پس لرزه‌های یک شایعه بانکی
می‌گویند قانون نانوشته‌ای وجود دارد که بانک‌ها چتر یکدیگرند یعنی هر گونه تزلزلی در هریک از آنها می تواند به لرزش مجموعه شبکه بانکی منجر شده و بازگشت اعتماد به آنها را سخت کند. با این حال ظاهرا انتشار خبرهای تکان‌دهنده و شایعه‌های دردسرساز برای شبکه بانکی به ویژه در روزهای پایانی سال به روندی تکراری تبدیل شده و قرار نیست پایان یابد.
این روزها شایعه‌هایی پیرامون یکی از بانک‌های خصوصی مطرح و در فضای
مجازی در مورد آن بحث‌هایی شده و دست به دست می‌چرخد. چندی پیش خبرهایی مبنی بر
ادغام بانک سرمایه با بانک ملت پیچید. اخیرا نیز عنوان شد که این بانک به زودی
ورشکست شده و اگر سپرده یا پولی در این بانک دارید به سرعت آن را خارج کنید. حتی
گفته می‌شد که بانک سپه نیز تعدادی از حساب‌های بانک سرمایه را که در این بانک
وجود داشته، بلوکه و بسته است.
این خبرها البته از ادغام تا ورشکستگی این بانک در فاصله‌ای کوتاه
تکذیب شد و مسئولان بانک سرمایه در کل این اخبار را رد کردند. به طوری که حتی در
اطلاعیه این بانک از فضای به وجود آمده به شایعه‌ای نابخردانه تعبیر شده و توضیح
داده‌اند که بانک سرمایه در حال حاضر به لحاظ رشد منابع در سال جاری بهترین عملکرد
را در قیاس با ۱۱ سال گذشته داشته و مطالبات معوق آن در حال تحقق است.
به هر حال انتشار این اخبار چه درست و چه غلط آنقدر می‌تواند برای
شبکه بانکی حساس باشد که بلافاصله واکنش مشتریان بانک‌ها را در مهم‌ترین برخورد به
همراه داشته و موجب ایجاد بی‌اعتمادی در بین آنها شود که خود می‌تواند به هجوم
سپرده‌گذاران برای دریافت وجوه و بردن آن به محلی امن‌تر منجر شود.
از سوی دیگر حتی اگر در فاصله‌ای کوتاه شایعات موجود رد شده و از
شرایط و اوضاع مساعد بانک اطلاع‌رسانی شود، اما به هر صورت فضای شبکه بانکی آنقدر
در حالت ویژه‌ای قرار دارد که حتی کوچک‌ترین اخباری درباره روند فعالیت یک بانک می‌تواند
مجموعه شبکه بانکی را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که مدت‌هاست بانک‌ها
اوضاع خوبی نداشته و در جامعه با دید چندان مثبتی دیده نمی‌شوند. هر چند که نمی‌توان
از کاستی‌ها و به گفته کارشناسان بیماری‌های نظام بانکی چشم‌پوشی کرد، اما به
اذعان مدیران اکنون به محلی برای فرار از بسیاری از مشکلات دیگر درون سازمان‌ها
تبدیل شده و ترجیح بر این است که بار مسئولیت بر عهده بانک‌ها قرار گیرد. در این
میان گاها برخی بنابر مقاصد خاص فضا را به سمتی هدایت می‌کنند که یک بانک و یا
موسسه‌ای را هدف قرار داده و در کل مجموعه بانک‌ها را تحت تاثیر قرار دهند.
جالب اینجاست که عموما انتشار شایعات و خبرهای تکان‌دهنده در مورد
بانک‌ها چه ورشکستگی و چه انحلال و یا سایر مسائلی که می‌تواند برای بانک و یا
موسسه‌ای تاثیرگذار باشد، در روزهای پایانی سال یعنی زمانی که مجموعه بانکی در
شرایطی خاصی قرار داشته و در حال جمع‌آوری و تراز منابع و مصاف خود است، رخ می‌دهد.
در حدود یکی دو سال گذشته باز هم شاهد بودیم که خبر از انحلال برخی موسسات و یا
ادغام با بانک‌های دیگر به سرعت در بین جامعه پیچید و موجب تشنج در بین مشتریان
بانک‌ها شد. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان حتی اگر قرار هم برای تصمیم‌گیری
در مورد بانک یا موسسه‌ای باشد، به هیچ عنوان نباید تا وقتی که به مرحله پایانی
رسیده و نهایی نشده است، آن را علنی کرد که متاسفانه واقعا شاهدیم در کنار کسانی
که قصد شایعه‌پراکنی دارند، هستند مسئولانی که در این باره اقدام کرده و اخبار را
بی‌موقع و بدون رعایت زمان منتشر می‌کنند.
این در شرایطی است که پس از اتفاقات رخ داده برای موسسه‌های میزان و
ثامن‌الحجج که منجر به انحلال آنها شد، به تازگی شرایط پیش آمده برای موسسه کاسپین
بیش از پیش بر نگرانی مردم افزوده و موجب سست شدن اعتماد آنها به شبکه بانکی و
پولی کشور شده است؛ به‌ویژه اینکه اگر در مورد میزان و ثامن‌الحجج گفته می‌شد که
این دو موسسه از بانک مرکزی مجوزی نداشته و مقصر اصلی مردمی هستند که در این
موسسات سپرده‌گذاری کرده‌اند، ولی موسسه کاسپین شرایط متفاومتی دارد زیرا جزو
معدود موسسه‌های مالی است که مجوز بانک مرکزی را هم دارد. با این اوصاف مشخص است
که گسترده شدن شایعاتی از قبیل ورشکستگی یک بانک تا چه اندازه می‌تواند فضا را
ملتهب کند.
کارشناسان معتقدند که بانک‌ها چتر یکدیگرند، یعنی خواسته یا ناخواسته
اگر تزلزلی برای یکی از آنها پیش آید و در مرحله انحطاط قرار گیرد، بقیه نیز تحت
تاثیر آن قرار گرفته و در کل بازگشت اعتماد دوباره به شبکه بانکی و بانکی که در
مورد آن شایعه و یا اخبار تاثیرگذاری منتشر شده کار آسانی نخواهد بود، البته بانک‌ها
را در این مورد به دومینو نیز تشبیه می‌کنند که لرزش یکی از آنها موجب تکان خوردن
مابقی و در نهایت ریزش شبکه بانکی می‌شود و در این میان بسیار سخت خواهد بود که
بتوانند روی پای خود بایستند.
