«برنامه جامع اقدام مشترک» از امروز پتانسیل عملیاتی شدن پیدا می کند.
تمام پیش بینی های انجام شده به اجرا گذاشته شده تا روز گذشته یعنی ٢۶
مهرماه همه طرف های پرونده هسته ای وارد مرحله اجرائی شوند. مسئولیت اصلی در پاسخ
گویی، برعهده آمریکا و ایران بود که آمریکا با عبور از معابر پیچیده و تودرتو
بالاخره موافقت سیاسی خود را اعلام کرد. در ایران هم به طور مشابه، بحث های جدی
صورت گرفت و باوجود اظهارنظرهای سیاسی مخالف و موافق، این بحث ها سرانجام به پاسخ
مثبت سیاسی ایران منتهی شد. قبل از این اظهارنظرها، خوشبختانه شورای امنیت سازمان
ملل متحد، موضوع را از نظر حقوقی در قالب صدور قطع نامه ٢٢٣١ به پایان رساند و
علاوه بر تایید توافق هسته ای ایران و گروه ١+۵، کلیه قطع نامه های گذشته علیه
ایران را به کار گرفت تا در یک «کانال واحد»، راه را برای اجرای توافق هسته ای،
تعلیق و سپس لغو تحریم ها باز کند.
بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز هم زمان با چند
سفر به ایران، مقدمات بازرسی و تطبیق تغییرات صنعت هسته ای ایران را براساس توافق
هسته ای وین فراهم کردند. اکنون که در روز اجرای برجام قرار داریم، همه نگاه ها در
جهان به سوی ایران است که مرحله به مرحله آمادگی خود را برای انجام تغییراتی در
سایت های هسته ای نطنز، فردو و رآکتور آب سنگین اراک اعلام کند. پس از چنین اعلام
آمادگی ای، آژانس با اعزام کارشناسان خود، مراتب تطبیق تغییرات انجام شده با توافق
هسته ای وین را اعلام خواهد کرد. در هر مرحله که آژانس اجراشدن توافق ایران را با
گروه ١+۵ اعلام کند، آمریکا نیز به لغو تحریم های ریاست جمهوری و تعلیق مرحله ای
تحریم های مجلسین آمریکا می پردازد. اتحادیه اروپا نیز در یک اقدام، تمام تحریم
های خود را به حالت تعلیق در می آورد. درصورتی که در این ایام، اختلاف نظری بین
ایران و گروه ١+۵ به وجود آید، کمیسیون مشورتی و نظارتی گروه ١+۵ وارد شور شده و
درباره اختلاف پیش آمده اظهارنظر می کند. با پایان یافتن اعمال تمام تغییرات پیش
بینی شده در صنعت هسته ای ایران و تعلیق همه تحریم ها، دوران اعتمادسازی شروع می
شود. این دوران ١٠ تا ١۵ سال طول می کشد و ایران می پذیرد که پروتکل الحاقی به
اجرا درآید. آژانس در این ایام قادر خواهد بود از همه تاسیسات هسته ای ایران و هر
نقطه ظن و تردید برانگیز، بازرسی کرده و به جامعه جهانی گزارش دهد که هیچ گونه
انحرافی به سوی تسلیحاتی شدن در ایران وجود ندارد. حین دوران اعتمادسازی، تحریم
های موشکی در عرض هفت تا هشت سال به حالت تعلیق درمی آید و در پایان ١۵ سال،
آمریکا اقدام به لغو همه تحریم ها خواهد کرد که می تواند در قالب تصویب یک قطع
نامه از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد صورت گیرد و همه تحریم های غرب را شامل
شود. به این ترتیب در پایان دوران اعتمادسازی، ایران می تواند از آزادی ها و
امتیازهای عهدنامه منع گسترش سلاح های هسته ای به طور کامل برخوردار شود و هرگونه
مایل است صنعت هسته ای خود را پیش ببرد. دراین میان، سیاست های کلان جهانی و به
ویژه سیاست های کلان آمریکا و ایران در موفقیت یا عدم موفقیت پروسه اتخاذشده، دخیل
خواهند بود. ایران و آمریکا نسبت به هم بی اعتماد هستند؛ بنابراین در هر بزنگاهی
قصد دارند یکدیگر را متهم کنند که در پی نقض توافقات هسته ای قرار دارند. از سوی
دیگر در یک فضای تقابلی هیچ گاه نمی توان یک توافق بین المللی را پیش برد.
به علاوه اگر در کمیسیون مشورتی نظارتی به جای دوست،
دشمن ما نشسته باشد، یقینا به نفع ما حکم نخواهد داد. پس در هر دو کشور باید فکری
برای این فضا کرده و بر عهده دولتمردان دو کشور است که تنفر و بی اعتمادی را بین
دو کشور ترویج و تشویق نکنند. برخی در دو کشور اصولابا این نیت روز برجام را شروع
می کنند که بتوانند با اولین بهانه آن را نقض کرده و تقصیر را به گردن طرف مقابل
بیندازند؛ زیرا آنها متعهد به تلاش های چندساله و دستاوردهای آن نیستند. هرکدام از
قدرت های جهانی هم که تصمیم داشته باشند در کنار ایران قرار گیرند و از فضای
«پسابرجام» برای همکاری های اقتصادی، صنعتی و حتی سیاسی- امنیتی استفاده کنند،
عضوی از گروه ١+۵ هستند که برای رسیدن به هر هدفی، نیازمند به اجرا در آمدن
توافقات هسته ای وین هستند. ازاین رو فضای خصومت بین ایران و آمریکا به نفع هیچ کس
نیست. طرف اصلی ایران در پرونده هسته ای کماکان آمریکاست. تا زمانی که آمریکا رسما
چراغ سبز به اروپا، چین و بقیه نشان ندهد، سرمایه گذاری آن کشورها در ایران صورت
نمی گیرد و اگر هم صورت بگیرد، قابل دوام نخواهد بود. با توجه به شرایط امروز
ایران، اگر سرمایه گذاری خارجی در کشورمان صورت نگیرد، اقتصاد و صنعت ایران از
حالت رکود خارج نمی شود، بازسازی صنایع فرسوده ایران به تعویق می افتد، تولید در
ایران افزایش پیدا نمی کند و شغل به اندازه ای که بر نرخ بیکاری اثر قابل توجه
بگذارد، ایجاد نخواهد شد. پس دشمنی های تاکتیکی هم باید با محاسبات دقیق صورت گیرد
تا آثار مخرب استراتژیکی بر جامعه در حال انتظار ایران بر جای نگذارد.
