ساختار مهندسی ایران نیازمند بازنگری است

ایران یکی از تمدن های اولیه و بزرگ بشری است که در طول تاریخ نقش به سزایی در رشد و پیشرفت منطقه و حتی جهان ، به ویژه در قرون طلایی دوره اسلامی ( قرون سوم و چهارم هجری )، داشته است .

متاسفانه شرایط پیش آمده به واسطه تهاجم گروه های خارجی باعث افول روند توسعه کشور شد تا آنجایی که غیر از دوره محدودی در عصر صفوی، ایران نتوانست اقتدار و یکپارچگی سابق را بازیابد؛ چنانچه وابستگی حکومت های قاجار و پهلوی به بیگانگان بر فاصله گرفتن ایران از روند پیشرفت و سرآمدی افزود.

با پیروزی انقلاب اسلامی وتلاش هایی که برای احیای استقلال و پیشرفت صورت گرفت، به رغم بروز جنگ تحمیلی و درگیری های سال های اول انقلاب، این امید در دل ها زنده شده که می توان به دوره پیشرفت وتعالی رسید. این تعالی جنبه ها و شاخص های متفاوتی دارند که اعم از خصوصیات فرهنگی، اقتصادی، هنری، اجتماعی و … است، ولی می توان اظهار کرد دستیابی به توسعه فیزیکی و ایجاد عرصه زندگی خصوصی و عمومی، یکی از ماندگارترین و مشخص ترین کیفیت هایی است که برای همه افراد متخصص و غیر متخصص، ایرانی و غیرایرانی، افراد حاضر و آیندگان، قابل تشخیص و ارزیابی است. معمولاً ; امتیازهایی که شهرها و مجتمع های زیستی به عنوان شهر خوب دریافت می کنند، به کارآمدی فضاها و خدمات، زیبایی، و مقاومت برابر بلایای طبیعی و جنگ ها و تناسب با فرهنگ و هویت اجتماعی بستگی دارد که نقش اصلی در مطلوب تلقی شدن آن، طراحی خوب و اجرای دقیق و مناسب است .

;بر این اساس، مهندسان به عنوان افرادی که مسئولیت طراحی فضا و کالبدی های زندگی و همچنین مسئولیت طراحی و تولید وسایل و ابزار مورد نیاز یک زندگی دارای شاخصه های رفاه و امنیت را دارند، بدون شک نقش کلیدی در توسعه و پیشرفت کشور به عهده خواهند داشت . نقشی که اجرای صحیح آن متوجه چند نکته اساسی است:
۱- ;ساختمان مهندسی ایران، نیازمند یک بازنگری برای تولید علم مورد نیاز برای مصرف اجتماعی و فرهنگی خاص ایران است .
آنچه در سال های گذشته به ویژه از دوره علم آموزی مدرن عصر قاجار، مورد بی توجهی قرار گرفته است، عدم رعایت الگوهای بومی در اقتباس یا ترجمه متون و شیوه های اجرایی فعالیت مهندسی در ایران بوده است . گرچه در سالهای اخیر تلاش هایی برای بهبود این مسیر و توجه به مسائل فرهنگی، شرایط اقلیمی و زیست محیطی، فرهنگ بومی و سطح و توان اجتماعی و اقتصادی مطابق با شرایط کشور صورت گرفته است، اما این تلاش ها با ملاحظه گسترش روزافزون علوم و موج فراوان ترجمه، مفید فایده نبوده است . اینک این ضرورت مطرح است که باید یک نهضت بزرگ تولید علم بومی در عرصه مهندسی به وجود آید تا راه بی پایان آزمون و خطا که دوره آن سپری شده شده است، منقطع شود.

۲- ;الگوی برنامه ریزی برای توسعه کشور نیز نیازمند اصلاح و بازبینی است . آنچه امروز اهمیت بیشتری پیدا کرده است، توجه به استفاده از برنامه ریزی ترکیبی ( از پایین به بالا و از بالا به پایین) و توسعه مشارکت و همیاری مردمی، افزایش اختیارات نهادهای محلی در قالب اسناد راهبردی و نظارت عالیه است . امروز باید تلاش شود نقش دولت به نقش سیاستگذاری و نظارت منعطف گردد، در مقابل با تفویض اختیار به نهادهای محلی، فرصت بیشتری برای تدوین سیاست های مفید و روز آمد و بهره مندی از نظام نظارتی هماهنگ، یکپارچه و نظام ;مند مهیا شود. در مقابل، نهادهای محلی و غیر دولتی نیز باید ضمن ارتقا دانش و بینش قدرت و توانمندی خود برای اجرای امور عمومی و تخصصی کشور را به مردم و دولت بیش از پیش نشان دهند.

۳- ;ایجاد فرصت های مناسب برای رشد خلاقیت ها و کاستن از روندهای غیر ضروری و بروکراتیک در دنیایی که هر روز بر حجم آشفتگی ها و پیچیدگی های آن افزوده می شود امری قطعی و حتمی است . نهادهای قانونگذاری به ویژه مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا، نقش موثری در ایجاد جوّ روانی و کارآیی مناسبات اداری و دیوانی دارند.
توسعه خدمات و فناوری اطلاعاتی، توسعه ارتباطات، ایجاد سامانه های واسط های تسهیلگر و حتی توسعه حمل و نقل به ویژه حمل و نقل انبوه و عمومی، در این راستا مورد توجه خواهد بود. امروز یک کشور آباد باید یک کشور سریع باشد. باید بتواند خود را با سرعت تحولات داخلی و منطقه ای جهانی هماهنگ باشد، که یکی از کیفیت های هماهنگی با سرعت زندگی امروز، توجه به ساخت های فیزیکی و کالبدی سرعت مدار در شهرها و روستاها است که همان توسعه فناوری اطلاعات و حمل و نقل است .

سید مهدی هاشمی
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور

;

;

;