نخستین نشست شورای عالی معماری و شهرسازی برگزار شد؛
جزئیات برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)
نخستین نشست شورای عالی معماری و شهرسازی با موضوع برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)در حالی برگزار شد که وزیر راه و شهرسازی به شورای برنامه‌ریزی استان خراسان رضوی، ۸ هفته زمان داد تا موضوع بازنگری طرح را مورد بررسی قرار داده و به شورایعالی معماری و شهرسازی ارائه کنند.
نخستین نشست شورایعالی
معماری و شهرسازی در سال ۹۵ با موضوع برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه
در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) روز گذشته ۲۳ فروردین ماه به ریاست عباس
آخوندی وزیر راه و شهرسازی و دبیری پیروز حناچی معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و
شهرسازی در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی تشکیل شد.
در این نشست که در
آن محمدسعید ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری
ایران، محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و
گردشگری و نمایندگانی از وزارت دفاع، کشاورزی، کشور، سازمان محیط‌زیست و شهرداری و
همچنین مسئولان استانی خراسان رضوی، شهردار شهر مشهد و مدیرکل راه و شهرسازی استان
خراسان رضوی حضور داشتند نکاتی در رابطه با طرح ملاک عمل طرح نوسازی و بهسازی
پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) ارایه و بر اساس مطالعات انجام شده آسیب‌های طرح
مصوب سال ۸۷ نیز مطرح شد.
بر اساس این گزارش،
پس از ارایه گزارش مشاور مطالعاتی طرح از آسیب‌هایی که در صورت ادامه اجرای طرح،
بوجود خواهد آمد، راهکارهایی برای ادامه و یا بازنگری آن برای بهبود وضعیت، عنوان
و به بحث و تبادل نظر گذاشته شد. در این جلسه که ریاست آن را عباس آخوندی وزیر راه
و شهرسازی برعهده داشت وزیر پس از شنیدن گزارش و نقطه نظرات حاضران در نشست، نکاتی
را پیرامون ادامه روند اجرای طرح پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) به عنوان پیشنهاد
و راهکار ارایه کرد و به شورای برنامه‌ریزی استان خراسان رضوی مهلتی ۸ هفته‌ای داد
تا بازنگری «طرح مصوب سال ۸۷؛ ملاک عمل» را مورد بررسی قرار داده و در مدت زمان
تعیین شده بار دیگر به شورایعالی معماری و شهرسازی ارایه دهند.
عباس آخوندی در این
نشست ضمن تاکید بر لزوم ارایه راهکارهایی درباره پیوند محدوده پیرامون حرم رضوی و
کلیت شهر مشهد گفت: خوشبختانه در این جلسه این وفاق وجود دارد که تجدید نظر
بنیادین در طرح ملاک عمل طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) ضروری
است. لذا شورای برنامه‌ریزی استان خراسان‌رضوی در مدت زمان ۸ هفته‌ای طرح را مجدد
مورد بررسی قرار دهد و نتیجه را حداکثر طی ۸ هفته برای بررسی مجدد در شورایعالی
معماری و شهرسازی ارسال کند.
بر اساس این گزارش
و پیرو مصوبات مورخ ۹۳/۱۰/۸ و ۹۳/۱۱/۲۰ شورایعالی شهرسازی و معماری در موضوع بافت
پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) و بافت تاریخی شهر مشهد، تحت عنوان «برنامه راهبردی
بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)» به بررسی
سابقه طرح، روند اجرای طرح مصوب ملاک عمل (۱۳۸۷)، عملکرد مالی و امکان‌سنجی
اقتصادی طرح، جمع‌بندی (ویژگی‌ها، پیامدها و آسیب‌های ناشی از اجرای طرح) و تحلیل
و ارائه پیشنهاد توسط مشاور طرح بازنگری، در جلسه مورخ ۹۵/۱/۲۳ شورایعالی شهرسازی
و معماری ایران تاکید شد.
همچنین بر اساس
مطالعات مشاور، اهم آسیب‌های طرح بهسازی و نوسازی محدوده پیرامون حرم مطهر امام
رضا (ع) – طرح ملاک عمل در چندین بند تشریح شد که بدین شرح است: نادیده گرفتن
تاریخ و هویت و میراث به جای مانده از گذشته و تخریب بخش مهمی از «راسته‌ها» و
بناهای با ارزش قدیمی، از هم گسیختن و از میان بردن یکپارچگی بافت تاریخی با ایجاد
ره-باغ‌ها و خیابان‌های عریض و طویل جدید، تجمیع قطعات زمین و افزایش فوق‌العاده
تراکم‌های ساختمانی، و محصور و مهجور شدن تکه- پاره‌های باقی مانده از بافت تاریخی
در میان ساختمان‌های جدید بلند مرتبه و حجیم و ناهماهنگ با ساختار بافت تاریخی،
انجام تخریب‌های گسترده و ایجاد فضاهای بلاتکلیف و درحال انتظار و تبدیل بخش‌های
گسترده‌ای از محدوده طرح به صورت کارگاه‌های بزرگ و پراکنده عملیات عمرانی و
ساختمانی بخشی از این آسیب‌هاست.
در ادامه آسیب‌های
طرح ملاک عمل طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) که امروز در شورای
عالی معماری و شهرسازی گزارش شد، کاهش جمعیت ساکن و بومی در محدوده طرح، از میان
رفتن هویت شغلی و کالبدی محله‌ها، و احساس تعلق محله‌ای در میان ساکنان، ایجاد
نارضایتی اجتماعی، به ویژه درمیان آن بخش از ساکنان و شاغلانی که ناگزیر به فروش
ملک خود و از دست دادن محل سکونت و یا اشتغال خود شده اند، عنوان شد.
مشاور طرح در بیان
دیگر آسیب‌ها گفت: محروم‌سازی زائران کم درآمد(۱۷/۷۲درصد در سال ۱۳۸۵) از دستیابی
به اقامتگاه‌های ارزان قیمت در محدوده پیرامون حرم، تشدید ناامنی‌های
اجتماعی در نتیجه تخریب و رهاسازی بافت‌های تملک شده در طول دوره اجرای طرح، کاهش
سطح مسئولیت پذیری و پاسخگویی نهادها و سازمان‌های مسئول در ارائه خدمات و رفع
مشکلات محدوده طرح، ایجاد مشکلات ترافیکی و آلودگی‌های زیست محیطی و تراز مالی
منفی طرح از دیگر آسیب‌های جدی ادامه طرح ملاک عمل طرح نوسازی و بهسازی پیرامون
حرم مطهر امام رضا(ع) است.
در ادامه نشست فوق،
مشاور طرح پس از ارائه آسیب‌هایی که با ادامه طرح فعلی پیرامون حرم مطهر امام
رضا(ع) بر این شهر زیارتی- گردشگری تحمیل می‌شود به بیان رویکردهای اهداف طرح
بازنگری پرداخت و گفت: فراهم آوردن شرایط لازم برای رفع موانع و «تداوم روند
بهسازی و توسعه موزون در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا و بافت تاریخی شهر
مشهد»، استفاده از امکانات و فرصت‌های باقیمانده برای جبران کاستی‌ها و کاهش
پیامدهای طرح در دست اجرا در زمینه‌های توجه ویژه به شان، جایگاه و حریم منظری حرم
مطهر رضوی به عنوان مهمترین عامل شکل‌دهنده شخصیت شهر، مشهد، توجه به مقیاس انسانی
و ایجاد هماهنگی در ساخت و سازهای جدید با ویژگی‌ها و هویت بافت تاریخی، حفظ و
احیاء و بهره‌برداری متناسب از قابلیت‌های بافت تاریخی- فرهنگی، کاهش تراکم
ساختمانی و جمعیتی جهت ایجاد تعادل در استفاده از زمین، ایجاد تنوع در
امکانات سکونت و اقامت بر مبنای توان اقتصادی گروه‌های مختلف زائران و مجاوران با
تاکید بر گروه‌های کم‌درآمد و حفظ و حمایت و ارتقاء کارکرد سکونت در محدوده طرح
رویکردهایی است که در بازنگری طرح به دنبال آن هستیم.
گفتنی است در این
نشست، فرزانه صادق مالواجرد مدیرکل دفتر معماری، طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزی،
زهره داودپور مدیرکل دفتر طرح‌های کالبدی و مسعود حمزه‌ای مدیرکل دفتر نظارت بر
طرح‌های توسعه و عمران و همچنین علی اعطا مشاور رسانه معاون معماری و شهرسازی
وزارت راه و شهرسازی حضور داشتند.
