندرت قبل از تحویل به بهره بردار یاقبل از
اخذپایان کار، نصب و تایید می شود. این عامل اصلی بروز حوادث بی شمار آتی است.

رییس انجمن جامعه ایمن ایران با بیان اینکه ایمنی سیستم گرمایشی تنها
به ایمن بودن خود سیستم یا تجهیزات گرمایشی خلاصه نمیشود می گوید: از سوی
دیگرایمنی گرمایشی به ایمن بودن ساختمان و شرایط محل نصب و شرایط اجرا، نصب و
نگهداری نیز وابسته است. از این رو، با وجود اینکه به درستی انتظار می رود سیستم
حرارت مرکزی نسبت به سایر سیستم ها ایمن تر بوده و حادثه گازگرفتگی و مرگ خاموش
نداشته باشد، اما در عمل اینگونه نیست و در ماه‌های سرد هر سال، شاهد اخبار متعدد
حوادث گازگرفتگی گروهی در مجتمع های مسکونی، خوابگاهها و حتی مدارس دارای سیستم
حرارت مرکزی هستیم. علت چیست و اشکال کار کجاست؟ به نظر من، کمترین اشکال به خود
سیستم یعنی اجزای موتورخانه برمی گردد و علت العلل، طراحی و اجرای غیر اصولی
موتورخانه، دودکش و تهویه آن است که مسئولین و متولیان صنعت ساختمان باید این مشکل
ریشه ای را برطرف کنند.

برای ایمنی سیستم گرمایشی باید چه کرد؟

نوفرستی در این خصوص بیان می کند: در مورد ایمنی سیستم های گرمایشی
باید به دو مولفه یعنی “احتمال وقوع حادثه” و “شدت یا قدرت
حادثه”توجه داشت. اگرچه احتمال وقوع حادثه گازگرفتگی با موتورخانه کمتر است
اما اگر در اجرای موتورخانه و دودکش آن اصول و ضوابط رعایت نشده باشد و منجر به
حادثه شود، بعلت ظرفیت چند برابری مشعل موتورخانه و درنتیجه حجم چند برابری
محصولات احتراق آن، در صورت وجود یا بروز هرگونه اشکال در دودکش و تهویه موتورخانه
(عدم اتصال و دودبندی کامل قطعات دودکش در زمان ساخت، مسدود شدن، شکسته شدن قطعات
دودکش داخل دیوار، مختل شدن کارکرد ایمن دودکش و …)، محصولات احتراق و گاز
مونواکسیدکربن از کانال ها و مسیرهای مختلف (درز یا ترک های دیوار، کانال های سیم
کشی برق، سقف های کاذب، کانال عبور لوله های تاسیسات و حتی راه روها) وارد محیط شده
و سلامت و جان ساکنین را تهدید می کند.

وی، جانمایی درست، اصولی و ایمن محل موتورخانه، طراحی و اجرای اصولی و
مهندسی دودکش موتورخانه از طریق اجرای آن در داکت جدا و مستقل از جداره دیوار
واحدهای مسکونی، یا با دورچینی مناسب مطابق الزامات مقررات ملی ساختمان و آیین
نامه دودکش مرکز تحقیقات ساختمان و همچنین از تهویه مناسب موتورخانه و نصب سیستم
ها یا سنسورهای ایمنی در موتورخانه اطمینان حاصل شود تا اطمینان از ایمنی
موتورخانه ساختمان را ضرری عنوان می کند.

رییس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش می‌گوید: جانمایی موتورخانه و
دسترسی آن به هوای آزاد نباید به‌گونه‌ای باید که چنانچه بدلیل نقص فنی دودکش
موتورخانه، گازمونوکسیدکربن نشت کرد، براحتی از طریق راهروها یا رایزرها وارد
طبقات و واحدها شود.

دیگ‌های چگالشی باید جایگزین سیستم سنتی موتورخانه شود

نوفرستی اظهار می کند: در ساختمان های مسکونی بزرگ و حتی ساختمان های
عمومی و مدارس، باید به سمت استفاده از سیستم های حرارت مرکزی برویم اما تاکید می
شود که در طراحی و اجرای موتورخانه های مرکزی نیز باید به سمت استفاده از فناوری
های روز حرکت کنیم و با جایگزین کردن سیستم سنتی دیگ و مشعل موتورخانه ای با دیگ
های چگالشی، به سمت ایمنی بیشتر و مدیریت بهینه تر انرژی در ساختمان ها حرکت کنیم.
این سیستم بهینه و ایمن حتی می تواند به جای نصب در زیرزمین، پشت بام ساختمان اجرا
شود تا خطر بالقوه سرایت شعلههای حریق و انفجار یا انتشار گاز مونواکسیدکربن
از طبقات زیرین ساختمان برطرف شده تا به بالاترین درجه ایمنی در برابر حوادث گاز
برسیم. مزیت دیگر این سیستم ها، آلودگی کمتر هوای کلانشهرها توسط دودکش ساختمان ها
از جمله موتورخانه هاست.

مناسب ترین، ایمن ترین و کم مصرف ترین سیستم گرمایشی برای ساختمان ها
چیست؟

نوفرستی در این خصوص می گوید: در ساختمان های مسکونی بزرگ و ساختمان
های عمومی و خاص، “سیستم حرارت مرکزی پشت بام با دیگ و مشعل چگالشی” و
در سایر ساختمان ها، استفاده از “پکیج‌های با محفظه احتراق بسته با دودکش
دوجداره فن دار” (ترجیحا” چگالشی) که با رعایت نکات ایمنی توسط
سرویسکاران مجاز در آشپزخانه یا بالکن یا اتاقک اختصاصی بنام “پکیج روم”
(با پیش بینی و رعایت الزامات) نصب می شوند، مناسب ترین انتخاب هستند.

اطلاعات تکمیلی درباره حوادث گازگرفتگی و چگونگی مواجهه با آن:

نحوه تولید گاز مونواکسید کربن:

احتراق ناقص در انواع سوختها (اعم از نفت، گاز، ‌ گازوئـیل، بنزین و
دیگر سوختهای‌ فسیلی) در وسایل و سیستم های حرارتی شامل بخاری، شومینه، ‌آبگرمکن،
موتورخانه مرکزی، اجاق پلوپزی، پکیج، ‌ ذغال و حتی اجاق گاز و همچنین خودروها و
موتورسیکلت ها.

نشانه های مسمومیت با مونواکسید کربن:

احساس فشار در سر، سوزش در چشم

ضربان نامنظم قلب، ‌سرخ شدن لبها، بزرگ شدن مردمک چشم

احساس گیجی، سردرگمی و عدم تشخیص آشکار

ضعف، کسالت و خواب آلودگی

حالت تهوع و استفراغ

تشنج، ‌کما و در نهایت مرگ!

رفتار مناسب در برخورد با مسمومیت مونواکسید کربن:

باز کردن سریع درها و پنجره‌ها و قرار گرفتن فرد مسموم در معرض هوای
تازه

خاموش کردن وسایل و سیستم های حرارتی مورد استفاده در ساختمان

تماس فوری با آتش نشانی و یا اورژانس

چگونگی محافظت از خود در مقابل مونواکسید کربن:

چک کردن مسیر دودکش و وضعیت نصب وسایل و سیستم های حرارتی قبل از
استفاده و در شروع فصل سرما

اطمینان از عدم وجود درز روی دیوارهایی که مسیر عبور دودکش وسایل
حرارتی (بخاری، ‌آبگرمکن، موتورخانه، پکیج و …) هستند بویژه در اتاق های خواب،
چون در برخی از حوادث شاهد نشت گاز CO از درزهای مورد
اشاره به داخل واحد مسکونی هستیم.

اطمینان از طول عمودی مناسب دودکش های با مکش طبیعی و داشتن کلاهک H در پشت بام

اطمینان ازعدم نشت گازحاصل از احتراق موتورخانه ها از طریق مشاعات و
رایزرها به داخل واحدها

اطمینان از ورودهوای تازه به محل سکونت و نبستن تمام روزنه ها و
درزهای درب و پنجره ها

استفاده از وسایل حرارتی مطابق دستور العمل سازنده و استفاده از خدمات
سرویسکاران مجاز

اطمینان از کارکرد صحیح وسیله حرارتی و عملکرد صحیح دودکش در زمان
استفاده از محصول بصورت مستمر

عدم استفاده از وسایل گرمایشی در فضای بدون تهویه (حمام، رختکن، سونا
و جکوزی و …)

عدم استفاده از بخاری بدون دودکش در اتاق خواب و دیگر فضاهای بدون
تهویه

عدم استفاده از فر و اجاقهای خوراک‌پزی برای گرمایش محیط

استفاده از وسایل و سیستم های گرمایشی نوین و ایمن با نظر کارشناسان
شرکتها مطابق با شرایط محل استفاده

استفاده از دستگاههای حسگر نشت گاز منواکسید کربن در واحدهای مسکونی

توصیه پایانی و جمع بندی:

در پایان از همه خانواده ها درخواست می شود برای سلامت خود و اعضای
خانواده شان، به دو نکته اصلی و کلیدی زیر توجه داشته باشند:

اطمینان همیشگی از کارکرد صحیح دودکش های انواع وسایل حرارتی

ورود مستمر هوای تازه به محل سکونت

این دو نکته، رمز در امان ماندن از خطر گازگرفتگی و فرار از مرگ خاموش
یا قاتل نامرئـی است.