مشهد به عنوان یک کلان شهر مذهبی، دارای یک معماری چند سویه است!

در راستای اجلاس سازندگان و طراحان مشهد مجتمع رسانه‌ای راه و ساختمان‌ با معماران برجسته کشور در خصوص معماری این شهر به گفت‌وگو نشسته است، آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار صما با محمود فیض، معمار و استاد دانشگاه است:

وضعیت معماری امروز شهر مشهد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سوال خیلی کلی است بنابراین بطور کلی میتوان گفت که: مشهد به عنوان یک کلان شهر مذهبی، دارای یک معماری چند سویه است! بخشی از الگوهای معماری ایرانی-اسلامی پیروی میکند بخشی مبتنی بر معماری مدرن و زیرشاخه های آن است بخشی تظاهر به معماری کلاسیک و اصطلاحا” رومی دارد و بخشی در حسرت معماری باستانی و کهن ایران است و بخشی هم بر هیچ استوار است. این وضعیت حاکی از نوعی کشمکش در حوزه معماری است که موجب تنوع و گوناگونی شده است اما بایستی اذعان داشت که بجز اماکن و بناهای مذهبی که معماری خوب خود را دارد، در بخش های دیگر فقط در بخش دوم که از معماری مدرن پیروی کرده تا حدودی خوب بوده است که آن هم نسبت کمی از کل را تشکیل میدهد. بی شک در این بخش کارهای موفقی در سطح شهر دیده میشود که زبان معماری و ارزش های هنری معاصر را در خود دارد. 

 

سیما و منظر شهری امروز مشهد چگونه است؟

رنگ رخسار خبر میدهد از سر درون! بنظر می آید خیلی تب دارد! همانطور که میدانید شهر یک مجموعه بسیار بزرگ است در بخشهای کوچکی سیما و منظر شهری نسبتا” مناسب است و در بخشهای بزرگی هم خیلی فاجعه! ساماندهی سیمای شهری نیازمند مدیریت قوی از سوی نهادهای تاثیر گذار شهری است که خیلی هم زمانبر خواهد بود. اما میتوان با یکسری دستورالعمل ها، هم اندیشی ها و برگزاری کنفرانس ها و مشارکت بیشتر جامعه در مساله بهسازی محیط و سیمای شهری با وضع موجود را بهبود بخشید. که برگزاری اجلاس معماران و سازندگان توسط رسانه صما هم در همین راستا است. اما باید گفت هرجا معماری خوب باشد بی شک سیمای شهری هم خوب خواهد بود.  

 

آیا وجود الگوهای مشخص برای طراحی و معماری راهگشاست؟

برخی با توجه به وضعیت فرهنگی_مذهبی شهر داعیه معماری ایرانی-اسلامی دارند و این الگوها را دنبال میکنند هم از طریق نهادهای شهری تاثیر گذار و هم از مسیرهای دیگر، که باید گفت: معماری در مشهد هیچگاه اسلامی نخواهد شد، مگر در یناها و اماکن مذهبی!

در دنیای چند بعدی امروز و جامعه چند گانه ای که شاکله فکری و خواسته های متنوعی دارد،  الگوهای مشخص و ضوابط  به دلیل محدودیتی که در ذات خود دارند نمیتواند راهگشا باشد همچنان که تاکنون طی چند دهه اخیر وضعیت فعلی نتیجه آن است. هویت امروز یک هویت چند گانه است، خوب یا بد بایستی قبول کرد. اگر چه نارسایی معماری ناشی از مسائل گوناگون اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است اما راه برون رفت نسبی، ارتقاء سطح آگاهی عموم و فهم نسبی از مساله معماری و هنر و احترام به نظر افراد متخصص در حوزه معماری و شهرسازی است. هرجا این این مساله رعایت شده موفق بوده ایم.

 

آینده معماری در شهر مشهد چگونه خواهد بود؟

روندی که در پیش است نشان از غلبه معماری مدرن بر شهر دارد اگر چه هنر کیچ (Kitsch Art) از سبک های مختلف هم جریان دارد و هم رونق! اما در نهایت نور بر تاریکی خواهد تابید و زیبایی بر زشتی غلبه خواهد کرد.

امروز شهری مانند مشهد نیازمند تعریف پروزه های بزرگ مقیاس شهری با یک معماری ارزشمند و با پیروی از ارزشهای پایدار هم در بعد علمی و مهندسی هم در بعد هنری و فرهنگی است چه در بخش سرمایه گذاری های خصوصی و چه در بخش پروزه های دولتی. چند پروژه بزرگ مقیاس با معماری ارزشمند در سطح بین المللی میتواند سرنوشت یک شهر را تغییر دهد.

در چنین پروزه هایی زندگی اجتماعی و فرهنگی رونق خواهد داشت و منجر به آگاهی و نشاط اجتماعی و رونق اقتصادی خواهد شد و از طرفی سرمایه ای تاریخی – فرهنگی برای نسل های آینده.

این مقیاس ها میتواند منجر به الگوهای بزرگ و تاثیر گذار برای بخش های کوچکتر شود. بی تردید برنامه ریزی و طراحی چنین پروژه هایی به معماران خوب و شناسنامه دار حرفه ایی نیاز دارد!