معضل طراحی نمای ساختمان‌های جدید، نگاه منفک از محله است/ وصله‌هایی ناهمگون و بزک‌هایی زشت در نما

ناظر عالی معماری ماده ۳۵ اداره نظام مهندسی و کنترل مقررات ملی ساختمان – طراح و ناظر پایه یک معماری گفت: یکی از ایرادات فاحش و عمده در تمامی طراحی‌های انجام یافته در ساختمان‌های جدیدالاحداث، طراحی هر تک پلاک برای خود و به تنهایی به عنوان عنصری مع الفارغ از دانه‌های همجوار و در همسایگی است که حاصل به وجود آمدن انواع اعوجاج بصری در خط آسمان‌، خط سقف، تناسبات بصری نماها در همسویی و هماهنگی خطوط عمودی ورخطوط افقی نماها و … می‌شود.

مهری آقاجانی رفاه در گفت‌وگو با خبرنگار صما با اشاره به اینکه نماهای شهری در دو سطح تک پلاک و نیز نماهای مختلف در کنار هم می‌تواند مورد رصد قرار گیرد. اظهار داشت: اگر شهر را موجود زنده‌ای قلمداد کنیم که در آن، خیابان‌ها و کالبد بناها، استخوان‌بندی و شاکله شهر را شکل می‌دهند، نماهای ساختمانی همچون لباسی بر قامتش هستند که می‌توانند به آن، هویت بخشند.

وی افزود: این لباس گاه می‌تواند با رعایت انگاره‌ها و ارزش‌های ماهوی، مصداق هویتی فاخر گردد و گاهی بالعکس به مثابه لحافی چهل تکه که بل هزار تکه، ملبسه‌ای پر از اغتشاش را حاصل گردد که ای بسا در بسیاری از بخش‌ها دچار گسیختگی و انواع نازیبایی‌ها گردیده است.

این معمار خبره ادامه داد: از این ره، مادامی که نماهای شهر را به عنوان ردایی یکدست و دارای هویت مخصوصا هویتی ممتاز در حد تبریز نبینیم، حاصل، نماهای زوار دررفته و لجام گسیخته‌ای است که نوعا بر ارزش‌های اصیل گذشته، دهن کجی نیز می‌نمایند.

آقاجانی رفاه بیان کرد: بی‌شک این لباس فاخر، روحی واحد را باید دارا باشد که متناسب با ویژگی‌های درونی و ذاتی آن شهر و در اینجا، مصداقا تبریز است. لباسی متناسب با فرهنگ، اقلیمی، اصول زیبایی و تناسب، ماندگاری، پایداری و این همانی‌ها. فارغ از اینکه با نگاهی و کوتاه وموجز به نماهای کنونی شهرمان، عدم لحاظ مضامین فوق را شاهدیم. لباسی که بخشی از آن به تجمل گرایش یافته درحالی که وصله‌هایی ناهمگون از بزک‌هایی زشت بدان متصل شده است.

وی ادامه داد: این در حالیست که معماری قدیم ما بر پایه اندیشه دیگرخواهی و همه دارای روح واحد، شکل گرفته بود. در حین حرکت در متن بافت تاریخی می‌توان شاهد سکانس‌هایی نغز به تاسی از انواع فرورفتگی‌ها، بازشوهایی به قواره و هماهنگ، بازی نور و سایه بود در حالی که شکل و ریخت نماهای بیرونی بناها دخالتی در این امر نداشتند. حتی ای بسا، نماهایی با سیاق و شاکله‌ای شبیه به هم، ساده و در عین خلوص هم بودند و اگر وجه متمایزی نیز وجود داشت در اندرونی‌ها و نماهای مشرف به حیاط اندرونی به چشم می‌خورد.

آقاجانی رفاه عنوان کرد: معماری کنونی ما، طراحی نماهای ما، نشانی از خودخواهی عجیبی دارد که هیچ کسی گویا در فکر آن دیگری نیست. کوی‌های جدیدالاحداث تبدیل به روح تجسد یافته همین تفکرند که در قالب نماهای سنگی ازپی یکدیگر، خودنمایی می‌کنند. نماهایی که از گرما و روح زیستن فاصله گرفته‌اند و در ترکیب و تارو پود شاکله آن‌ها نشانی از گیاه و نور و فرهنگ و عشق و مردم واری و حرمت و کرامت انسانی نیست.

وی افزود: حتی در این بین متاسفانه کم نیستند ساختمان‌هایی که به دنبال کاهش هزینه‌های ساخت، بامصالح ارزان قیمت و فاقد استانداردهای لازم ساخته شده‌اند و بدون لحاظ دتایل‌های صحیح ساختمانی حتی در اجرای دیوارهای پیرامونی، فقط با نماهای غیراصولی کاور شده و پوشش یافته‌اند.

ناظر عالی معماری ماده ۳۵ اداره نظام مهندسی و کنترل مقررات ملی ساختمان – طراح و ناظر پایه یک معماری تصریح کرد: یکی دیگر از مسائل قابل درنگ، عدم توجه به ویژگی‌های هر تک بنا در مناطق مختلف نسبت به یکدیگر است، به گونه‌ای که دتایل‌های به کارگرفته شده در اجرای دیوارهای پیرامونی و نماهای ساختمانی در تمامی مناطق شهری از پلاک‌های واقع در شهرک‌های حاشیه‌ای تا دانه‌های واقع در مرکز شهر (به عنوان جزیره گرمایی) مشابه و عین هم است.

آقاجانی رفاه ادامه داد: همچنین با عنایت به الزامی شدن پیوست ۶ آیین نامه ۲۸۰۰، متاسفانه کاربست صحیح دتایل‌های مصوب را علی‌رغم گذرزمان قابل توجهی از این مصوبه، به صورت شایسته ملاحظه نمی‌شود. وانگهی نماهای سنگی نیز که عمده توجه‌ها با کمال تاسف بدان معطوف است، از اولیه‌ترین اصول ساخت چه در بعد نرم افزاری و چه سخت افزاری اش بی‌بهره است.

وی عنوان کرد: مصداقا عدم تعریف پیمانکاران دارای صلاحیت اجرایی نما به صورت اختصاصی و به تبع آن اجرای نماها توسط استاکاران و کارگران ساختمانی فاقد دانش روزآمد که بسیاری از اصول ایمنی دراجرا را ای بسا لحاظ نمی‌نمایند، موجب گردیده برخی از نماهای ساختمانی، ضمانتی از منظر کیفیت صحیح اجرای نما را دارا نباشند. به این مساله اگر تبعات استفاده از مصالح ارزان قیمت نامنطبق با اقلیم را هم اگر علاوه کنیم، نتیجه قابل تصور است و آلامی فزاینده بر دردهای یک شهر که اینک در عین داشتن ماهیتی گران، از بدشکلی و بدقواره بودن لباس ارزان قیمت دوخته شده بر قامتش رنج می‌برد.

ناظر عالی معماری ماده ۳۵ اداره نظام مهندسی و کنترل مقررات ملی ساختمان – طراح و ناظر پایه یک معماری گفت: به نظر می‌رسد اهتمام ویژه‌ای در خصوص تعریف الگوهای منطبق با محلات و ویژگی‌های ماهوی هر منطقه از شهر می‌بایست لحاظ شود. الگوهایی که واجد ارزش‌های فرهنگی و ماهوی بوده و به مولفه‌های زیست محیطی، تجربی- زیباشناختی و عملکردی در آن‌ها اکیدا توجه گردیده است. ساختمان‌ها به ویژه بناهای مسکونی، سرمایه هر شهر بوده و می‌بایست تمامی ابعاد آن‌ها مورد مداقه و بررسی قرار گیرد.

آقاجانی رفاه ادامه داد: علی ایحال، به کارگیری پیمانکاران واجد شرایط متخصص اجرای نما، تعریف ناظرین و طراحان متخصص در عرصه طراحی و اجرای نما با در نظر گرفتن آخرین ویرایش‌های موجود در مقررات ملی ساختمان، آیین نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مصوب از طرف دفتر مقررات ملی ساختمان و نیز نشریات تخصصی سازمان برنامه و بودجه، می‌تواند به اجرای ایمن و اصولی نماها کمک کند.

وی در ادامه عنوان کرد: به همین ترتیب، طراحی نماهای هر منطقه و مصداقا هر پلاک که می‌بایست معطوف به الگوهای تهیه شده برای آن منطقه باشد و عدول ننماید. الگوهایی که نشانگر ارزش‌های فاخر هویتی هر شهر و هر سرزمینی هستند. ارزش‌هایی که نسل به نسل و سینه به سینه از خلال گذر ایام به دست ما رسیده‌اند و هم اینک زیر غبار کم توجهی‌ها، به فراموشی سپرده می‌شوند. نماهایی همچون نماهای ارزشمند و فاخر بلوک پاساژ تبریز و نظایر آن که با عشق و تعهد، درعصر خویش، مهربانی وردیگرخواهی و هنر زندگی و زیستن و عاشقانه معماری نمودن را اشاعه دادند.

این معمار در پایان گفت: از این ره بر ماست که در راستای حل مشکلات و مسائل شهر تبریز به ویژه موارد برشمرده در خصوص نماهای ساختمانی، با اخذ راهکارهای مناسب که به برخی از آن‌ها اشاره رفت، قدم برداریم. امری که اگرچه سخت، اما باعشق و تعهد و شوری بی مثال، ممکن و میسر واقع خواهد شد.