سید صادق یزدان پرست دبیر سابق کمیته نمای مشهد
نما و معماری باید با شهر دیالوگ داشته باشد
سید محمدصادق یزدان پرست معمار و دبیر سابق کمیته نمای شهر مشهد است. به مناسبت برگزاری همایش سازندگان و طراحان این شهرکه ۲۸ و ۲۹ شهریور ماه برگزار می‌شود درباره وضعیت منظر و سیمای مشهد با ایشان مصاحبه کردیم. مشروح مصاحبه در پی می‌آید.
وضعیت سیما و منظرشهری مشهد چگونه است؟
باید بگویم در حال حاضر سیما و منظر قابل توجهی در شهر مشهد نداریم. هرچند قوانین و مقرراتی درباره سیمای شهری وجود دارد؛ اما اینکه چرا تمایل به اجرای آن نداریم یک موضوع دیگری است. هرچند ممکن است تک بناهایی از منظر فهم معماری، خوانش درستی از شهر داشته و خروجی قابل قبولی ارائه کرده باشند ، اما در مجموع، وضعیت سایر بناها اینگونه نیست.
دلیل اصلی به پس زمینه ساخت فرهنگی در آموزش و پرورش برمی گردد. در فرایند آموزشی، هنر جایگاهی ندارد و شهروندان با مباحث هنر و زیبایی‌شناسی بیگانه‌اند بنابراین سرمایه گذاران پیرو مد هستند و هر شکلی به شرط اینکه پذیرش عمومی داشته باشد را اجرا می‌کنند.
برخی از طراحان نیز تحت تاثیر معیشت مجبورند به خواست کارفرما تن دهند در حالی که دانش لازم را نیز دارند. قطعا معماری به شهر به عنوان تک بنا نگاه نمی‌کند، بلکه معماری شهر را مجموعه‌ای بهم پیوسته می‌بیند که هر ساختمانی باید با کلیت شهر در ارتباط باشد. معماری و شهرسازی نشان دهنده تمدن هستند و در نما و منظر شهری مشهد و همه شهرهای ایران در حال حاضر بین نما و منظر همبستگی وجود ندارد.
با توجه به کالایی شدن مسکن آیا می‌توان نماهایی تولید کرد که هم المان‌های قابل قبول معماری داشته و هم مشتری‌پسند باشد؟
نمونه‌های خوب در معماری گذشته ما وجود داشته است که می‌توان از آنها الگو گرفت. نما و معماری باید با شهر دیالوگ داشته باشد. می‌توان الگوی مناسبی که مطلوب روز باشد را پایه ریزی کرد. متاسفانه اکنون یک الگو براساس تقاضای بازارداریم که نمای مطلوبی نیست. برای رسیدن به الگویی که هم مشتری پسند باشد و هم از نظر معماری قابل قبول، در درجه اول مدیریت شهری برای برنامه ریزی و ارائه الگوهای مناسب دخیل است و بعد کارفرماها قرار دارند. برای رسیدن به این مهم باید آموزش در دانشگاه‌ها با کیفیت مناسب و به روز باشد. از دیگر سو مهندسان هم باید از اصول پیروی کنند؛ مدیران شهری نیز باید پایبند همان اصول باشند و به طور جدی بر آن نظارت جدی کنند. طراحان نیز باید بر اساس طرح تفضیلی و موضعی که راهنمای بسیار حساب شده سیما و منظر شهری است نمای ساختمان‌ها را طراحی کنند.
در زمین‌های کوچک چگونه می‌توان در نما حجم‌سازی کرد؟
در ساختمان‌های ریزدانه طبعا بحث نما متفاوت از ساختمان‌های بزرگ مقیاس است؛ چرا که نما با فضا در ارتباط است. بنابراین نسخه واحدی را نمی‌توانیم برای همه جا بپیچیم. مثلا در بافت ریزدانه با رنگ یا بافت می‌توان نماسازی کرد و لزومی به حجم‌سازی نیست. بهرحال آن بخشی از خانه‌ها که در حاشیه شهر قرار دارند الگوی تولید نمای متفاوتی با محلات دیگر دارند. کاربری تجاری و اداری طراحی الگویشان متفاوت است. خوانش از فضا و فرم در هر فضایی متفاوت ست.
آیا در کمیته نمای شهرداری مناطق مختلف مشهد مانند آنچه در تهران هستیم نظارت بر کلیه ساخت و سازها صورت می‌گیرد؟
ضوابط کمیته نما درمورد ساختمان های مشهد بیشتر در جاهای خاص و مربوط به ارتفاع و ابعاد یا محل قرار دهی دیده شده است و اعضا سعی دارند خوانش یکسانی برای رسیدن به منظر شهری مناسب داشته باشند.
آیا مشوق‌هایی در جهت افزایش ایمنی ساختمان‌ها وجود دارد؟
اول بگویم در ایران ما، مقررات ملی ساختمان را برای افزایش سطح ایمنی داریم اما بحث نظارت هم مهم است. برخی مهندسان ناظر وجدان کاری دارند و اگر تخلفی رخ دهند گزارش می دهند. در برخی موارد سازندگان دنبال پایان کار نیستند و به جای سه طبقه، ۴ طبقه می‌سازند؛ بنابراین دنبال این مسائل نمی‌رود. از طرفی برخی از همکاران هم دقت لازم را ندارند یا دقت هم دارند اما بعد از اینکه ساختمان به سطحی می‌رسد دیگر ارتباط‌شان با ساختمان قطع می‌شود و حتی کارفرمایان کاربری‌ها را نیز تغییر می‌دهند. درباره مشوق‌ها هم باید بگویم اگرهم وجود داشته باشند، خیلی کم است.
