تخریبگران تپههای باستانی «چغامیش» دزفول مجازات میشوند
مجتبی گهستونی پس از اعلام نظر معاون میراث فرهنگی کشور و معاون حقوقی و مجلس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در خصوص تخریب ۲ تپه «فضیلی» و «چغاپهن» در شهر «چغامیش» از توابع شهرستان دزفول در خوزستان توسط کشاورزان، تعیین عرصه و حریم این تپهها در دستور کار قرار گرفت.
یک روز پس از گرامیداشت روز جهانی موزه و البته آغاز هفته میراث
فرهنگی هیأتی از سازمان میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی کشور به خوزستان سفر
کردند و از نزدیک تخریب و تسطیح تپههای روستای فضیلی و چغاپهن را در اطراف تپه
باستانی چغامیش مشاهده کردند. در این بازدید هیأت بلندپایهای از سازمان میراث
فرهنگی کشور و خوزستان حضور داشتند.
این در حالی است که پیش تر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی کشور و
اداره میراث فرهنگی دزفول تخریبهای انجام شده را دروغ بزرگ عنوان کرده بودند.
نگارنده که خود در محل بازدیدهای انجام شده حضور داشته و نخستین بار خبر
تخریب و تسطیح در تپههای چغامیش را منتشر کرد، شاهد بود که همه حاضران از این
تخریبها حیرت کرده و از پیگیری نشدن حقوقی و قضایی از طرف اداره میراثفرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری دزفول و اعلام نشدن گزارشهای لازم به اداره کل میراث فرهنگی
خوزستان متعجب شدند.
در این بازدید «حمیده چوبک» رئیس پژوهشکده باستان شناسی کشور که خود
باستان شناس است و سابقه کاوش و نجات بخشی در محوطههای تاریخی فراوانی را دارد با
قاطعیت از میزان تخریبهای صورت گرفته گلایه کرد.
پیش تر رئیس روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی کشور انتشار خبرهای
مربوط به تخریب تپههای چغامیش را تکذیب کرده بود.
وی اظهارداشت: یکی از تکنیکهای عملیات روانی «دروغ بزرگ» است. بر
مبنای این تکنیک، دروغ هر چقدر بزرگ تر باشد باور کردنش آسان تر است حتی اگر دروغی
به بزرگی یک تپه چند هکتاری باشد!
»غلامعلی باغبان کوچک»، مدیر اداره میراث فرهنگی دزفول و عضو هیأت علمی
پژوهشکده باستان شناسی که البته پس از سفر هیأت اعزامی از تهران از سمت خود برکنار
شد در محل بازدید سعی میکرد وانمود کند که تخریب و تسطیح تپهای در اطراف چغامیش
در یک تپه غیر باستانی صورت گرفته است.
وی همچنین پیش تر اقدام به انتشار اطلاعات متناقض کرده و اعلام کرده
بود که «در اطراف تپه اصلی چغامیش تپههای اقماری در اندازهها و ارتفاعات متفاوت
وجود دارد که تپه فضیلی یکی از این تپهها با ارتفاع کم در اندازه نیم متر از سطح
زمین است، البته میراث فرهنگی به دلیل اهمیت تپه چغامیش و برای حفاظت از آن تپههای
اقماری را نیز مورد توجه و حفاظت قرار میدهد. اما میراث فرهنگی به دلیل اقدام
خودسرانه و استعلام نکردن به منظور تسطیح منطقه، کار کشاورزی را متوقف و موضوع را
از لحاظ قانونی پیگیری میکند.
بدینترتیب با توجه به سابقه تعرضهای گذشته، اداره میراث فرهنگی برای
جلوگیری از تعدی کشاورزان به تپه فضیلی با نظارت کارشناسان استان به صورت کاملاً
محدود و کنترل شده اجازه کشت دیم بدون هیچ گونه دخل وتصرف در محدوده این تپه را
داده است«.
چرا تصور میکنند تپههای کوچک باستانی مهم نیست؟
»عباس علیزاده»باستانشناس مؤسسه شرق شناسی شیکاگو ضمن اشاره به اهمیت
یک تپه باستانی کوچک، گفت: کسانی که معتقدند تپههای باستانی مهم نیستند و میتوانند
خراب شوند، باید توسط دولت محاکمه شوند.
علیزاده که کاوشهای متعددی در تپه چغامیش و چغابنوت در خوزستان را
هدایت کرده و اکنون در مؤسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو، باستانشناسی پیش از تاریخ
تدریس میکند، افزود: سازمان میراث فرهنگی به تنهایی نـــمیتواند جلوی این
تخریب ها را بگیرد.«بنه فضیلی» در چند کیلومتری شمال غربی چغامیش واقع شده و در
سالهای ۱۹۶۰
توسط هیأت باستان شناسی دانشگاه شیکاگو گمانهای در آن زده شد که نشان
داد، بنه فضیلی به همان قدمت ۸ هزار و ۵۰۰ ساله چغامیش است؛ اما استقرار در آن به
تداوم چغامیش نبود و پس از چندی به صورت یک دهکده کوچک متروک تبدیل شد. همه تپههای
باستانی مهم هستند چون در هر کدام برگی از تاریخ نهفته است. بنه فضیلی از کهن ترین
استقرارهای خوزستان است، مانند چغابنوت و چغامیش که تپههای مهمی هستند.
ثبت نشدن حریم چغامیش
»محمد حسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی کشور با بیان اینکه خوشحالیم با
انتشار اخبار، حساسیت به میراث فرهنگی خوزستان بیشتر شده، گفت: اینکه چرا حریم
چغامیش در فهرست میراث ملی ثبت نشده برای ما هم جای سؤال است.
طالبیان درباره اتفاقات رخ داده در تپههای تاریخی چغامیش توضیحاتی
داد و افزود: خوشحالیم که چنین اخباری منتشر شد چون حساسیت جامعه ومردم نسبت به میراث
فرهنگی بخصوص درخوزستان بیشتر شده است. مشخص است که باید درباره این موضوع حساس
باشیم، شاید بخشی از این حساسیت درباره برگشت اشیای تاریخی چغامیش به ایران باشد
ولی اینکه چرا چغامیش و ۱۸ هزار محوطه باستانی حریم ندارد برای ما هم سؤال است و
نگران آن هستیم چون باید نقشههای آن تعیین شود. وی ادامه داد: تلاش میکنیم از
این به بعد پروندههای ثبتی که به دست ما میرسد حریم شان را نیز با هم ثبت کنیم.
این مشکلی است که تاکنون گرفتارش هستیم، با این حال سال گذشته ۴۰۰ حریم از جمله
شوش ثبت شد.
پیگیری از طریق دستگاه حقوقی
با توجه به اینکه مالک زمین چغاپهن عنوان کرده بود ۲۰ میلیون تومان به
کارشناس اداره میراث فرهنگی دزفول برای گرفتن مجوز تسطیح (که البته مجوزی صادر
نشده) داده موضوع وارد حاشیههای دیگری شد و قضیه را به محاکم دیگر کشاند.
»افشین حیدری» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان نیز
اعلام کرد که موضوع تا حصول نتیجه از طریق دستگاه قضایی پیگیری میشود.
همچنین «اسدالله درویش امیری» معاون امور مجلس، حقوقی و استانهای
سازمان میراث فرهنگی گفت: در پی تعرض به یکی از تپههای مجاور تپه باستانی چغامیش
در خوزستان و حساسیت بالای مردم عزیز کشور، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هیأت ویژه نظارتی را به منظور بررسیهای لازم و دقیق
تربه خوزستان اعزام کردند.
پس از بررسیهای دقیقتر مشخص شد متأسفانه چند نفر از پرسنل میراث
فرهنگی دزفول با سوءاستفاده از موقعیت شغلی و اداری با صدور مجوز غیرقانونی مرتکب
تخلفاتی شدهاند. پرونده تخلفات این افراد به نماینده رئیس سازمان در هیأتهای
تخلفات اداری سازمان که مسئولیت آن با معاونت امورمجلس، حقوقی و استانهاست تحویل
شده و قرار است جلسه اضطراری هیأت تخلفات اداری تشکیل و با فوریت مورد رسیدگی قرار
گیرد.