وضعیت زیرساخت های استان مرکزی در برابر زلزله

پنجم دی ماه همزمان با سالگرد وقوع زلزله بم که ۱۲ سال قبل رخ داده، به عنوان روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی در تقویم کشورمان نامگذاری شده است.

شهر خشت و گلی بم که بر روی یک گسل خاموش قرار داشت و هیچکس فکر نمی
کرد زلزله ای ۶.۶ ریشتری در آن منطقه اتفاق بیفتد و چند سال مسئولان را درگیر بازسازی
ها کند.
زلزله بم طبق آمار رسمی ۲۶ هزار و ۲۷۱ قربانی ، ۳۰ هزار مجروح و بیش
از یکصد هزار نفر بی خانمان بر جا گذاشت و این درحالی است که تعداد واقعی قربانیان
این حادثه به مراتب بیشتر از میزان اعلام شده بوده است.
با توجه به اینکه ایران بر روی کمربند زلزله قرار دارد و ۳۶ بلا که
مهمترین آنها زلزله است همواره کشور ما را تهدید می کند، پیشگیری باید در اولویت
برنامه ها قرار گیرد.

هر ساله تعداد زیادی زلزله در کشورمان اتفاق می افتد
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان مرکزی، امسال هفته ایمنی
در برابر زلزله و کاهش بلایای طبیعی از ۳۰ آذر تا پنجم دی ماه با شعار دولت و ملت
همدل و همزبان، ایمنی ایران اسلامی برگزار شد.
حسینعلی نظیفی گفت:
هدف دولت وسازمان مدیریت بحران کشور جلب توجه مردم به بحث پیشگیری و
آمادگی در برابر حوادث و بلایا به خصوص زلزله به عنوان بزرگترین خطری که کشور را تهدید
می کند ، است.
وی افزود: هرساله تعداد زیادی زلزله در کشورمان اتفاق می افتد که باید
بحث پیشگیری و آمادگی مردم و ایمنی آنان در مقابل حوادث غیرمترقبه بیش از پیش مورد
توجه جدی مسئولان قرار گیرد.
وی بیان کرد: دولت برای اینکه وقوع زلزله و حوادث غیرمترقبه در
کشورمان با کمترین خسارت، تلفات جانی و مالی پشت سر گذاشته شود ، برنامه ریزی کرده
و به نوعی در این هفته می کوشد راه های پیشگیری از وارد آمدن خسارات را به اطلاع
عموم مردم برساند.
وی اظهارکرد: در امر پیشگیری؛ مهمترین بحث آموزش، اطلاع رسانی و
برنامه ریزی جهت شناسایی خطرات و حوادث پیش روی جامعه اسلامی از قبیل سیل ، زلزله
و خشکسالی است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان مرکزی گفت: این حوادث و بلایای
طبیعی بطور مستمر اتفاق می افتد و برای شناسایی آنها باید اقدامات جدی صورت گیرد.
نظیفی افزود: در استان مرکزی؛ طرح مطالعاتی شناسایی خطرات و بلایای
طبیعی انجام شده و در عین حالی که از آموزش غافل نشده ، بحث مانورها و آمادگی دستگاه
های اجرایی و مردم در دستور کار قرار گرفته است.
وی بیان کرد: اجرای مانور زلزله در مدارس استان مرکزی بطور سراسری با
کشور و نیز مانور دستگاه های اجرایی با هماهنگی استانداری مرکزی از جمله این
علمیات های تمرینی بوده است.
وی اظهارکرد: این تمرین ها باعث می شود مردم و رده های مختلف دستگاه
های اجرایی خدمات رسان و امدادرسان آمادگی های خود را در مواجهه با خطرات، حوادث و
بلایا محک بزنند.
وی گفت: قانونگذار برای بحث مدیریت بحران؛ سلسله مراتب و رده های
مختلف اجرایی ، اتاق فرماندهی و هماهنگی را در کل کشور و استان ها تشکیل داده است.
نظیفی افزود: شورای هماهنگی مدیریت بحران کشور در بالاترین سطح زیرنظر
ریاست جمهوری قرار دارد و با جانشینی وزیر کشور اداره می شود و علاوه بر حوادث و
بلایا، اقدامات استان ها را رصد می کنند.
وی بیان کرد: ضمن اینکه در تمامی استان ها، استانداران به عنوان رئیس
شورای هماهنگی مدیریت بحران استان به همراه معاونین هماهنگی امورعمرانی استانداری
ها وظایف رصد کردن حوادث و بلایا را در استان ها دنبال می کنند، فرماندار هر
شهرستان نیز به عنوان رئیس شورای هماهنگی مدیریت بحران شهرستان مربوطه فعالیت دارد
و این سلسله مراتب در روستاها نیز وجود دارد و دهیاران به عنوان مدیران بحران
روستاها شناسایی می شوند.
وی اظهارکرد: این سلسله مراتب ضمن داشتن مسئولیت ارائه آموزش های لازم
به مردم، اگر حوادث و بلایای طبیعی در نقطه ای از کشور نیز اتفاق بیفتد با فرماندهی
منسجم می توانند به خدمات رسانی و امدادرسانی دستگاه های مختلف اجرایی نظارت و
هماهنگی داشته باشند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان مرکزی می گوید: استانداری ها
براساس قوانین و مقررات سه وظیفه ذاتی حمایتی، هدایتی و نظارتی در ارتباط با
دستگاه های امدادرسان و خدمات رسان مدیریت بحران انجام می دهند.
نظیفی گفت: استانداری ها در بعد حمایتی؛ اعتبارات و تسهیلات را از
طریق مواد قانونی ۱۰ و ۱۲ در اختیار دستگاه های اجرایی مربوطه قرارمی دهند و از
نظر هدایتی نیز قوانین و مقررات مربوط به حوادث و بلایا و راه های پیشگیری، پیش
بینی وآمادگی، مقابله و بازسازی و بازتوانی این قوانین و مقررات در اختیار دستگاه
های اجرایی قرار می گیرد و به آنها ابلاغ می شود که انجام وظیفه کنند.
وی بیان کرد: بحث نظارت بر عملکرد و فعالیت های دستگاه های اجرایی نیز
به عهده استانداران، فرمانداران و سازمان مدیریت بحران کشور قرار داده شده که
هماهنگی ها و اقدامات قبل ، حین وقوع و پس از وقوع حادثه توسط فرمانداران و
استانداری ها انجام می شود.
وی اظهارکرد: با توجه به امکانات و ظرفیت های موجود در بخش پیش بینی و
پیشگیری از حوادث و بلایا مشکلاتی وجود دارد که عمدتا مربوط به اعتبارات در مراحل
چهارگانه مدیریت بحران «پیش بینی و پیشگیری ، آمادگی و تجهیز، مقابله، بازسازی و
بازتوانی» است که می بایست نوع هزینه کرد این اعتبارات بیشتر به سمت مقابله ،
بازسازی و بازتوانی پیش برود.
به گفته وی ، این درحالی است که پیشگیری مقدم بر درمان است و اگر
زلزله به عنوان یک خطر بالقوه و بالفعل هر روز در سطح کشور اتفاق می افتد و خواهد
افتاد و زمین هر روز زیرپای ما می لرزد، نباید از این واقعیت تلخ و خطر زلزله که
شدت آن اکثرا کم است، غافل نشویم.

وی با بیان اینکه بیش از ۷۰ درصد روستاهای استان مرکزی در مقابل زلزله
و حوادث غیرمترقبه آسیب پذیرند، افزود: در آخرین زلزله اتفاق افتاده در استان
مرکزی در سال ۹۲ با شدت چهار و هفت دهم ریشتر؛ خسارات زیادی به روستاهای بخش
نوبران از توابع شهرستان ساوه وارد آمد که همچنان تبعات و اثرات آن ادامه دارد.
نظیفی بیان کرد: این زلزله گرچه تلفات جانی نداشت، اما خسارات مالی
فراوانی به ۵۲ روستای منطقه وارد آمد.

چرخه مدیریت بحران شامل پیش بینی، پیشگیری، آمادگی و آموزش، مقابله به
موقع و بازسازی است
به گفته معاون امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان مرکزی، چرخه مدیریت
بحران شامل پیش بینی، پیشگیری ، آمادگی و آموزش، مقابله به موقع و بازسازی است و تمامی
مسئولان مربوطه در امر مدیریت بحران می بایست فعالیت های سازمانی خود را در همین
راستا انجام دهند.
دکتر محمد محمدی اظها کرد: جمعیت هلال احمر در مجموع ۹ انبار امدادی
در سطح استان مرکزی دارد و در هر کدام از آنها ۲۲ قلم کالای ضروری از قبیل پتو،
موکت، ست ظروف، کلمن، انواع کنسروجات، والور، چادرامدادی و غیره برای استفاده
اضطراری حدود دو درصد جمعیت پیش بینی و دپو شده است.
وی افزود: هلال احمر به سبب سر و کار داشتن با عموم مردم جامعه، آموزش
های همگانی، مقدماتی، تکمیلی و تخصصی شامل نجات در آوار (زلزله) ، سیلاب، جاده،
برف و کولاک، ارتفاع ، کوهستان و غیره را در دستور کار خود قرار داده است.
وی تاکید کرد: ازآموزش های تخصصی مهمتر ارائه آموزش های همگانی برای
عموم جامعه است که شامل اطلاعات اولیه درباره حوادث، برخوردها و ارزیابی ها در
مراحل ابتدایی، تنفس مصنوعی و CPR می باشد
و اگر آموزش های همگانی در جامعه تبدیل به فرهنگ شود در مقابله با حوادث
قدرتمندانه و هوشمندانه برخورد خواهیم کرد.
وی بیان کرد: در بافت های فرسوده و مقاوم سازی شاید نتوانیم دخالت
کنیم ولی با آموزش های همگانی می توان نقش فرهنگ سازی برای مقاوم سازی خانه ها را
حائز اهمیت نمود.
معاون امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان مرکزی گفت: هم اکنون حدود
یک هزار نیروی آموزش دیده تخصصی در سطح این استان وجود دارد که به فراخور حوادث
فراخوان می شوند و این تیم ها در قالب اسکان اضطراری، آوار، حمایت روانی، کوهستان،
سیلاب ، برف و کولاک ، جاده و حوادث هسته ای گروه بندی شده اند.
محمدی افزود: کانال ارتباطی جمعیت هلال احمر استان مرکزی شماره ۱۱۲
است و نیروهای مستقر در EOC (مرکز عملیات اورژانسی هلال احمر) به صورت ۲۴ ساعته در آماده باش کامل
قرار دارند.
وی بیان کرد: برای زمستان ۱۰ پایگاه ثابت در محورهای ارتباطی استان مرکزی عملیات
امداد و نجات انجام می دهند و با توجه به شرایط جوی هشت پایگاه سیار نیز در گردنه ها
و موارد ضروری خدمات لازم را ارائه خواهند کرد.
وی اظهارکرد: دربرف وکولاک در جاده ها علاوه بر امدادرسانی؛ بحث اسکان
در حسینیه ها، مساجد و پایگاه های امدادجاده ای و تغذیه اضطراری نیز برای ۲۴ ساعت
در صورت مسدود بودن جاده ها پیش بینی می شود.
معاون امداد ونجات جمعیت هلال احمر استان مرکزی، احداث انبارهای
امدادی در نقاط مختلف استان، ارائه آموزش های تخصصی، ساماندهی افراد آموزش دیده،
به روزرسانی اطلاعات بازآموزی و تداوم آموزشی، انجام عملیات تمرینی توان افزایی ،
به روزرسانی تجهیزات، آمبولانس ها و تجهیزات رهاسازی در جاده ها را از برنامه های
در دست اقدام این جمعیت در استان عنوان کرد.
محمدی توضیح داد: دربرف اول که حدود دو هفته قبل در استان مرکزی
بارید، گردنه دخان واقع در محور ارتباطی ساوه – همدان بر اثر برف و کولاک مسدود شد
و در این حادثه دو دستگاه آمبولانس به یاری تنها پایگاه ثابت امداد جاده ای منطقه
شتافت و عملیات امداد رسانی صورت گرفت.

وی گفت: دراین عملیات امداد و نجات حدود ۸۰۰ نفر از مسافران گرفتار در
برف ، در شهرهای ساوه و زرندیه اسکان اضطراری داده شدند و وسایل گرمایشی و تغذیه اضطراری
در اختیار آنان قرار گرفت.
وی یادآور شد: در صورت نهادینه کردن آموزش های همگانی در جامعه، ایجاد
فرهنگ مقاوم سازی بناها ، مدیریت واحد عملیات های امدادی و انجام عملیات های
تمرینی برای به روزرسانی نیروها؛ امکان امدادونجات به مصدومان احتمالی در حوادث
غیرمترقبه افزایش خواهد یافت.
معاون امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان مرکزی همچنین گفت: مرکز ON SAT (مرکز
نگهداری سگ های زنده یاب) در پایگاه آهنگران به سمت فرمهین واقع در ۳۰ کیلومتری
اراک با داشتن دو قلاده سگ زنده یاب نیز برای پیداکردن افراد مصدوم زیرآوار مانده،
آماده خدمات رسانی در مواقع بحرانی است.

محمدی ادامه داد: براساس تفاهم نامه ای بین دبیر کل جمعیت هلال احمر و
استاندارمرکزی مقرر شد در هرماه ۱۵ روز یکبار ، یک فروند بالگرد در فرودگاه اراک
مستقر شود تا در حوادث احتمالی پاسخگویی لازم را داشته باشیم.
وی افزود: طی سال های گذشته چندین عملیات امداد و نجات به وسیله بالگرد
انجام شد، اما در حال حاضر به خاطر انجام پاره ای تعمیرات و عدم وجود محل مناسب
برای اسکان عوامل امدادی و استقرار بالگرد باعث شده استان مرکزی در دو ماه اخیر
فاقد بالگرد باشد.
به گفته محمدی، استان های قم ، لرستان ، همدان و تهران به عنوان استان
های معین استان مرکزی برای حوادث و سوانح احتمالی تعیین شده اند و مرکزی نیز به
عنوان معین استان های قم ، لرستان ، همدان و تهران تعیین شده است.

در ایران ۱۲۰ گسل زلزله شناسایی شده که از این تعداد ۲۰ گسل فعال است
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان مرکزی نیز می گوید: در ایران
حدود ۱۲۰ گسل شناسایی شده که از این تعداد ۲۰ گسل فعال است.
محمدرضا رضا فرح گفت: سامانه گسلی زاگرس که ازمرزعراق و ایران
(شهرمریوان) شروع شده و تا شمال بندرعباس امتداد دارد، سامانه گسلی مکران که از
جمله گسل های طویل در ساحل دریای عمان درجنوب شرق ایران است و سامانه گسلی قطر-
کازرون شامل قطعات گسل برازجان ، کنارتخته، کازرون و دنا از جمله مهمترین گسل های کشورمان
است.
وی افزود: ایران با دارابودن یک درصد جمعیت جهان یکی از ۱۰ کشور
سانحه خیز جهان است و شش درصد تلفات بلایای طبیعی دنیا را به خود اختصاص داده است.
وی آسیب پذیری ایران در برابر زلزله را یکهزار برابر کشورهای ژاپن و
آمریکا عنوان کرد و گفت: ۹۰ درصد شهرها و روستاهای کشورمان در معرض خطر سیل و
زلزله قرار دارد.
به گفته مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان مرکزی ، از ۳۱ نوع
حوادث طبیعی در ایران ، ۱۷ مورد آن از جمله سیل، زلزله ، زمین لغزش و طوفان در
استان مرکزی رخ می دهد وان منطقه جزو ۱۰
استان اول دارای حوادث طبیعی کشور است.
رضافرح با بیان اینکه استان مرکزی با داشتن بیش از ۱۱ گسل از جمله دو
گسل فعال تلخاب و تبرته که بیشتر فعالیت آن در شهرستان های زرندیه و ساوه است ،
گفت: مرکزی یکی ازاستان های خطرپذیردراین زمینه است و شهرستان های یادشده
نیزکمترین تعداد واحدهای مقاوم سازی شده را دارند.
وی تعداد روستاهای استان مرکزی را براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ ، یک هزار
و ۲۱۰ پارچه ، جمعیت روستایی را بیش از ۳۶۹ هزار نفر و مجموع شهرهای زیر۲۵ هزار
نفر را ۲۷ شهر و با جمعیت افزون بر یک میلیون و ۴۵۵ هزار نفر ذکر کرد.
وی افزود: با استفاده از تسهیلات طرح ویژه درسال های گذشته بالغ بر ۳۵
هزار واحد روستایی در سطح استان مرکزی مقاوم سازی شده و حدود ۷۷ هزار واحد دیگر
نیاز به مقاوم سازی دارند.

اجرای دقیق و کامل مقررات ملی ساختمان و اصول و ضوابط معماری و
شهرسازی بهترین پیشگیری راه از زلزله است
به گفته مدیرمسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی ،
اجرای دقیق و کامل مقررات ملی ساختمان و اصول و ضوابط معماری و شهرسازی در احداث ساختمان
ها و نیز به کارگیری عوامل اجرایی ماهر و دارای کارت مهارت فنی و مصالح استاندارد
و مرغوب باعث ایجاد ساختمان هایی با کارکرد مناسب حین وقوع زلزله شده و بهترین
پیشگیری به حساب می آید.
مجتبی قادری ، شناخت و آگاهی از خطرات زمین ساختی پیرامون مناطق شهری
و روستایی، آمادگی لازم برای مدیریت بحران در صورت بروز حوادث طبیعی به ویژه زلزله
و زمین لغزش، جمع آوری اطلاعات پایه و سامان دهی و تجزیه و تحلیل آنها در زمینه
زلزله و استفاده از آنها در برنامه ریزی شهری و طراحی مهندسی ساختمان ها ، انجام مطالعات
پژوهشی کاربردی نظیر طرح لرزه خیزی و پهنه بندی خطر نسبی زمین لرزه در استان مرکزی
و طرح ریزپهنه بندی زلزله شهر اراک، تجهیز و تکمیل شبکه لرزه نگاری استان و احداث
پایگاه لرزه نگاری باند پهن ورچه خمین و جلوگیری از گسترش سکونت گاه های غیررسمی
را از جمله اولویت های برنامه ای اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی عنوان کرد.
وی گفت: برای مقاوم سازی واحدهای مسکونی بافت های فرسوده در کلان شهر
اراک ۵۰۰ میلیون ریال ، برای شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر(ساوه) ۴۰۰ میلیون ریال و
برای سایر شهرهای استان ۳۰۰ میلیون ریال پیش بینی شده است.
وی افزود: این تسهیلات ۱۰ تا ۱۵ ساله است و سود دوران مشارکت ۲۲ درصد
و دوران ساخت ۲۱ درصد است و دولت متعهد شده که ۱۰ درصد آن را بپردازد با این حساب
سود دوران مشارکت ۲۱ درصد و دوران ساخت ۱۱ درصد خواهد بود و هم اکنون هیچ محدودیتی
وجود ندارد و بانک ها سهمیه ای بطور سالانه در نظر می گیرند.
مدیرمسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی گفت: این
استان به سبب قرار گرفتن در شرایط ویژه لرزه زمین ساختی ، گسل های زیادی به عنوان
چشمه های لرزه زا در دل خود دارد.

قادری افزود: گسل تبرته با روند شمال غربی – جنوب شرقی از شمال غربی
روستای تبرته در فاصله ۱۵ کیلومتری غرب فرمهین واقع شده و تا فراسوی جنوب شرقی
روستای انجدان در جنوب شرقی اراک گسترش دارد و طول این گسل بیشتر از یکصد کیلومتر
است و بطور کلی گسل تبرته مهمترین گسل نزدیک به شهر اراک است و از فاصله حدود ۱۵
کیلومتری شمال شرقی اراک می گذرد و می تواند بیشترین شتاب را به شهر اراک وارد کند.
وی بیان کرد: گسل تلخاب با روندی تقریبا موازی گسل تبرته در شمال شرقی
آن گسترش دارد که از فاصله حدود ۴۰
کیلومتری شمال شرقی اراک می گذرد واز فاصله حدود ۴ کیلومتری شرق
کمیجان در شمال غربی تا نزدیکی خورهه در جنوب شرقی (شمال غربی دلیجان) ادامه می یابد.
وی اظهارکرد: اثر این گسل در کنار جاده اراک – قم در فاصله حدود شش
کیلومتری ابراهیم آباد قابل مشاهده است و درروستای تلخاب زون گسل را به وضوح می
توان دید و این گسل در انتهای شمال غربی تغییر روند داده و به سوی شمال متمایل می
شود و تا شمال روستای کسرات در ارتفاعات تساور گسترش دارد و طول آن بیشتر از ۱۱۰
کیلومتر است و از فاصله حدود ۱۲ کیلومتری جنوب غربی آشتیان واز فاصله حدود ۱۰
کیلومتری شمال شرقی فرمهین می گذرد.

وی گفت: گسل تفرش هم روند گسل های تلخاب و تبرته است و از جنوب غربی شهر تفرش
می گذرد و این گسل حدود ۵۰ کیلومتر طول دارد و شاخه اصلی آن از فاصله حدود ۴ کیلومتری
جنوب شرقی تفرش می گذرد ، اما شاخه های کوچک دیگری از آن در فاصله کمتری از تفرش
قرار دارد.
به گفته مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی ،
گسل ایندس نیز با درازای بیش از یکصد کیلومتردر جنوب و جنوب غربی دشت ساوه قرار
دارد و ازجنوب و جنوب شرقی تا نزدیکی سلفچگان گسترش دارد و این گسل از فاصله حدود
صد متری شمای شرقی سد ساوه می گذرد.

قادری گفت: گسل های متعددی مانند چغار، عزالدین، خشک رود، کوشک نصرت،
البرز، بیدهند، کهک، موجان، راهجرد، نیزار، شمال محلات، جنوب محلات، گسل های خمین،
گلپایگان، شمال فرنق، امان آباد، انجیرک و چشمه پلنگ در پهنه استان و اطراف آن
گسترش دارد که هرکدام آنهااهمیت خاصی دارند ولی گسل های کوشک نصرت، تفرش، ایندس،
تبرته، تلخاب وچشمه پلنگ مهمترین گسل های فعال استان مرکزی به شمار می آیند.
وی افزود: استان مرکزی در مقایسه با پیرامون آن از میزان لرزه خیزی
نسبتا کمتری برخوردار است و در قسمت های جنوب شرقی و به ویژه غرب کاهش می یابد به
گونه ای که در بخش غربی استان مرکزی نسبتا آرام است ولی بخش های شمالی و مرکز آن
دارای میزان لرزه خیزی بیشتری است.

وی، با انتقاد از دستگاه های متولی امر حوادث غیرمترقبه، همگرایی و
هماهنگی بین سازمانی این دستگاه ها را ضعیف خواند و گفت: موضوع زلزله دربین مردم
وحتی مسئولان ومتولیان امر جدی گرفته نمی شود و ازسویی نیز اعتبارکافی برای این
موضوع اختصاص داده نمی شود، آموزش های همگانی به صورت مقطعی است و از استمرارکافی
برخوردار نیست ضمن اینکه برخی از شیوه های آموزشی سنتی است و منطبق بر آخرین
تجربیات جهانی نمی باشد.