دانشنامه ساخت و ساز

شکل گیری شهر پیش از ظهور اسلام

سیلک کاشان

در میان سرزمی نهایی که آثار زندگی گذشته را در خود حفظ کرده اند، فلات ایران موقعیت ممتازی در شهرستان هَرسین (از شهرستان های استان کرمانشاه است)  گنج دره  را  دارد.

یکی از اولین سکونتگاه ها در تپه پژوهشگران یکی دیگر از محل های سکونت بشری که در دشت شناخته شده، مربوط به هزارهٔ پنجم قبل از میلاد، سیَلک کاشان است. که شامل دو تپه شمالی و جنوبی است.

تپه سیلک کاشان

دهکده ماقبل تاریخی سیلک باگذشت زمان به یک شهر مستحکم تبدیل شد و دارای  کاخ ،ساختمان های فرعی و محله های سکونت و شاید یک معبد و دیواری مستحکم در اطراف آن شد.

 

شهر سوخته

در نیمه شرقی فلات ایران و در نزدیکی شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان، شهرسوخته یکی از شگفتی های دنیای باستان است. این شهر نمونه ای منحصر به فرد و حکایت واقعی علم، صنعت و شهر « فرهنگ گذشته های دور این مرز و بوم است که به دلیل آتش سوزی که در آن رخ داده است، آن را نامیده اند. »

سوخته اقوام آریایی مستقر در رشته کوه های زاگرس و در دشت های مرتفع آن با تشکیل دولت ماد، اولین اقوامی هستند که در گذر تاریخی، خود را از مرحلهٔ جوامع ساده روستایی  ایلی، به جامعهٔ شهری رسانده اند.

 

اولین شهرها

ازقرن نهم ق.م ساختن اولین شهر های مادی با الهام از شهرهای تپه ای بین النهرین شروع شد، که نمونهٔ آن هگمتانه یا همدان امروزی است. پس از آن در دورهٔ هخامنشیان با شکوفایی شهرهای پارسی در شوش، پاسارگاد و… شهرسازی در ایران به اوج خود رسید. شهر هخامنشیان مربعی شکل بود، که در وسط آن آتش را به منزلهٔ حافظ حقیقی مکان می افروختند.

در کنار هسته اصلی آن حوض یا آبگیری به نسبت جمعیتی که در آنجا ساکن بود، حفر م یکردند و برایآن آب انبار می یساختند. عناصر اصلی شهر هخامنشی علاوه برآتشکده و آب انبار، خانه، باغ و… نیز بوده است.

شهرهایی را که ساسانیان بنا م ینهادند، دارای الگویی بود که در شهرهای دوران اولیهٔ بعد از اسلامنیز مورد استفاده قرار می گرفت. دراین شهرها، دژ حکومتی با باروهای کنگره دار،مجموعه ای است از کاخ ها، آتشکده اصلی، دیوان ها، سربازخانه ها، گنجینه ها و انبارهای آذوقه که در بالاترین و ایمن ترین نقطه شهر ساخته می شده

شهر سازی دوره ساسانی

 

 مجموع های مرکب از محلات » کهن دژ « دورتادور این دژ حکومتی که در دوران اسلامی به خاص برای استقرار طبقات ممتاز و نزدیکان پادشاه قرار داشت. که دردوران اسلامی شارستان نامیده شد. این بخش نیز با دیواری سنگین و با چهار دروازه، بخشی از بازار شهر را نیز در خود داشت.

مجموعه ای مرکب از محلات، خانه ها، بازارها، باغات و مراتع مردمی که در طبقات ممتاز ١ دولت ساسانی قرار نم یگرفتند، در خارج از شارستان قرار داشتند، این بخش که در فروپاشی دولت ساسانی به هنگام ورود مسلمانان نقشی اساسی داشتند، دربعد از اسلام به رَبَض (شهر بیرونی) مشهور شد.

در شهر ساسانی بازار از دل شارستان شروع می شد و تا رَبَض نیز گسترش داشت و در مسیر خود محلات را شکل میداد و در مسیر راه های کاروان رو نیز قرار می گرفت.

 

انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام؛ فرصتی مغتنم برای دیپلماسی فرهنگی

انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام؛ فرصتی مغتنم برای دیپلماسی فرهنگی

 

مطالب پیشنهادی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا