سمانه نژادعلی کارشناس ارشد معماری و مدیر عامل استدیو معماری ایوان است. وی مقام سوم پروژ خانه آواز در مسابقه در مسابقه ملی آجر۱۴۰۱ با مشارکت جوایز بین المللی مسترپرایز و IDA، مقام ملـی دوم در پروژه بوتیک هتل زاک سال ۱۳۹۹ در دو سالانه معماری و شهرسازی ایران را کسب کرده است. از دیگر سو دریافت پلاک برنز در رویداد میزان معماری تهران ۱۴۰۰ و فینالیست پروژه باز زنده سازی محله چهار باغ مشهد در بخش عمومی جایزه دوسالانه ملی معماری و شهرسازی ایران در سال ۱۳۹۹ نیز در پرونده کاری خود دارد.
معماری بومی و محلی از نظر شما چیست و معماری کنونی ما به ویژه در استانی که شما کار می کنید چه اندازه در راستای معماری بومی و محلی هست؟
همینطور که در جریان هستید اصطلاح معماری بومی یا محلی یک گرایش معماری است که از نیمه های قرن بیستم فراگیر شد و کاربرد وسیع تری یافت. معماری بومی در تعریفی ساده تر معماری مردمی بوده و از مصالح رایج بومی که مطابقت با اقلیم داشتند اغلب استفاده می شده، تکیه به روش های ساخت سازندگان محلی و شکل گرفتن بر اساس تجربه و نه بر اساس علم و دانش و مبتنی بر تمرین و نوآوری فنی بوده است. معماری بومی به دور از خودنمایی و برون آرایی استقرار می یابد و بدون دارا بودن سبک و به دور از فرم خاص، ویژگی بدیهه ساز بودن را حفظ کرده است. از آنجایی که بوم گرایی، شناسنامه معتبری از مردم یک سرزمین به شمار می رود، نماینگر فرهنگ مردم، آداب و رسوم، روحیه و احساسات، عقاید و ذوق و سلیقه و هنر آنهاست که کیفیت های زمینه انسانی هستند. در واقع رویکرد بوم گرایی در معماری، نیازمند شناخت فرهنگ بومی و شرایط محیطی بوده، چرا که معماری در بستر بومی، حاصل پیوستگی با فرهنگ و اقلیم است. رویکرد زمینه گرایی در معماری بومی، نقش اصلی را بازی می کند و آگاهانه مورد استفاده بوده است. با نیم نگاهی به قرن گذشته در می یابیم که در دوران پست مدرن، بعد تاریخی و فرهنگی نقش پررنگ تری را ایفا می کرده است؛ اما حتی در دوران مدرن که توجه به تاریخ و هویت، کم رنگ شد و رویکردهایی چون فرم‌گرایی و عملکردگرایی قوت یافتند، توجه به محیط طبیعی و بستر اقلیمی یکی از ابعاد غیر قابل حذف و انکار پذیر در طراحی بوده است. بنابراین شاید می توان گفت امروزه توجه به معماری بومی و به عبارت دیگر زمینه‌گرایی که در معماری بومی غالبا از اصول نانوشته معماری است، در معماری معاصر به شکل آگاهانه مورد توجه قرار گرفته و همواره در شیوه ها و سبک های مختلف طراحی و همچنین آموزش معماری نقش دارد.
ساخت و ساز تمدن‌ساز از نظر شما چیست؟
در ابتدا نگاهی بیندازیم به واژه تمدن که می توان آن را پدیده‌ای اجتماعی در نظر گرفت که با فرهنگ و پیشینه آن جامعه عجین شده است. می‌توان دستیابی بشر به تکامل در سایه زندگی شهری را عامل شکل‌دهی به تمدن‌ها دانست؛ چرا که تمدن‌ها در بستر زندگی شهری ایجاد شده و به رشد و تکامل دست یافته‌اند. آثار معماری را می توان یکی از شاخص ترین جلوه های تمدن بشریت دانست. معماری ارزشمند نقش بسزایی در ساختن محیط درخور شان برای انسان و جلوه‌گاه تمدن در دوره‌های تاریخی است. امروزه در کشور ما معماری, از اصالت و رویه پربار گذشته خود فاصله گرفته و انگشت شمار بناهای شاخص و با ارزش طراحی و اجرا می شوند. همه ساله اعتبارات زیادی صرف بناهای عمومی و اختصاصی می شود، از این همه ساخت و ساز چیزی که بتوان آن را معماری با پشتوانه تمدن چند هزار ساله ایران نامید در دست نیست. با توجه به اینکه در دوره‌های اخیر ساخت و سازهای باکیفیت‌تری در جریان است، لکن همچنان جلوه‌گاه تمدن ایران را برای میهمانان خارجی، تخت جمشید و میدان نقش جهان و… می دانیم. این مثالها در زندگی امروزه ما، چیزی جز خاطرات گذشته محسوب نمی شود و آنچه امروز در جریان است روالی متفاوت و کم بهره از پیشینه تاریخی ماست. در پایان می توان گفت ساخت و سازی را می توان تمدن‌ساز نامید که در جهت حفظ و احیا معماری اصیل ایرانی گام برداشته و معرف فرهنگ، تمدن ، اصالت و پیشینه ارزشمند آن جامعه باشد.
چگونه در طراحی هایتان به کاربران با نیازهای مختلف توجه می کنید؟
زمانیکه سفارش طراحی یک پروژه به تیم ما محول می شود، پس از بازدید اولیه پروژه وارد روند مطالعاتی و فاز صفر می شویم. در این مرحله به امکان سنجی، شناسایی و مطالعه پروژه از منظر شرایط محیطی، اقلیم، پیشینه مکان، ویژگی های مرتبط با منطقه، بررسی توان سنجی و مزیت سنجی قابلیت های پروژه، آیین نامه های مرتبط، توجیه اقتصادی، فنی، ضوابط و استاندارد ها، نمونه های موردی مرتبط با کاربری و به طور کلی به مطالعات و کسب اطلاعات و الزامات با توجه به کاربری مشخص شده پرداخته می شود. تهیه فاز مطالعاتی و امکان سنجی پروژه یکی از الزامات تیم کارفرمایی و طراحی است. از این رو مذاکره با کارفرما و آگاهی از نیاز های او می تواند نقش بسیار مهمی را در ایجاد یک طرح توجیهی و تهیه یک فهرست کارساز برای پروژه، ایفا نماید. در این مرحله نتایج، اطلاعات، گزارش ها به همراه بررسی های کامل محلی و بازدید از محل اجرای طرح، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و پس از بررسی نتایج حاصله در قالب گزارشی به کارفرما ارائه داده می شود. با در دست داشتن مطالعات امکان‌سنجی و اطلاعات دقیق از نیازهای کارفرما می توان به طراحی و ارائه کانسپت یا طرح کلی و مفهوم کلی پروژه پرداخت و روند طراحی پروژه را ادامه داد.
