نگاهی به کارنامه ملکه منحنی‌ها
زاها حدید یکی ازبرترین استعدادهای معماری معاصربود که اوایل هفته سال جدید دراثرعارضه قلبی و به‌صورت ناگهانی در میامی آمریکا از دنیا رفت.
او اولین زن و نیزاولین
زن مسلمانی بود که جایزه معماری پریزکر را ازآن خود کرد. درادامه نگاهی داریم به زندگی
و کارنامه کاری این استعداد برترعرصه معماری.
زاها حدید در۳۱ اکتبر
سال ۱۹۵۰ درخانواده‌ای متمول و مسلمان در بغداد عراق به دنیا آمد. پدرش، محمد الحاج
حسین حدید یک صنعتگر ثروتمند اهل موصل عراق بود که بعدها وارد عرصه سیاست شده وحزب
دموکرات ملی عراق را بنیانگذاری کرد. مادرش، وجیهه الصابونجی(صابونچی) نیزهنرمندی اهل
موصل بود که دردهه ۱۹۶۰ در مدارس شبانه روزی انگلستان وسوئیس تحصیل کرده بود.
دراواسط دهه ۱۹۸۰ حدید
به عنوان استاد طراحی دانشگاه هاروارد مشغول به تدریس شد. در دهه ۱۹۹۰ صندلی استادی
دانشگاه ایلینویز شیکاگو را بدست آورده و مدتی نیز استاد دانشگاه هامبورگ، دانشکده
معماری دانشگاه ایالتی اوهایو، استاد مسترز استودیو دردانشگاه کلمبیا و استاد میهمان
طراحی معماری دانشگاه ییل بود. ازسال ۲۰۰۰ به بعد نیز به عنوان استاد میهمان در موسسه
معماری دانشگاه هنرهای کاربردی وین مشغول به تدریس شده بود.
در سال ۱۹۹۴ وقتی طراحی
حدید برای خانه اپرای جدید کاردیف بی در بریتانیا پذیرفته شد، وی درآستانه یک پیشرفت
مهم قرارگرفت. طرح پیشنهادی یک ساختمان غیرمعمول با زاویه‌های تند و فضاهای داخلی بود
که در میان یکدیگر عبور می‌کردند. اما درعین حال با طراحی یک آدیوتریوم محاصره شده
درفضاهای شیشه‌ای با چشم‌انداز ساحل کاردیف، فضایی دل‌انگیز برای کاربران فراهم می‌کرد.
اما طراحی بعدی که کمک
بسیاری به معروفیت حدید و مقبولیت طراحی‌های او در سطح جهانی کرد، طراحی یک مجموعه
نمایشگاهی درمرکزشهرسین سیناتی بود.
درواقع ارتباط میان
ساختمان و محیط، میان ساختمان و کاربران درتفکرحدید جایگاه ویژه‌ای داشت و به تدریج
نیز توسعه یافت. براساس همین ایده بود که او کارخانه جدید شرکت بی ام و آلمان را
به گونه‌ای طراحی کرد که مسیرهای عبور مدیران و کارگران در آن تداخل بیشتری داشته باشد.
زاها حدید درسال
۲۰۰۴ برنده جایزه معماری پریزکر شد که بسیاری آن را بزرگترین افتخار در این رشته می‌دانند.
او اولین زن دریافت کننده این جایزه بود و پس از آن بود که بالاخره توانست مسئولیت
کامل یک پروژه در بریتانیا را نیز ببرد.
اما ماندگارترین میراث
حدید برای کشور محل اقامتش یعنی بریتانیا، مرکز ورزش‌های آبی لندن بود که برای بازی‌های
المپیک ۲۰۱۲ طراحی شد. نمای بیرونی این ساختمان نیز همانند بسیاری ازآثار حدید مجموعه‌ای
از خطوط منحنی و زوایای غیرطبیعی است. این ساختمان که درسال ۲۰۱۱ ساخته شد توانست نظر
بسیاری ازمنتقدان بریتانیایی حدید را تغییر دهد و به این ترتیب او اولین زن مسلمانی
شد که مدال طلای معماری زیبا را از آن خود کرد.
ازمهم‌ترین آثاردیگرحدید
درعرصه جهانی همچنین می‌توان به خانه اپرای گوانگجو در چین اشاره کرد که در سال
۲۰۱۰ ساخته شد و با نهایی شدن آن بسیاری حدید را به عنوان معماری معرفی کردند که ایده‌های
آینده را نیزمحتول کرده است. گالری سرپنتین ساکلر درغرب لندن نیز یکی دیگر از آثار
ماندگار حدید بود. ساختمان ماکسی یا موزه ملی ایتالیا برای هنر قرن بیست و یکم در رم
نیز از برجسته ترین کارهای حدید بود که در سال ۲۰۰۹ تکمیل شد. مرکز فرهنگی حیدر علی‌اف
در باکو نیز با نمای فوق‌العاده و غیرمعمول خود در سال ۲۰۱۳ شاهکاری دیگر از حدید بود.
خالق این کارنامه بلند
در نهایت درسن ۶۵ سالگی درحالی که در بیمارستانی درمیامی به دلیل برونشیت تحت درمان
بود دچار حمله قلبی شده و از دنیا رفت. روزنامه گاردین انگلیس با عنوان مرگ «ملکه منحنی‌ها»
به نقل از وزیر فرهنگ انگلیس نوشت: «خبر مرگ حدید تکان‌دهنده بود، او کسی بود که تاثیری
عظیم بر معماری مدرن داشت«.
