گردوغبار خوزستان، منشا داخلی یا خارجی؟

یکی از وعده های منتخب ملت در کمپین انتخاباتی ۹۲ و ۹۶ به مردم خوزستان مبارزه با پدیده گرد و غبار در این استان می باشد. اگرچه گام هایی جهت رفع این مشکل محیط زیستی توسط دولت یازدهم انجام شده است لیکن همچنان مردم خوزستان روزهای سختی را در چند سال اخیر بخصوص در سال ۹۵ به دلیل بروز این پدیده تحمل می کنند.

بر بالای افق، آسمان آبی شروع به تیره شدن و رنگ آن به رنگ زرد
طلایی تبدیل می شود و سریعاً به رنگ سبز براق همچون مرداب تغییر می کند.
برای لحظاتی با کاهش دما و وزش باد، مردم شهر از نزول باران رحمت الهی دچار شگفتی
می شوند. اما به زودی گرد و غبار مهمان مردم این شهر می شود. بلافاصله تیرگی خاکستری پدیدار شده و نه آسمان و نه خورشید قابل رویت نخواهد
بود. در ادارات، خانه ها و مدارس، مردم شروع به بستن پنجره، در و هر گونه منفذ
دیگر خواهند نمود. وحشت و اضطراب کمی حاکم است. آنها به آژیرهای خطر در زمان جنگ
عادت کردند زمانی که خوزستان در جنوب غرب کشور جبهه مقدم در جنگ تحمیلی ۸ ساله بود.

پدیده گرد و غبار در خوزستان دیگر امر عادی شده است، البته نه برای
مردم این شهر بلکه برای رسانه ها و مسئولان، نه از زندگی عادی روزمره خبری هست و نه
و از اقدامی موثر و فوری برای حل این معضل. با این وجود زمزمه هایی از در پیش
گرفتن اقداماتی از سوی دولت برای حل ریشه ای و اساسی این معضل به گوش می رسد و که
بسیاری را امیدوار کرده است.

عوامل متنوع با سهمی متفاوت باعث بروز پدیده گرد و غبار در ۱۵ سال
اخیر در خوزستان شده اند. برخی از این عوامل همچون خشکی تالاب هورالعظیم ناشی از حفاری
های وزارت نفت داخلی و برخی دیگر همچون انجام پروژه های عظیم آناتولی در ترکیه
خارجی هستند. در ادامه یکی از مهم ترین علل داخلی پیدایش این گرد و غبار در ایجاد
این پدیده ی شوم محیط زیستی بررسی خواهند شد. همچنین راه حل های بالقوه جهت حل این
معضل ملی مورد بحث قرار گرفته، مسئولیت دولت دوازدهم در قبال اعتماد دوباره مردم
خوزستان به این دولت به منظور ریشه کنی این مشکل محیط زیستی تبیین می گردد.

به همین بهانه نگاهی داریم به علل پیدایش گرد و غبار در خوزستان
و حواشی آن برای مردم این استان.

گردو غبار خوزستان، منشا داخلی یا خارجی؟

هورالعظیم که تنها باقیمانده تالاب های بسیار بزرگ بین‌النهرین است در
غرب استان خوزستان واقع است و به لحاظ تنوع‌زیستی فوق العاده غنی است و عمده منابع
آبی تالاب از طریق رودخانه‌های کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین می‌شود.
هورالعظیم که یک‌ سوم در ایران و دو سوم آن در عراق واقع شده یکی از زیستگاه‌های
حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال،
روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیر بد و انواع ماهی کپور از جمله حیات ‌وحش
منحصر به فرد این تالاب هستند. مسئولان
محیط زیست و کارشناسان این حوزه، منشأ اصلی بحران گرد و غبار در خوزستان را خشک‌شدن
بخش بزرگی از تالاب هورالعظیم می‌دانند .

گرچه در سالهای اخیر، مقامات رسمی کشور بر خارجی بودن منشاء گرد و
غبار اصرار داشتند، اما در سال ۹۳، سازمان محیط زیست کشور اعلام نمود که اغلب گرد
و غبار ها در آن سال منشا داخلی داشت . همچنین در اواخر سال ۹۵، گرد و غباری که در
خوزستان منجر به قطعی برق و آب و اختلال در زندگی شهروندان این استان گردید منشا
داخلی داشت. برخی کارشناسان محیط زیست علت خشک شدن بخشی از این تالاب را حفاری‌های
وزارت نفت ایران می‌دانند.

مردم حرف چه کسی را باور کنند، ابتکار یا نماینده مجلس؟

تالاب هورالعظیم به عنوان سپر دفاعی کشور در برابر ورود گردو غبار از کشورهای
همسایه، در سال های گذشته جهت توسعه میدان آزادگان- که در این تالاب واقع شده است-
در برخی بخش ها خشک شده و به یکی از کانون های گرد و غبار تبدیل شده است. به گفته
حسن امیری بختیار مشاور مدیر عامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، حفاری در میدان
نفتی آزادگان، که بدون ملاحظات زیست محیطی انجام شده، عامل اصلی خشک شدن این تالاب
می داند . معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه اظهار کرده
است: متاسفانه در دولت های نهم و دهم برای رسیدن به نفت، تالاب هورالعظیم را خشک
کردند که این موضوع بر روی افزایش گرد وغبار در جنوب کشور تاثیرگذار بود. وی با اشاره
به تامین اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی از سوی وزارت نفت دولت یازدهم طی سالهای گذشته،
از احیای تالاب هور العظیم از طریق ساخت ده ها زیرگذر و پل در منطقه تالاب خبر می
دهد. همچنین ایشان در روز ۱۴ اردیبهشت امسال و درحاشیه افتتاح فاز دوم طرح آماک در
جمع خبرنگاران از پاکسازی ۷۵۰۰ تن آلاینده بموجب این طرح خبر داد و آن را یک اتفاق
مهم دانست. ابتکار اضافه کرد که هنوز کارهای دیگری من جمله جمع آوری
سایرفلرها و جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از فعالیت پالایشگاهها وجود دارد که منتظر
اجرا توسط مجموعه نفت می باشد.

با این وجود، قاسم ساعدی نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه در مجلس
شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با انتقاد از اینکه ۶۰ درصد این
تالاب خشک است، از اظهارات رئیس سازمان محیط زیست مبنی بر احیای تالاب هورالعظیم
ابراز شگفتی می کند. ایشان اضافه می کند که در گذشته ۱۰۰۰ گاومیش دار در حاشیه هور
زندگی و امرار معاش می کردند که با توجه به وضعیت بحرانی و کاهش میزان آب
هورالعظیم گاومیش های آنها به بیماری های زیادی مبتلا شدند که سازمان دامپزشکی علت
این بیماری ها را استفاده از آب راکد و گندیده هور اعلام کرد از این رو گاومیش
داران با مشکلات زیادی مواجه و معیشت آنها با مشکل اساسی روبرو شد.

وی با یادآوری آخرین جلسه هیات دولت در اسفند سال ۹۵، گفت: طبق مصوبه
این جلسه وزارت نیرو موظف شد تالاب‌های استان خوزستان را در اولویت آبگیری قرار داده
تا قسمتی از ریزگردها با این اقدام مهار شود اما متاسفانه به مدت یک هفته این
مصوبه از سوی وزارت نیرو اجرایی و سپس به دلیل مشکلات ایجاد شده برای صنایع
نفت از ورود آب به هورالعظیم جلوگیری شد که در این رابطه مردم با مشکلات زیادی
روبرو شدند. ایشان رهاسازی آّب کرخه در هورالعظیم و از میان برداشتن موانع ورود آب
به تالاب از سوی وزارت نفت را مهم ترین راهکار به منظور احیای تالاب هورالعظیم و
مهار ریزگردها عنوان می کند.

یکی از وعده های منتخب ملت در کمپین انتخاباتی ۹۲ و ۹۶ به مردم
خوزستان مبارزه با پدیده گرد و غبار در این استان می باشد. اگرچه گام هایی جهت رفع
این مشکل محیط زیستی توسط دولت یازدهم انجام شده است لیکن همچنان مردم خوزستان
روزهای سختی را در چند سال اخیر بخصوص در سال ۹۵ به دلیل بروز این پدیده تحمل می
کنند. همه می‌دانند مشکل هنوز پابرجاست و با تصویب چند مصوبه و سفر چند مسئول به
خوزستان نمی‌توان امید به حل مشکل ریزگردها داشت. مردم هنوز نگرانند؛ از اینکه هر
لحظه ممکن است غباری خاکی رنگ شهرهایشان را بپوشاند. از نخبه و عامی، می‌دانند حل
این مشکل، عزم ملی مسئولانی را می‌طلبد که فارغ از بهانه‌جویی‌ها و دعواهای سیاسی،
برای مردم خوزستان که روزگاری در خط مقدم مقابله با دشمن ایستاده بودند، پای کار
بیایند و کاری کنند کارستان.