چرا خرید ملک در ترکیه برای ایرانیان جذاب است؟
بر اساس آمار ارائه شده اتباع ایرانی با خرید ۶۸۳ واحد خانه پس از عراق در جایگاه دوم خریداران خارجی خانه در ترکیه در ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ قرار گرفته‌اند. موضوعی قابل تأمل و نشان دهنده تب تند مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور است.
آنگونه که از گزارش‌های مرکز آمار ترکیه مشخص می‌شود ایرانی‌ها با وجود شیوع ویروس کرونا، در سال گذشته با خرید سه هزار و ۱۶۸ فقره ملک، رتبه اول خرید ملک در ترکیه را به دست آورده بودند.
بر اساس این آمار، در بین شهروندان خارجی، ایرانی‌ها در کمتر از چهار سال، دو هزار و ۷۲۱ شرکت در ترکیه تأسیس کرده و ۱۳ هزار و ۳۵ فقره ملک نیز در این کشور خریده‌اند. به نحوی که املاک و مستغلات، موجب خروج رقمی در حدود ۶۲۰ میلیون دلار از کشور به این مقصد تا سال ۹۹ بوده است.
امسال نیز در میان کشورهای خارجی، عراقی‌ها با خرید ۷۷۳ واحد خانه در ماه گذشته اصلی‌ترین مشتریان خارجی خانه در ترکیه بوده‌اند و ایران با ۶۸۳ واحد در رده بعدی قرار گرفته است. خبری که نشان دهنده جذابیت روند خروج سرمایه به مقصد ترکیه، بوده و ضرورت چاره‌اندیشی اساسی را برای رفع آن محسوس‌تر از همیشه می‌کند.
واقعیت این است که تب تند مهاجرت از ایران از آن رخدادهایی است که دریک دهه اخیر به شدت با آن مواجه بوده‌ایم. به طوری که باوجود رکود بازار ملک ایران، در آن سوی مرزهای کشور، خرید خانه توسط ایرانیان رونقی بسیار دارد و شهروندان ایران در سال‌های گذشته یکی از اصلی‌ترین مشتریان خانه در ترکیه بوده‌اند. اتفاقی که به نظر می‌رسد دلیلی جز رشد منفی اقتصادی کشور در چند سال گذشته ندارد.
انتخاب املاک خارجی به جای داخلی
بنا بر گفته کارشناسان، تحریم‌های شدید اقتصادی ایران و محدودیت مراودات مالی بین اقتصاد ایران و سایر کشورها، رشد اقتصادی نزدیک به صفر یا منفی ایران، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا، نوسان زیاد در پارامترهای تأثیرگذار بر اقتصاد ایران، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران، کاهش اعتبار و جایگاه پاسپورت ایرانی و تمایل سنتی ایرانیان به سرمایه‌گذاری در ملک نسبت به سایر بازارها از جمله عوامل تأثیرگذار در تمایل مردم ایران نسبت به سرمایه‌گذاری در املاک کشورهایی دیگر مانند ترکیه است اما در این بین گویا وضعیت ناخوشایند بازار مسکن ایران از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که در خروج سرمایه‌های ایرانی نقش ایفا می‌کند به‌گونه‌ای که کارشناسان و فعالان بازار املاک ایران، این موضوع را دلیل اصلی برای تمایل ایرانیان به خرید ملک در کشورهای خارجی مانند ترکیه می‌دانند.
به گفته مشاوران املاک، قطعاً دفاتری برای خرید و فروش این‌گونه املاک در داخل کشور وجود دارد که به طور زیرزمینی چنین اقدامی را انجام می‌دهند. یکی از همین مشاوران املاک که آگاه به سرمایه‌گذاری ایرانیان در املاک خارج از کشور است در مورد خرید املاک خارجی می‌گوید: در چند سال اخیر برخی کشورها چون قبرس و ترکیه اقدام به تبلیغات وسیع برای فروش املاک خود به خارجی‌ها داشته‌اند و همراه با این تبلیغاتشان مزایای زیادی چون وعده اعطای اقامت دائم به متقاضیان یا وعده پرداخت وام بانکی با سود اندک را قرار داده‌اند تا سرمایه‌گذار خارجی بیشتر جذب خرید شود. اغلب ایرانیان نیز در این سال‌ها مصر به خرید این املاک شده‌اند.
تبلیغات فراوان برای خرید ملک در ترکیه
رضاپور که از فعالان بازار مسکن در اصفهان است با اشاره به نبود ثبات در بازار املاک ایران می‌گوید: در چند سال گذشته شاهد خروج سرمایه‌های مردم از کشور برای خرید ملک در کشورهایی چون گرجستان و ترکیه یا کشورهای عربی بوده‌ایم. برای این تصمیم‌گیری دلایلی وجود داشته که شاید از دید این سرمایه‌گذاران منطقی بوده است. از سویی شرایط نامناسب اقتصادی و نبود برای امنیت خانواده‌ها و از طرفی گرانی بیش از اندازه ملک در کشور باعث تمایل مردم به خرید مسکن بوده است.
به گفته وی با وجود تبلیغات گسترده برای خرید ملک در کشورهایی مانند ترکیه و دریافت امتیازات فراوان، قشر توانمند جامعه برای سرمایه‌گذاری به‌جای انتخاب املاک داخل، املاک خارجی را انتخاب می‌کنند. اقشار متوسط هم شاید با سرمایه‌ای که امکان خرید در داخل را نداشته باشند به خارج از کشور پناه می‌برند.
این فعال بازار مسکن توضیح می‌دهد: سهولت سرمایه‌گذاری در ترکیه، وجود برخی اشتراکات فرهنگی، زبانی و فقدان برخی محدودیت‌های اجتماعی در ترکیه، جذابیت‌های گردشگری و خرید، آسان بودن سفر از ترکیه به دیگر کشورها و…. جذابیتی فراوانی را برای بخشی از ایرانیان در راستای خرید املاک خارجی به وجود آورده است.
رضاپور خاطرنشان می‌کند: البته بخشی از این تبلیغات، واقعی نبوده و گاه افراد با اغفال شدن، سرمایه خود را از دست داده‌اند ولی به هر حال در شرایط کنونی این موضوع بسیار، مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
اگر سرمایه‌گذار، احساس امنیت داشته باشد
اما موضوع مهمی که در رابطه با خرید املاک خارجی توسط ایرانیان وجود دارد به خروج سرمایه‌های ایرانیان بازمی‌گردد که قطعاً مبلغ قابل توجهی است و لازم است راهکارهایی برای ممانعت از این چالش بزرگ اندیشیده شود.
به گفته سعید یاری، کارشناس اقتصادی در این سال‌های اخیر به ویژه ۲ سال گذشته به میزانی مردم نگران از آینده خود شده‌اند که ترجیح می‌دهند به‌جای سرمایه‌گذاری در ایران و خرید ملک در کشور خودشان، به کشورهای دیگر رجوع کنند. تا جایی که سال گذشته ایرانیان رتبه نخست را در خرید املاک ترکیه کسب کردند و امسال هم رتبه دوم را به خود اختصاص داده‌اند در صورتی که بازار مسکن داخل کشور با کسادی شدیدی روبرو است.
وی تصریح می‌کند: حال این که چرا چنین معضلی به وجود آمد و چه اتفاقی باید در یک کشور به وقوع برسد تا مردمش به جای خرید در داخل به خارج از کشور روی آورند موضوعی است که ریشه در نبود امنیت سرمایه‌گذاری داخلی دارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: فرد سرمایه‌گذار، شاید در ایران هیچ ملکی را نداشته باشد ولی ترجیح بدهد با آن مقدار پس‌اندازی که دارد در کشوری چون ترکیه خانه‌دار شود یا آنکه در پروژه‌های خارجی سرمایه گذاری کند زیرا تقریباً از بازگشت سرمایه خود و سود ناشی از این سرمایه گذاری آگاه است هر چند در مواردی هم افرادی با ضررهای هنگفت روبرو شده‌اند.
به گفته یاری ولی معمولاً مردم، با اتکا به تبلیغات و گفته‌ها و تجربه‌های کلی دیگران، دست به چنین اقدامی می‌زنند. حال در این شرایط است که باید مسئولان کشور گامی اساسی برای چرخش چنین رویکردی داشته باشند.
وی تأکید می‌کند: ضرورت دارد اقدامات و تدابیری مانع خروج سرمایه‌های ایرانی از کشور شود و گام نخست ایجاد امنیت کافی برای فرد سرمایه‌گذار است که نه در کوتاه‌مدت، بلکه سال‌های بیشتری برای به نتیجه رسیدن، زمان لازم است.
این کارشناس اقتصادی اظهار می‌کند: بدون تردید زمانی که فرد برای سرمایه‌گذاری احساس امنیت کافی دارد دلیلی برای خروج نقدینگی خود از کشور ندارد. مگر اقشاری که توانایی مالی بالایی داشته و با مازاد سرمایه‌های خود، خریدهایی در کشورهای دیگر انجام می‌دهند؛ وگرنه انتخاب قشر متوسط جامعه در صورت امن بودن شرایط، گزینه سرمایه‌گذاری در داخل خواهد بود.
