ساخت‌وسازها و اعتمادی که فرو می‌ریزد
با وجود آنکه بهای مسکن در در سراسر کشور با افزایش زیادی همراه شده و سود زیادی به سازندگان آن می‌رساند، اما آنچه کمتر مورد توجه قرار دارد، نبود نظارت بر کیفیت ساختوساز ساختمان است به‌طوری که برخی سازه‌ها حتی در برابر باد هم توان مقاومت ندارند.
چندی پیش فیلمی از اسکلت یک ساختمان نیمه کاره در مشهد در فضای مجازی منتشر شد که توجه بسیاری را به خود جلب کرد. در این فیلم، اسکلت فلزی یک ساختمان در حال ساخت بر اثر وزش باد نسبتا شدید سقوط کرد.
انتشار این فیلم بهانه‌ای بود تا بار دیگر افکار عمومی و متخصصان نسبت به کیفیت ساختوساز در کشور انتقاد کرده و این واقعه را نشانگر حقیقت کیفیت ساختوساز در کشور قلمداد کنند. بسیاری این پرسش را مطرح کردند؛ اسکلتی که با یک باد فرو می‌ریزد چگونه قرار است در برابر زلزله مقاوم باشد؟ این در حالیست که اسکلت ساختمان نقش مهمی در استحکام و مقاومت ساختمان در برابر زلزله دارد. در این میان پی ساختمان و جوشکاری قسمت‌های مختلف در فرآیند اسکلت‌بندی مهمترین بخشی است که باید به صورت اصولی انجام شود تا استحکام مورد نیاز ساختمان تامین شود.
نبود نظارت، معضلی اساسی در عرصه ساختوساز کشور
علی بیت‌الهی رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با ایرناپلاس، مواردی همچون فیلم اشاره شده را بسیار دانست و گفت: ساختوساز در کشور از یک کاستی عمده رنج میبرد. نمی‌خواهم کل مهندسان ناظر و عوامل دیگر ساختوساز را مقصر بدانم اما در پروژه‌هایی که فاقد نظارت میدانی هستند چنین مواردی دیده می‌شود.
بیت‌اللهی با یادآوری اینکه نظارت ساختمانی مراحل مختلفی از بررسی مدارک فنی و نقشه تا نظارت در هنگام اجرا را شامل می‌شود، ادامه داد: در اسناد و مدارک فنی ساختمان، نام ناظران مختلفی وجود دارد اما در اجرا و عملیات اجرایی بسیاری از پروژه‌ها به‌ویژه ساختمان‌های مسکونی که مالکیت شخصی دارند نظارت‌های کافی و رضایت بخشی دیده نمی‌شود.
در خرابی‌های بعد از زلزله در کیفیت مصالح، بتن، جوشکاری، آرماتورگذاری و موارد دیگر، بارها نواقص واضح و آشکار ساختمان و عدول از آیین‌نامه مشاهده شده و دلیل اصلی آن نبود نظارت کافی در زمان کار است که این معضلی اساسی در عرصه ساختوساز کشور به شمار می‌آید.
بی‌اعتمادی مردم به ساختمان‌های نوساز
بیت‌اللهی با یادآوری فیلم منتشر شده در فضای مجازی که در آن اسکلت فلزی یک ساختمان در اثر باد فرو می‌ریزد، افزود: در مراحلی از کار ممکن است اسکلت ساختمانی هنوز به مرحله نهایی نرسیده باشد. اما در هر مرحله‌ای از کار باید اقدامات استحکامی و جلوگیری از ریزش لحاظ شود.
باید به این نکته توجه داشت که باد اگر در مقابل پوشش پهن مثل دیوار باشد نیروی موثرتری پیدا می‌کند اما در مقابل اسکلت و تیرآهن‌های باریک که باد به راحتی از اطراف آن رد می‌شود آنچنان نیرویی را ایجاد نمی‌کند. اما با این حال این اتفاق درباه اسکلت این ساختمان دیده شد که نشان از نبود استحکام کافی آن داشت.
واقعیت اینکه حتی در مرحله اسکلت‌گذاری، خطای فنی آشکار دیده می‌شود، حتی اگر فرض کنیم که قرار بود در روزهای آتی اتصالات و جوشکاری انجام دهند، رها کردن سازه در آن شرایط، قابل قبول نیست. اگر این ماجرا در ساخت‌وسازها را به عنوان امر رایج در نظر بگیریم اعتماد به ساختمان‌های نوساز هم کم می‌شود.
وی گفت: این معضل بسیار مهمی در کشور است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. در زلزله کرمانشاه در آوارها انواع نخاله‌ها در بتن‌های ساختمان‌ها مشاهده می‌شد. در موارد دیگری دیده شد در انتهای تیرآهن‌ها، برای اتصال آنها به دیوار از میلگرد استفاده شده بود که یک نقص اجرایی است. بسیار دیده شده است که حتی نقشه‌ای که در ابتدا طراحی شده و براساس آن پروانه ساخت صادر شده، در زمان اجرا چیز دیگری از آب درآمده است.
با هرتخصصی وارد عرصه ساختوساز شده‌اند
این مقام مسئول با بیان اینکه ساختوساز در کشور یک فرآیند چند مولفه‌ای است که در کیفیت نهایی ساخت تاثیرگذار است، ادامه داد: صاحب سرمایه که همان کارفرما و مالکان ساختمانند، با هر تخصصی وارد ساختوساز می‌شوند و در این روند دخالت آشکار دارند. علاوه بر این، یک سر این ماجرا سازمان نظام مهندسی است که در درون خود مشکلاتی دارد. شهرداری‌ها از طرف دیگر چشم خود را بر انواع تخلف‌ها می‌بندند و به تخلفات ساختمانی به عنوان یک منبع درآمد نگاه می‌کنند.
یک طرف دیگر هم وزارت راه و شهرسازی است که وظیفه نظارت عالیه ساختوساز را دارد و می‌تواند در هر مرحله‌ای ورود پیدا کند. اما متاسفانه ما در هیچ یک از این موارد وضعیت مطلوبی نداریم.
بیت‌اللهی افزود: از سوی دیگر در زمان اجرا نیز مواردی همچون نبود مصالح با کیفیت و استفاده از کارگر غیرمتخصص در نهایت باعث کاهش کیفیت ساختوساز می‌شود و حتی کیفیت ساختمان‌های نوساز را زیرسوال میبرد. برای همین است که به دلیل بی‌نظمی ایجاد شده، تشخیص ساختمان با کیفیت از ساختمان بی‌کیفیت دشوار شده و مردم به هیچ ساختمانی اعتماد ندارند.
به اعتقاد وی، به همین دلالیل، شناسامه فنی ساختمان‌ها، کیفیت ساخت، نظارت درست، رسیدگی به چگونگی ساخت و سیستم نظام مهندسی و داشتن یک تائیدیه از یک مرجع مسئولیت‌پذیر برای ساختمان بسیار مهم است تا شهروندان به این تائیدیه اطمینان کنند.
