مشاور وزیر راه و شهرسازی در نشست موضوعی «نقد نظریات زیست غیررسمی و مسئله زمین با نگاه به شرایط ایران» بر بروز آسیب زوال تعلقات اجتماعی و مکانی به عنوان وارونگی ارزشی در شهرهای امروز تاکید کرد.
سید رضا هاشمی، مشاور معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی در نشست
اول دفتر دوازدهم زیست غیررسمی و مسئله زمین با موضوع نقد نظریات زیست غیررسمی و
مسئله زمین با نگاه به شرایط ایران درسخنانی عنوان کرد: مطالعه در زمینه زیست
غیررسمی و مسئله زمین مفصل است و به نیمه رسیده است تا بتوانند به حرف تازه‌ای
درباره زمین و زیست غیررسمی برسند.
هاشمی درباره مسئله زمین و زیست غیررسمی گفت: پژوهش‌های اجتماعی با
چند چالش مواجه هستند که یکی مسئله اعتبار است.مرجع انحصاری اعتبار بخشی به
تحقیقات و نظریات نظام جهانی دانشگاه است که کل دانشگاه‌های جهان را زیرسلطه علمی
خود دارد و هزینه دانشگاه‌ها را دولت‌ها می‌پردازند. مشکلات بزرگتر از دولت‌هاست و
زمانی که رشد یک آسیب اجتماعی شتاب می‌گیرد دهه‌ها ادامه می‌یابد و انتساب مشکل به
دولت پیش‌می‌آید که محافظه‌کاری در گفتمان رسمی را به دنبال دارد.
مشاور معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی با اذعان بر اینکه همه می‌دانیم
که این مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در ساختار درونی خود قابل شناخت و چاره‌جویی
نیستند، افزود: امروز با معضل تقدیس توسعه مواجهیم؛هربار که آسیب از گوشه‌ای
از توسعه سرباز می‌زند برای زدودن آن پیرایه‌ای متناسب با همان آسیب را به برنامه
توسعه ضمیمه می‌کنیم که فریبنده‌ترین آنها پایداری توسعه است.
ضرورت توجه به بعد جهانی شدن توسعه اجتماعی
وی با تاکید بر ضرورت توجه به جهانی شدن توسعه گفت: توسعه نامحدود، بی
وقفه و بی‌مرز است و محقق باید مسئله را در همه سطوح و سلسله مراتب به هم پیوسته
توسعه در تمام جهان ببیند.
هاشمی به بنیان‌های شهر جدید(وارونگی ارزش ها) اشاره کرد و گفت: یکی
از این بنیان‌ها تجارت و سفر است که کارکرد شهری‌شدن پرشتاب باعث شده مرکز ثقل
شبکه‌های شهری تجارت‌خانه‌ها و پایانه‌ها باشند. همچنین با زوال تعلقات اجتماعی و
مکانی درشهرهای امروز مواجهیم که وابستگی به سفر و آینده جای وابستگی به وطن و
گذشته را گرفته و سکونت به تدریج از تعلقات اجتماعی و مکانی تهی می‌شود.
مشاور وزیر راه و شهرسازی همچنین به هزینه‌های زیرساختی شهرهای امروز
اشاره کرد و افزود: شهر برابر با زیرساخت است.گسترش شهر و افزایش تراکم
زیرساخت، جابجایی را به طور مرتب پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر می‌کند و سهم آن را در
مالیه شهری بالاتر میبرد.
وی به مسئله تجارت فضای اجتماعی نیز اشاره کرد و گفت: فزونی تقاضای
زیرساخت از ظرفیت مالی و اجرایی شهرها محرک پرقدرت سرمایه‌گذاری دربازار زمین و
تصاحب فضای اجتماعی شده است.
هاشمی همچنین عنوان کرد: وارونگی ارزشی دیگر در شهرهای امروز به عنوان
اسکان اضطراری دوره گذار است.بالابودن حجم تقاضای برآمده از شهری‌شدن پرشتاب
و ناکافی بودن درآمد نسل اول مهاجران پذیرش یک الگوی ساده و حداقلی از اسکان را در
دوره گذار اجتناب‌ناپذیر می‌کند.
مشاور وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: سکونتگاه غیررسمی در شهرهای
امروز پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر شده و باید برای آن چاره‌اندیشی شود.
تشریح طرح پژوهشی زیست غیررسمی و مسئله زمین
در این نشست، امیر طهرانی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی نیز در سخنانی به
تشریح طرح پژوهشی زیست غیررسمی و مسئله زمین پرداخت و گفت: سال ۹۰ درمجموع ۱۱
میلیون حاشیه‌نشین ساکن در زیستگاه‌های غیررسمی داشته‌ایم که با آمار زاغه‌نشینان
به ۱۹ میلیون نفر نیز می‌رسد. در دهه اخیر وارد جهانی شده‌ایم که تا سال ۲۰۵۰ قرار
است ۶۶ درصد افراد ساکن شهرها شوند. امروز ۳۳ درصد جمعیت شهری جهان حاشیه‌نشین‌اند
که این آمار تا سال ۲۰۵۰ به ۵۰ درصد خواهد رسید.
طهرانی با بیان اینکه شهرهای جهانی یا جهان شمال به شهرهایی اطلاق می‌شود
که دارای مرکز اقتصاد جهانی، توسعه یافته و دارای تکنولوژی‌های پیشرفته هستند،
افزود: درمقابل با واژه شهرهای جهان جنوب و ابرشهرها مواجهیم که دارای فقر شهری،
توسعه نیافتگی، محیط زیست آلوده و اشتغال به مشاغل یدی هستند.
این پژوهشگر مطالعات فرهنگی به تبیین تناقض توسعه شهرهای جهان جنوب
پرداخت و گفت: ما با تشدید مسئله فقر شهری درکشورهای جهان جنوب و تولید نظریه
درکشورهای جهان شمال مواجه هستیم. با تکیه بر ادبیات پسااستعماری مطالعات شهری
صورت گرفته و عادات فکری مسلط در شناخت، نظریه‌پردازی و کنش برنامه‌ریزی شهری به
چالش کشیده شده است.
وی با بیان اینکه ماهیت برنامه‌ریزی امری سیاسی است، افزود: باید به
مداخله و ایجاد تغییر درجغرافیای مسلط نظریه و برنامه‌ریزی شهری و مفهوم‌پردازی
متناسب با خاص‌بودگی های محلی درون چارچوب مناسبات سرمایهداری برسیم. بی‌توجهی به
فرآیند تولید باعث هستی‌شناسی مسطح می‌شود و بی‌توجهی به شکل جدید سازماندهی فضایی
نیروی کار و فقدان روش‌مندی، ما را به بی‌توجهی به سیاست‌های مربوط به نیروی
کارسانده است.
همچنین آیدین ترکمه، پژوهشگر اجتماعی درسخنانی گفت: شهری شدن شکل غالب
سازماندهی روابط تولید درمرحله کنونی سرمایهداری در سطح جهانی است.
وی همچنین به نقد گفتمان جریان غالب که فردگرا و نئولیبرالیسم است
پرداخت و افزود: نقد ما روش شناسی است که دو پایه دیگر شناخت‌شناسی و هستی‌شناسی
دارد که هستی‌شناسی مبتنی بر فضا و سرمایه است.
نشست اول دفتر دوازدهم زیست غیررسمی و مسئله زمین با موضوع نقد نظریات
زیست غیررسمی و مسئله زمین با نگاه به شرایط ایران ۲۴ آبان از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در
شرکت عمران و توسعه بهسازی شهری ایران برگزار شد.
