حذف دلار از دستور زبان ارزی ایران
در اقتصادهای دنیا مبنای گزارشگری اقتصادی، ارزی است که در کشور رایج است و مبادلات خارجی نیز با آن صورت می‌گیرد. این کار باعث می‌شود که عملیات واقعی اقتصاد با گزارش‌ها و عملیات حسابداری منطبق شود.
در ایران به‌واسطه وجود تحریم‌های دلاری، عمده عملیات واقعی اقتصاد با
سایر ارزهای معتبر دنیا صورت می‌گیرد؛ اما مبنای گزارشگری اقتصادی، همچنان دلار باقی
مانده است. این موضوع باعث بروز مشکلاتی مانند «انتقال نوسانات نرخ دلار به داخل»،
«احتمال مواجه شدن با تحریم دلاری آمریکا»، «تمرکز تقاضای جامعه برای دلار» و «دشواری
یکسان‌سازی گزارش‌ها با عملیات واقعی» شده است.
به گزارش اقتصادنیوز ، رئیس کل بانک مرکزی، در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی
از برنامه این نهاد برای تغییر ارز مبنای گزارشگری از دلار به یک ارز معتبر دیگر در
دو ماه آینده خبر داد. سیف برای ارز جایگزین دو ویژگی را برشمرد: نخست آنکه از ثبات
لازم برخوردار باشد و دوم آنکه در تجارت خارجی کشور ما نقش پررنگی داشته باشد. رئیس
کل بانک مرکزی با توجه به اینکه بزرگ‌ترین مبادلات تجاری ایران با اتحادیه اروپا، چین
و امارات صورت می‌گیرد، دو روش متداول جهان برای این تغییر را استفاده از سبدی از
ارزها یا بهره‌گیری از ارز رایج در تجارت خارجی دانست.
او با اشاره به نقش اندک دلار در تجارت خارجی ایران تاکید کرد: باید ارزی
را مبنای گزارش‌دهی قرار داد که از ثبات بیشتری برخوردار است و در تجارت خارجی ما کاربرد
بیشتری دارد. سیف با بیان اینکه تغییر ارز مبنا در گزارش‌دهی ایران حداکثر تا دوماه
آینده صورت می‌گیرد، توضیح داد: برای این تغییر باید یکی از دو روش معمول در جهان را
انتخاب کرد؛ یعنی یا سبدی از ارزها را تعیین کنیم یا ارزی که بیشترین نقش را در تجارت
خارجی ایفا می‌کند، برگزینیم.
به گفته سیف، گرفتاری ایران با دلار از زمان تحریم‌های اولیه وجود داشت
و این روند در حال حاضر نیز ادامه دارد، اما درخصوص استفاده از ارزهای دیگر، محدودیتی
وجود ندارد. او با بیان اینکه در حال حاضر واحدهای بانکی ایران، در اغلب کشورهای دنیا
از جمله آلمان، فرانسه و ایتالیا فعال شده‌اند، درخصوص عدم تمایل بانک‌های انگلیسی
به همکاری با ایران اعلام کرد: این موضوع هیچ ارتباط معناداری با تحریم‌ها ندارد و
این بی میلی تنها ناشی از ریسکی است که خود آنها ارزیابی می‌کنند. در این خصوص هم مذاکراتی
در شرف انجام است و امیدواریم مشکلات به زودی مرتفع شود.
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر نقش اندک دلار در تجارت خارجی ایران عنوان
کرد که در چنین شرایطی منطقی نیست دلار مبنای گزارش‌دهی اقتصادی ایران باشد. او به
ارائه توضیحاتی درباره تغییر نرخ برابری ریال در برابر یورو و دلار گفت: «ارزش واحد
پول اتحادیه اروپا در برابر ریال ایران، آذر امسال در مقایسه با مرداد ۱۳۹۲ قریب به
۲/ ۱ درصد کاهش یافته است.»
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر این که نوسانات ارزهای کشورهای مختلف در
برابر یکدیگر اصولا پدیده عجیبی نیست، گفت: در ماه‌های اخیر برابری دلار نسبت به سایر
ارزها به شدت تغییر یافته، به عبارت دیگر دلار حتی در برابر یورو و سایر اسعار تقویت
شده است. این شرایط در مواردی ناشی از سیاست‌های تجاری و اقتصادی کشورها است. به‌عنوان
مثال کشورهای حوزه یورو می‌خواهند نرخ واحد پول خود را کاهش دهند تا صادراتشان توسعه
یابد یا مانع از واردات شوند.
تعریف ارز عملیاتی و ارز گزارشگری
ارز عملیاتی به ارزی اطلاق می‌شود که داد‌و‌ستدها و معاملات بر اساس آن
صورت می‌گیرد، اما ارز گزارشگری، ارزی است که مبنای محاسبات و انتشار گزارش‌های اقتصادی
قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، در حال حاضر بخش قابل توجهی از نفت کشور به اروپا یا
کشورهای شرق آسیا صادر می‌شوند که ارز عملیاتی آن غیر از دلار است، اما میزان گزارش‌ها
از صادرات نفت ایران همواره بر اساس دلار بوده است. در سال‌های گذشته به دلیل وجود
تحریم‌های اولیه و در ادامه تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای، دیگر دلار به‌عنوان
ارز اصلی در تجارت خارجی محسوب نمی‌شده است. همچنین اگر در برهه‌هایی در جریان معاملات
از دلار استفاده می‌شد، در مراحل پرداخت، دلار به ارزهای دیگر تبدیل می‌شد. در حالی
که در مبادلات بین‌المللی ایران از سایر ارزها استفاده می‌شود،اما برای ثبت حساب‌ها
از دلار استفاده می‌شود.
