به سوی یک دستور کار شهری جدید

نابسامانی شهرها زندگی شهروندان را دچار مخاطرات و اختلال فراوان و کیفیت سکونت را به نازل­ترین وضع خود مبدل کرده است.

نمودهای این نابسامانی در پهنه­‌های مختلف شهری به شکل عرصه­‌های
ناکارآمد، بخش‌های وسیعی از شهرها را در برگرفته و جمعیت قابل توجهی از ساکنان شهر
به شکل مستقیم و یا غیرمستقیم از مسائل و مشکلات آن رنج می­‌برند. مهمترین مسائل
مبتلا به شهرها به ویژه کلان شهرهای کشور عبارتند از:

– فقرشهری، مشتمل بر
فقر درآمدی، فقر بهداشتی–آموزشی و خدمات اجتماعی، فقر خدمات
پایه(زیربنائی و روبنائی) از قبیل شبکه آب سالم، توزیع برق و سایر خدمات
زیربنائی و خدمات درمانی، فقر امنیت و بسیاری محرومیت­‌های دیگر.

– ناکارآمدی نظام جابجائی، تحرک، جنبش و پویائی شهری در یک نظام
ساختاری و یکپارچه شهری

– نابرابری­‌های فضائی- کارکردی، توسعه نامتعادل و ناهماهنگ و توزیع
نابرابر خدمات

– بحران هویت، تنزل ارزش‌ها، افت منزلت اجتماعی–مکانی و
بی­ توجهی به حفاظت و حراست از میراث معنوی- طبیعی و ملموس

– تاب ­آوری پائین شهرها در مواجهه با بلایا و مخاطرات، کاهش ایمنی،
خطرپذیری و ریسک

– تنزل کیفی محیط­زیست، آلودگی­‌ها، بحران آب، تخریب زیست­‌بوم­‌ها،
کمبودها و توزیع نامناسب فضای سبز

ناکارآمدی نظام طرح‌­ریزی و برنامه‌­های توسعه شهری در مواجهه با
مسائل فوق، بر ضرورت توجه و تدوین یک دستورکار شهری جدید می­‌افزاید. بیش از چهار
دهه از برنامه‌­ریزی و تهیه طرح‌­های توسعه شهری می­‌گذرد. این طرح‌­ها با رویکردی
اقتدارگرا، از بالا به پایین، کمی و کالبدی نتوانسته­‌اند راه‌­حل‌­های کارآمدی را
در مواجهه با مسائل و مشکلات شهر و شهروندان ارائه نمایند.

به استناد تجارب جهانی و بررسی سیاست­‌ها و برنامه­‌های توسعه شهری در
کشورهای توسعه یافته، سیاست بازآفرینی شهری با رویکردی شهرنگر، جامع و یکپارچه با
تاکید بر مقوله کیفیت زندگی به عنوان یک دستور کار شهری جدید می­‌تواند برنامه
مناسبی برای پاسخ­گوئی به نیازهای کنونی شهر و شهروندان باشند. امروزه این سیاست
در قالب برنامه‌­های موضوعی متنوع و گسترده از قبیل برنامه کاهش فقر شهری، تاب‌­آوری
شهری، همه شمولی و مقابله با جریان طرد اجتماعی، رنسانس شهری، شهر پایدار، عدالت
فضائی- اجتماعی، توانمندسازی، حکمروائی خوب، حفاظت و باززنده‌­سازی مطرح و به مورد
اجرا گذاشته می­‌شوند.

عرصه­‌های متنوعی از شهر نیز که دچار نابسامانی و مسائل و مشکلات
فضائی- کارکردی هستند نیز مشمول این سیاست هستند. بازآفرینی مبادی ورودی شهرها،
رودخانه‌ها و حاشیه عرصه‌های طبیعی، فضاهای عمومی، ایستگاه‌های راه­
آهن، محلات، اراضی مستعد توسعه مجدد، پایانه ­های شهری و مراکز تاریخی شهرها از
نمونه­‌های قابل توجه‌اند.

وزارت راه و شهرسازی در تلاش است با طرح این دستور کار شهری جدید
سیاست نوینی را برای خروج از این بحران در عرصه توسعه شهری رقم بزند.