راهکارهای ناقص برای بازگرداندن کیفیت به ساختوساز
وزارت راه‌وشهرسازی با هدف تغییر و اصلاح آیین‌نامه‌های سازمان نظام مهندسی و افزایش نظارت بر فرآیند ساختوساز طرحی را به هیات دولت ارایه داده است که براساس آن برای ساختوساز ساختمان‌ها ۲پروانه صادر شود.
پروانه اولیه متعلق
به کارفرما و صاحب کار و پروانه دوم نیز به فرد دارای صلاحیت داده می‌شود که باید
در این رشته تخصص لازم را داشته باشد؛ با اجرای این طرح وحضور مجری ذی‌صلاح در
فرآیند ساختوساز کیفی‌سازی ساختمان بهبود می‌یابد ضمن اینکه ممنوعیتی نیز برای
ورود به سایر مشاغل مربوط به ساختوساز نیز اعمال نمی‌شود.
با توجه به اینکه ایران در فرآیند اعطای
مجوز و پروانه ساختوساز درجایگاه۱۷۰ قرار دارد و این پروسه همواره با موانعی
همراه بوده است این نگرانی وجود دارد که صدور ۲پروانه برای ساختوساز موجب کندی این روند شود،
ضمن اینکه از اردیبهشت‌ماه سال جاری نیز طرحی در کمیسیون معماری و شهرسازی شورای
شهرتهران قرارگرفته که براساس آن صدور پروانه‌های ساختوساز ۲مرحله‌یی شده و ۲نوع
پروانه اولیه و نهایی صادر می‌شود که اولی پروانه شهرسازی و دیگری پروانه نهایی
ساختمان است. حال سوال این است که اجرای این‌گونه طرح‌ها تا چه میزان فرآیند ساختوساز
را بهبود داده و شاخص‌های صنعت ساختمان کشور را به استانداردهای جهانی نزدیک می‌کند.
درهمین رابطه فرهاد بیضایی، کارشناس اقتصاد مسکن ضمن اشاره به طرح صدور
۲پروانه برای ساختوساز می‌گوید: با اجرای این طرح، فرآیند صدور پروانه
ساخت کند می‌شود اما ناگفته نماند که حضور فرد صاحب صلاحیت بر روند نظارتی ساختوساز
با صدور دومین پروانه، درکیفیت ساختمان‌ها موثراست. بیضایی می‌افزاید: باوجود موثر
بودن اجرای مناسب این طرح در کیفی‌سازی، بهترین راهکار برای افزایش عمرمفید
ساختمان‌ها اجرای قانون بیمه کیفیت ساختمان است که از سال ۸۶ در مجلس شورای اسلامی
تصویب شده اما تاکنون اجرایی نشده است، درواقع دولت دهم و یازدهم گامی برای
عملیاتی شدن این قانون برنداشته‌اند. وی ادامه می‌دهد: عمر مفید ساختمان‌ها
با اجرای قانون بیمه کیفیت ساختمان‌های درحال ساخت افزایش می‌یابد، به عبارت دیگر
با توجه به درگیر بودن منافع مالی شرکت‌های بیمه با کیفی‌سازی، کیفیت ساختمان‌ها
تضمین می‌شود. به گفته این کارشناس مسکن اگرچه پیش‌بینی می‌شود که صدور
پروانه برای فرد صاحب صلاحیت کیفیت ساختوساز را بهبود می‌دهد اما با این وجود
باید جزییات بیشتری ازاین طرح منتشر شود. بیضایی اظهار می‌کند: درصورتی که عملکرد
مجری صاحب صلاحیت دراین طرح در راستای روند کنونی باشد، اثرگذارنیست؛ زیرا مجری
مصون از اشتباه نیست و ممکن است مشکلات پیشین درباره مهندس ناظرتکرار شود. پس این
طرح باید فرآیند تازه‌یی در ساختوساز کشور ایجاد کند.
این کارشناس مسکن پیشنهاد می‌دهد: درصورتی
که طرح ارایه ۲پروانه برای ساختوساز همراه با اجرای قانون بیمه کیفیت ساختمان
همراه شود کیفیت ساخت‌وسازها و عمر مفید ساختمان‌ها افزایش می‌یابد.
اجرای مناسب با همکاری شهرداری
علاوه بر بیضایی که اجرای درست این طرح را
در راستای افزایش عمر مفید ساختمان می‌داند، علیرضا سرحدی، عضو هیات‌مدیره انجمن
صنفی صنعت ساختمان، با مثبت اعلام کردن طرح صدور ۲پروانه برای ساختوساز می‌گوید: وظیفه
اصلی نظام مهندسی حفظ منافع عمومی و نظارت بر عملکرد اعضای این سازمان است درواقع
هدف اصلی از تشکیل این سازمان، کنترل و نظارت بر فرآیند ساختوساز و همچنین
مهندسان ناظراست. سرحدی می‌افزاید: براساس روند کنونی مهندس ناظر از کارفرما
حقوق دریافت می‌کند و بر فرآیند ساختوساز نظارت می‌کند، درحالی که با ادامه این
روند نمی‌توان انتظار نظارت دقیق و حساب شده ازسوی مهندس ناظر را داشت.
وی اظهارمی کند: چندی پیش طرحی اجرایی می‌شد
که براساس آن، مالک باید به سازمان نظام مهندسی مبلغی را پرداخت می‌کرد و پس از آن
سازمان نظام مهندسی، یک مهندس ناظر را برای کنترل فرآیند ساختوساز انتخاب می‌کرد،
براساس این طرح ارتباط مالی مستقیم میان مالک و مهندس ناظر برقرارنمی‌شد اگرچه این
طرح با مشکل انباشت سرمایه و ایجاد فساد همراه بود.
به گفته سرحدی به تازگی وزیر راه‌وشهرسازی
اقدامی برای محدود کردن انتخاب مهندس ناظر ازسوی کارفرما ارایه کرده است تا بدین
صورت نظارت بر فرآیند ساختوساز افزایش یابد و وظیفه حاکمیتی سازمان نظام مهندسی
بهتر ازپیش انجام شود. وی ادامه می‌دهد: براین اساس پروانه کارفرما با حضور
یک مهندس انتخابی از سوی وی صادر می‌شود و کارفرما آغاز به کار می‌کند، این مهندس
ناظر حقوق خود را از کارفرما دریافت می‌کند اما در طول فرآیند ساختوساز سازمان
نظام مهندسی برای افزایش نظارت و کنترل بر این فرآیند یک مهندس ناظر را انتخاب می‌کند
تا ازاین طریق نظارت‌ها بیشتر شود. این فعال حوزه ساختمان می‌گوید: پروانه دوم
متعلق به مهندس ناظر دوم است و با اجرای این طرح سازمان نظام مهندسی درراستای
اهداف خود خدمات بهتری را ارایه می‌دهد. این عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی صنعت
ساختمان می‌افزاید: با اجرای این طرح، نظارت بر فرآیند ساختوساز افزایش و کیفیت
ساختمان‌سازی بهبود می‌یابد البته به شرطی که این طرح به درستی اجرا شود.
وی اظهارمی کند: اجرای درست این طرح نیاز
به همکاری وزارت راه‌وشهرسازی، شهرداری وسازمان نظام مهندسی دارد که تجربه نشان می‌دهد
شهرداری در چنین طرح‌هایی کمک چندانی نمی‌کند و در روند اجرایی نیز کارشکنی می‌کند.
سرحدی انتقاداتی را نیز به این طرح وارد می‌داند و اظهار می‌کند: صدور
۲پروانه برای ساختمان فرآیند ساختوساز را کند می‌کند ضمن اینکه دراین طرح منبع
تامین دستمزد مهندس ناظر در پروانه دوم مشخص نشده است.
