۱۰۰میلیارد تومان بیزینس روزانه آهن‌فروشان است
زغال‌سنگی که در کشور داریم بیش از مصرف‌مان است ولی کارخانجات کک‌سازی نداریم. کک برای ذوب آهن نیز لازم است. احداث کارخانجات کک‌سازی هم پرمنفعت است چون قیمت کک از زغال‌سنگ بسیار بیشتر است و هم زمینه اشتغال را برای افراد بسیاری فراهم می‌کند. طی یکی، دو سال اخیر سنگ‌آهن را صادر کرده‌اند و من بارها خواستار جلوگیری از این امر شده‌ام. چون با خالی شدن معادن از سنگ‌آهن، سرمایه اولیه از بین میبرد. سنگ آهن هر تنی بین ۷۰ تا ۱۰۰ دلار صادر شده و مثلا به چین می‌رود که تبدیل به شمش می‌کند و ۶۳۰ دلار به ما می‌فروشد.
;
محمد آزاد، رئیس اتحادیه کشوری فروشندگان آهن و فولاد است. او بیش از ۵۰ سال است که در بازار آهن حضور دارد و معتقد است که می‌توان در این کسب‌وکار مهم و حیاتی، هم شغل ایجاد کرد و هم صادرات داشت و پیش‌شرط آن را هم حمایت دولت و ورود بخش خصوصی می‌داند.
به گزارش اقتصادایران آنلاین او در گفت‌وگو با کسب و کار، از آهن و صنایع مرتبط با آن به عنوان یک کالای پایه و یکی از قطب‌های اقتصادی نام میبرد که نقش مهمی در رونق اقتصادی کشور دارد. آقای آزاد اول از همه از اهمیت کسب و کار خود و همکاران‌تان بگویید.من همیشه گفته‌ام و باز هم می‌گویم که بعد از غذا که نیاز اولیه مردم و لازمه حیات است، اولین کالای اساسی زندگی انسان، آهن است. آهن و فولاد علاوه بر اینکه زیرساخت و زیربنای ساختمان‌سازی و شهرسازی هر کشوری را تشکیل می‌دهد، تمامی صنایع را چه در بخش ساختمانی و چه در بخش صنعتی نیز تغذیه می‌کند.
آهن همیشه جزو کالاهای اساسی یک مملکت و از جمله کشور مابوده است.سابقه تولید آهن در ایران به چه سالی برمی‌گردد، ظرفیت تولید و مصرف آهن و فولاد در ایران به چه میزان است و آیا ایران پتانسیل خودکفایی در زمینه آهن را دارد؟
ایران به لحاظ منابع، این پتانسیل را دارد که همه نیازهای داخلی را تولید کند و از واردات بی‌نیاز شود. اما متاسفانه کسی به فکر خودکفایی در تولید داخلی آهن نبود؛ راه‌اندازی ذوب‌آهن اصفهان در سال ۱۳۴۵اولین حرکت برای تولید آهن در کشور بود که در بخش دولتی تاسیس شد؛ یکی دو سال بعد از آن هم فولاد خوزستان در بخش خصوصی راه‌اندازی شد، اما عمده کارخانجات و تولیدکنندگان بعد از انقلاب اسلامی و در طی این ۳۰ سال ایجاد شده‌اند.ما الان بیش از ۲۰۰ کارخانه تولیدکننده آهن در کشور داریم که عمدتا به بخش خصوصی تعلق دارند ولی در بخش تولید فولاد، با کمبود کارخانه مواجهیم. بزرگترین تولیدکننده آهن ایران، مجتمع فولاد مبارکه اصفهان است که در بخش دولتی فعالیت می‌کند. باید بتوانیم سنگ آهن را ذوب کنیم.
کارخانه‌جات متعددی برای ذوبِ آهن ایجاد شده‌اند. سنگ آهن به مقدار کافی داریم اما برای فرآوری باید ذوب شود. در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان با کُکِ زغال سنگ، سنگ آهن را ذوب می‌کنند و به شمش آهن تولید می‌کنند. در فولاد مبارکه با استفاده از گُندله فولاد یا با کنستانتره فولاد، آهن را ذوب می‌کنند ولی اینها اندک است و جوابگوی نیازهای داخلی نیست چون کارخانجات بخش خصوصی عمدتا شمش مصرف می‌کنند. مشکل، ذوبِ آهن است.
ما به اندازه کافی کوره‌های ذوب نداریم. بخش خصوصی بیشتر در خط نَورد صنعت آهن مشغولند. خط نورد باید از نظر مواد اولیه تامین شود و آنها تنها به این شمش آهن شکل می‌دهند مانند تیرآهن، نبشی و میلگرد. اگر بتوانیم در آینده کارخانجاتی را که بتوانند سنگ‌آهن را به شمش آهن تبدیل کنند، داشته باشیم از نظر نیاز داخلی تامین می‌شویم.
نیاز داخلی و تولید داخلی آهن به چه میزان است؟
سال گذشته حدود ۲۳ میلیون تن آهن در کشور مصرف شده است. اعم از ساختمانی یا صنعتی. در حالی که تولید داخلی حدود ۱۳ میلیون تن بود و حدود ۱۰ میلیون تن کسری داشتیم. همه تلاش ما این بوده که حدود ۸ میلیون تن آن را شمش وارد کنیم نه اینکه آهن ساخته‌شده وارد کنیم. وارد کردن شمش موجب می‌شود که کارخانجات داخلی متوقف نشوند. گاهی در خارج از کشور آهن ساخته را ارزان‌تر از شمش به ما می‌دهند تا کارخانجات خودشان سر پا بایستد، کارگران بیکار نباشند و ایجاد اشتغال بکنند.با این حال با تحریم‌هایی که وجود دارد و با این گرانی‌هایی که ناخواسته پیش آمده، از نظر تولیدات آهن، هنوز عرضه در بازار کمتر از مصرف نبوده حتی گاهی بیشتر از تقاضا هم بوده. تنها کالایی که در مقابل دلار خیلی قیمتش بدون جهت بالا نرفته،در چین کارخانههای فولادسازی کوچک راه انداخته‌اند که هر کدام دست‌بالا ۲۰ کارگر دارد؛
در واقع برای ایجاد اشتغال کارخانههای محله‌‌ای ساخته‌اند؛ اینجا هم کارگاه‌هایی هستند که ضایعات کارخانجات بزرگ و قراضه‌ها را ذوب و تبدیل به میلگرد می‌کنند؛ در بخش خصوصی و با سرمایه کم هم این کارها را انجام می‌دهند آهن است چون عرضه همیشه به اندازه کافی بوده است.
چه کسب و کارهای دیگری در ارتباط با آهن وجود دارد که می‌توانند موجب اشتغال‌زایی بشوند؟
ما ذخایر معدنی بسیار زیادی در کشور داریم و این از الطاف خداوندی است. زغال‌سنگی که در کشور داریم بیش از مصرف‌مان است ولی کارخانجات کک‌سازی نداریم. کک برای ذوب آهن نیز لازم است. احداث کارخانجات کک‌سازی هم پرمنفعت است چون قیمت کک از زغال‌سنگ بسیار بیشتر است و هم زمینه اشتغال را برای افراد بسیاری فراهم می‌کند. طی یکی، دو سال اخیر سنگ‌آهن را صادر کرده‌اند و من بارها خواستار جلوگیری از این امر شده‌ام. چون با خالی شدن معادن از سنگ‌آهن، سرمایه اولیه از بین میبرد. سنگ آهن هر تنی بین ۷۰ تا ۱۰۰ دلار صادر شده و مثلا به چین می‌رود که تبدیل به شمش می‌کند و ۶۳۰ دلار به ما می‌فروشد.
سنگ‌آهن ایران و به ویژه خلوص سنگ آهن گلگهر کرمان تا ۶۵ درصد هم می‌رسد. اگر خودمان در داخل کشور تبدیل به شمش کنیم این فواید به کشور خودمان می‌رسد و افراد زیادی مشغول به کار می‌شوند.
به نظر می‌رسد زمینه‌های کاری صنف شما بیشتر مربوط به عرصه‌های کلان است، کسب و کارهای خرد هم در ارتباط با کار شما وجود دارد؟
الان کارخانجاتی هستند که ضایعات کارخانجات بزرگ و قراضه‌ها را در کوره‌های کوچک خود حرارت می‌دهند و تبدیل به میلگرد می‌کنند. در بخش خصوصی هم با سرمایه کم این کارها را انجام می‌دهند. شنیده‌ام در چین حتی کارخانههای فولادسازی کوچکی دارند که تنها ۲۰ کارگر دارد. در واقع کارخانههای محله‌‌ای، برای ایجاد اشتغال ساخته‌اند.
از چه کشورهایی آهن وارد می‌کنیم؟
در حال حاضر بیشتر از کشورهای آسیای میانه، هند، چین و ترکیه. هند و چین طرف تجاری ما هستند.
ترکیه و کشورهای آسیای میانه هم به خاطر اینکه مسیر نزدیک است و جنس زود به دست ما می‌رسد.زمینه‌های صادراتی صنعت آهن چه اقلامی است؟
ما در حال حاضر صادرات داریم. صنایع تبدیلی هم داریم. یکی از صنایعی که در کشورهای توسعه یافته رواج دارد، کارخانجات تولید لوله و پروفیل است. ما الان بیش از ۹۵ کارخانه تولید لوله و پروفیل در کشور داریم که تولیدات آنها دو برابر نیاز کشور است و مابقی آن به کشورهای شیخ‌نشین، عراق، پاکستان، افغانستان و کشورهای همجوار صادر می‌شود. در سال گذشته بیش از ۲ میلیون تن صادرات آهن و فولاد داشتیم.
ورق‌های حساسی نیز در فولاد مبارکه تولید می‌شود که مصرف داخلی ندارد و آن را حتی به کشورهای اروپایی صادر می‌کند.در اتحادیه چه تعداد واحد صنفی دارید؟
نزدیک به ۳ هزار واحد پروانه‌دار و حدود ۲ هزار واحد بدون پروانه در تهران داریم. ۱۰ هزار آهن‌فروش هم در مراکز استان‌ها داریم. در بعضی از شهرستان‌ها بعضی از واحدها در صنف‌های دیگر ادغام شده‌اند.
از گردش مالی و تعداد کسانی که در بازار آهن کشور شاغل هستند، آماری دارید؟
۵ هزار واحد صنفی که در تهران داریم.، هر کدام بین یک تا ۱۰۰ کارگر دارند. از طرفی رانندگان و باراندازان همه به بازار آهن تهران مربوطند. در مجموع برای بیش از ۳۰ تا ۳۵ هزار نفر شغل ایجاد شده است. روزانه حدود ۵۰ هزار تن آهن در سطح کشور خرید و فروش می‌شود. اگر هر کیلو را ۱۸۰۰ تا ۱۹۰۰ تومان حساب کنیم، هر تن می‌شود حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان. ۵۰ هزار تن می‌شود حدود ۱۰۰ میلیارد تومان در روز یعنی به صورت روزانه خرید و فروش آهن به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در کشور انجام می‌شود.
این تصور وجود دارد که برای ورود به صنف شما سرمایه زیادی لازم است و هر کسی نمی‌تواند به عرصه آهن وارد شود.من حدود ۵۰ سال است که در بازار هستم یعنی از سال ۴۱ تاکنون. حسابدار شرکتی بودم که واردکننده آهن بود و علاقه‌مند شدم و به این عرصه وارد شدم و نزدیک به ۱۹ سال است که مسئول اتحادیه آهن و فولاد هستم. اگر کسی و به ویژه جوانان بخواهند این شغل را شروع کنند، ما همکاری و راهنمایی می‌کنیم. البته باید با آگاهی و علم به مسائل آهن وارد این عرصه بشوند. بیش از ۷ هزار نوع محصول آهنی داریم که باید بشناسند. واقعا اگر کسی بیاید، میزان سرمایه مهم نیست. شناخت مهم است. علم به بازار آهن و دنیای آهن مهم است.
نوع آهن و قیمت‌ها را بداند و مطابق سرمایه، هر مقدار باشد، می‌تواند شروع کند حتی اگر پول خرید تنها یک ماشین آهن را داشته باشد. اگر روش‌های معامله را بشناسد و در داخل صنف و بین مردم شناخته شود، می‌تواند پیشرفت کند.
چهره‌ای که آهن و مشاغل مرتبط با آن دارد، بسیار سخت و خشک است و به نظر می‌رسد این عرصه گسترده تنها فرصتی برای اشتغال مردان است، شما آماری از حضور زنان در این عرصه دارید؟
خانم‌های زیادی از ما پروانه می‌گیرند و کار می‌کنند. مثلا در دفاتر فروش و شرکت‌های واردکننده مدیر‌عامل هستند. منتها ما می‌گوییم باید مباشر مرد هم داشته باشند چون کار سختی برای خانم‌هاست.
