آشنایی با فرآیند طراحی معماری

هدف کلی: شناخت مسیر طراحی از لحظه تصمیم به ساخت تا آخرین لحظه که طرح به ثمر می رسد.

تمایل انسان به حفظ بقا او را برآن داشت تا به نیازهای خود از طریق توانایی های جسمی و فکریش پاسخ دهد. او با جست وجو یا کاشتن دانه های گیاهان و شکار حیوانات مواد غذایی مورد نیاز خود و خانواده‌اش را تأمین می‌کرده و با یافتن یا ساختن پناهگاهی امن، بقای طبیعی خود را تا حدی تضمین می نمود

با رشد تفکر و تمدن جامعه، انسان‌ها به دنبال فراهم آوردن مکان‌هایی مخصوص فعالیت‌های ویژه بودند. با پیشرفت در روش خانه سازی امکان ایجاد فضاهای وسیع‌تر مهیا شد. تا مدت‌های طولانی معماران و سازندگان خانه‌ها همان استفاده‌کنندگان از آنها بودند، کسانی که به خوبی نیازها و امکانات خویش را می‌شناختند. با پیشرفت تکنولوژی در ساخت، افزایش جمعیت انسانی و بروز نبوغ برخی افراد در ایجاد فضاهایی کاربردی‌تر، هنر طراحی و فن‌ خانه‌سازی به افراد خاصی واگذار شد. امروزه نیز این روند با مراجعه کارفرمایان به افراد دارای صلاحیت در این حوزه ادامه دارد

همان طور که ذکر شد یکی از مهم ترین اهداف معماری، برپا داشتن ساختمان هایی برای عملکردهای مورد نیاز انسان است. از این رو برای فعالیت های عبادی، مسکونی، آموزشی، تفریحی، ورزشی، تجاری و بسیاری دیگر معماری ویژه‌ای برپا می‌شود. هر اثر معماری نشان‌دهنده درک و به منظور ارتقای کیفیت زندگی انسان ساخته شده است. تمام تصمیمات در حوزه معماری اعم از انتخاب اندازه‌ها، رنگ ها، حضور نور و سایه، نسبت بین فضاها، ارتباط میان آنها و بسیاری دیگر زمانی مناسب و مقبول می‌افتد که با شناخت دقیق مخاطب و به عبارتی استفاده‌کننده از فضا، اتفاق بیفتد؛ نکته‌ای که دربسیاری از خانه‌هایی که در گذشته توسط استفاده‌کنندگان آن برپا می‌شد وجود داشت. اگر کار معمار را شکل دادن به مکان زندگی انسان بدانیم پس باید دو عامل شکل و زندگی را مورد توجه قرار بدهیم. با توجه به مفهوم بالا به عبارت دیگر معماری درصدد ساختن ظرف برای مظروف است. ظرفی به اسم بنا برای مظروف زندگی انسان توجه بیش از اندازه به هر یک از دو مفهوم ذکر شده نتیجه مطلوب را به بار نخواهد آورد. معمار باید در این میان به دغدغه های سفارش دهنده بنا نیز توجه کند که خود عامل مهمی در شناخت بهتر او از ظرف و مظروف خواهد بود. با الهام از معماری طبیعت در می یابیم که زیبایی در صورت تطبیق کامل ظرف و مظروف است و هر چه که بین ظرف و مظروف همخوانی بیشتری باشد، زیباتر است. اگر معماری ظرف زندگی انسان باشد، پس رسیدن به معماری خوب مستلزم شناخت خصوصیات مظروف آن یعنی معیارهای زندگی بهینه است. در اینجا مقصود کل زندگی است و منظور از شناخت زندگی، شناخت تمامیت آن در همه حوزه های جسمانی، روانی و روحانی است. پس معمار قبل از ساخت هر بنایی باید خصوصیات آن نوع زندگی را که قرار است در آن مکان رخ دهد بشناسد و هم چنین باید امکان زندگی بهتری را در آینده در آن فضا پیشبینی کند و در این قسمت برداشت معمار از زندگی بهتر و پر رنگ تر میشود. تفاوت هنرِ معماری با هنرهایی چون شعر، موسیقی و مجسم هسازی این است که در این هنرها فقط هنرمند ذوق هنری خود را در اثرش بروز م یدهد. معمار به جای ای نکه مثل مجسم هساز به تجسم زیبایی و مفهوم مورد نظر بپردازد به کالبدی می‌پردازد که ضمن ارائه زیبایی و مفهوم خود به استفاده کنندگان، به عملکردهای مورد نیاز آنها نیز پاسخ میدهد. معمار هنرمند با توجه به نوع فعالیت پیشبینی شده مظروف، ظرفی مناسب طراحی میکند. همان طور که مظروف های مختلف در ظرف های گوناگون نگهداری و مصرف میشود معماری های مختلف نیز با توجه به عملکرد و فعالیت های تعریف شده برای آنها به وجود می آیند.

معمار نباید فقط به دنبال پاسخ گویی طرح خود به عملکرد باشد. توجه به زیبایی هم یکی از اصول مورد نظر او خواهد بود.

لازم است که استفاده کنندگان از بنا لذت ببرند و فعالیت هایشان را در آن با خشنودی انجام دهند.

معمار همانند طراح یک ظرف برای مظروف باید مواردی چون مصالح در دسترس،  بودجه و امکانات موجود را در نظر داشته باشد. مانند یک سفال گر که برای تهیه ظرف سفالین خود به خاک خوب و چرخ سفال گری نیاز دارد.

هنرمند سفال گر پس از ساخت ظرف به فکر حک کردن نقوشی زیبا، لعاب زدن یا رنگ آمیزی ساخته خویش است. لعاب زدن علاوه بر زیبایی، تثبیت رنگ، قابلیت نگهداری مایعات را در سفال ارتقاء می‌بخشد. معمار نیز در روند طراحی به این می اندیشد که طرح زیبایش را با چه مصالحی و چگونه بسازد.

روند طراحی از لحظه تصمیم به ساخت تا آخرین لحظه که به ثمر می‌رسد به طول می‌انجامد

در طی این مسیر، طراح تلاشی مستمر برای رسیدن به سه هدف را دارد:

-۱ شکل و حجمی جوا بگو به نیاز

-۲ مصالحی مناسب برای ساخت

-۳ چگونگی شکل دادن به مصالح برای شکل و حجم مورد نظر

رسیدن به سه هدف یاد شده، او را به سه ویژگی اساسی یک ساختمان یعنی کارایی، استحکام و زیبایی رهنمون میکند.