معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی می‌گوید: قنات‌هایی که زیر کاخ صاحبقرانیه قرار گرفته به یک مجتمع به نام اطلس‌مال می‌رسد که با گودی حدود ۴۰ متر در پشت کاخ مسدود و باعث شستن زمین شده است و این پروژه اصلا منطق ثبت ملی را رعایت نکرده است.
آبان ماه سال ٩٣ بود که ترک‌های کاخ صاحبقرانیه بر صدر خبرها نشست و فعالان و مسوولان میراث فرهنگی را نگران کرد. کاخ قاجارها و یکی از بناهای بسیار مهم تهران ترک برداشته بود و هر کس دلیل آن را یک چیز می‌دانست. چندی پیش محمدحسن طالبیان در حاشیه نشست شورای عالی شهرسازی و معمار ایران گفت: پروژه اطلس‌مال، گود ۴۰ متری دارد و در مطالعات اولیه متوجه شدیم قنات‌های موجود زیر کاخ که به مجتمع تجاری اطلس‌مال می‌رسد تخریب شده‌اند و احتمال دارد که تمام آب ها پشت آن محبوس شده باشند و احتمال اینکه آب‌ها برگشته و زمین‌شستگی صورت گرفته باشد نیز وجود دارد. همچنین، تسریع بخشیدن به زمین لغزش‌ها در آن منطقه فرض و بحث دومی است که در دستور کار قرار دارد.
آن روزها شاید کمتر کسی تصور می‌کرد پروژه عظیمی که در نزدیکی کاخ در حال متولد شدن بود، عامل ایجاد ترک‌ها باشد. پروژه اطلس مال که مالک آن شرکت باغ فردوس ایرانیان است؛ شرکتی که ۴٠درصد سهام آن متعلق به موسسه صندوق بیمه تامین اجتماعی روستاییان و عشایر و ۶٠درصد سهامش متعلق به گروه شرکت‌های ساختمانی ایرانیان اطلس است، در سال ٩٠ زمین این پروژه را از سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران خریداری کرد و برای کاربری تجاری و اداری مجوز ساخت گرفت. اما اینها اتفاقاتی بود که روی زمین در حال وقوع بود، زیر زمین از چشم طراحان مخفی مانده بود، قنات‌هایی که در محدوده نیاوران قرار داشتند در مرحله گودبرداری مغفول ماندند و همین موضوع باعث شد تا آب این قنات‌ها پشت بتن‌هایی که پایه‌های یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های تجاری تهران را تشکیل می‌دادند، مسدود شده و به تدریج موجب نشست زمین منطقه شود.
محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در خصوص آسیب‌هایی که به کاخ صاحب قرانیه وارد شده است، گفت: «در حال حاضر زمین محدوده کاخ نشست کرده و ترک‌هایی در کف و سقف کاخ ایجاد شده است. مطالعاتی را آغاز و بستر محدوده را مطالعه کرده‌ایم، یکی از احتمالاتی که وجود دارد این است که این ترک‌ها ناشی از تجمع آب قنات‌هایی باشد که از زیر این بنا عبور می‌کردند و به دلیل ساخت مجموعه تجاری در جنوب مجموعه نیاوران است، آب‌های قنات‌ها زیر زمین جمع شده و پدیده آب شستگی اتفاق افتاده و باعث نشست زمین شده است. مطالعات ما همچنان ادامه دارد تا علت دقیق این موضوع بررسی شود. ممکن است این اتفاق دلایل دیگری هم داشته باشد. موضوع قنات‌ها و دلیل نشست زمین دلایلی است که در بررسی‌های اولیه به دست آمده است. سطح کار زیاد است و مستلزم این است که مطالعات گسترده‌ای صورت گیرد. از طرف دیگر به این نکته هم باید توجه کرد که تنها بنای صاحبقرانیه در خطر نیست بلکه تمام این محدوده در خطر است و ممکن است فرو نشست زمین در آن اتفاق بیفتد.»
عامل ترک‌های نیاوران که موجب تعطیلی این کاخ منحصر به فرد در یک سال گذشته بود، ناشناخته بود، اما روز یکشنبه محمدحسن طالبیان در حاشیه نشست شورای‌عالی شهرسازی در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد: «متوجه شدیم قنات‌هایی که زیر کاخ صاحبقرانیه قرار گرفته است به یک مجتمع به نام اطلس مال می‌رسد که گودی حدود ۴٠-٣٠ متری برداشت کرده و تمام آب‌ها پشت کاخ مسدود شده و آب‌ها برگشته و باعث شستن زمین شده است و تاثیر زیادی بر افزایش سرعت لغزش زمین دارد. این پروژه اصلا منطق ثبت ملی را رعایت نکرده است. ما شکایت را به شورای‌عالی شهرسازی آوردیم تا ببینیم از جهت حقوقی چه کسی مقصر است تا این معضل حل شود و مردم از کاخ صاحبقرانیه با ایمنی بیشتری بازدید کنند.
معاون میراث فرهنگی کشور ادامه داد: «پروژه اطلس مال در حریم کاخ نیاوران که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، ساخته شده و یکی از تخلفاتی که در حوزه میراث فرهنگی متوجه این پروژه است، موضوع ارتفاع این بناست که بدون توجه به قرار گرفتن در حریم کاخ نیاوران طراحی و اجرا شده است.
در حال حاضر اهمال در طراحی و ساخت پروژه عظیم تجاری در جنوب کاخ نیاوران تنها این بنای فاخر تاریخی را تهدید نمی‌کند بلکه تهدیدی است برای تمامی منازل و بناهای منطقه اما سوال این است که باید با شرایط پیش آمده چه کرد؟ طالبیان در این خصوص می‌گوید: «باید این شرایط را مدیریت کرد، بخشی از کار باید توسط شهرداری انجام شود، به این دلیل که از حوزه مسوولیت ما خارج است، اما بخشی از این موضوع را که مربوط به مجموعه نیاوران است را ما انجام می‌دهیم. از جهت مهندسی تلاش خواهیم کرد بعد از اینکه به نتیجه رسیدیم و تهدیدات برطرف شد کار مرمت و استحکام بخشی بنا آغاز شود و این بنای فاخر نجات پیدا کند. از زمانی که متوجه ترک‌ها شدیم کاخ را تعطیل کردیم، تا خطری متوجه بازدید‌کنندگان از بنا نباشد، ترک‌ها بیشتر در کف زمین و سقف و دیواره‌ها و اطراف بنا ایجاد شده است. در ابتدا بخشی را که خطر بیشتری برای بازدید‌کنندگان داشت تعطیل کردیم اما با افزایش ترک‌ها به‌طور کلی صاحبقرانیه تعطیل شد، در حال حاضر نزدیک به یک سال است که این ترک‌ها موجب تعطیلی صاحبقرانیه شده است.»
اما بی‌توجهی به قنات‌ها هر روز گوشه‌ای از تهران حادثه می‌آفریند و خبر نشست زمین در تهران خبر تازه‌ای نیست، حال این‌بار گذر این پدیده به کاخ قاجارها افتاده و چه بسا بناهای تاریخی دیگر هم در معرض تهدید باشند، معاون میراث فرهنگی کشور در این زمینه می‌گوید: «در شهر تهران متاسفانه به قنات‌ها توجه نمی‌شود، چه زمانی که خطوط مترو کشیده می‌شود و چه زمانی که مجتمع‌های ساختمانی بزرگ ساخته می‌شود، باید توجه بیشتری به بحث قنات‌ها شود، به این دلیل که یک شهر فقط شامل تاسیسات روی زمین نمی‌شود و بخش زیرین زمین هم بخشی از شهر است و باید در مطالعات مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر پروژه اطلس مال از مرحله گودبرداری عبور کرده و اتفاقی که نباید، افتاده است. حال باید دید که با شرایط موجود و آبی که زیر زمین این منطقه جمع شده است چه برخوردی باید کرد. بخش زیادی از مطالعات هم به شهرداری بر می‌گردد که باید مطالعات لازم را انجام دهند. اما باید توجه کرد که این اتفاق یک هشدار جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد.»
شهرداری تهران هم به صرافت تهدیدات قنات‌ها افتاده و در حال تهیه نقشه قنات‌هاست تا هنگام ساخت پروژه‌های عظیم ساختمانی یا احداث خطوط مترو به این نقشه مراجعه کند و از بروز اتفاقاتی که اخیرا در تهران شاهد آن بودیم پیشگیری کند.
محمد باقر خسروی، مدیر بافت و بناهای تاریخی‌معاونت شهرسازی شهرداری تهران ضمن اعلام اینکه پیگیر موضوع نشست زمین در منطقه نیاوران است، گفت: «قنوات شهر تهران یکی از پروژه‌های بسیار مهم ما است نه فقط در حوزه میراث فرهنگی بلکه در مدیریت بحران شهر تبدیل به یک موضوع حیاتی و کلیدی شده است. متاسفانه ما نقشه قنوات شهر را نداریم، اما معاونت خدمات شهری شهرداری تهران درصدد تهیه نقشه قنوات تهران است و تا جایی که اطلاع دارم ۶٠ درصد قنوات تهران شناسایی شده و نقشه آن تهیه شده است. در مورد موضوعی که آقای طالبیان مطرح کردند و گفتند که احتمالا پروژه اطلس مال موجب آسیب به صاحبقرانیه شده است، باید مطالعات گسترده صورت گیرد و اعلام قطعی این موضوع مستلزم مطالعات دقیق در این زمینه است.»
کاخ صاحبقرانیه شاخص‌ترین بنای مجموعه نیاوران است که در دوره ناصر‌الدین شاه قاجار ساخته شده است. بنایی که اتفاقات مهم تاریخ ایران را به خود دیده است، یکی از این اتفاقات امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه در حیاط این کاخ است
