استراتژی روشن‌سازی فضاهای شهری برای کاهش دما
مردم و مقامات شهری اغلب به هنگام مواجهه با امواج شدید گرمایی می‌کوشند تا برای مدتی کوتاه، دمای هوا و اثرات ناشی از آن را کاهش دهند؛ حال آنکه تدابیر متعددی وجود دارد که پیاده‌سازی آن‌ها می‌تواند در درازمدت خنک‌سازی مناطق شهری را در پی داشته باشد.
گزارشات حاکی است که پوشش روشن فضاهای عمومی می‌تواند دمای هوای مناطق شهرهای مختلف دنیا را تا ۴. ۱ درجه سانتی‌گراد پایین آورد و اثرات جزایر گرمایی را تا ۴۱ درصد کاهش دهد. البته روشن‌سازی سطوح بیرونی فضاهای شهری نیز به راحتی امکان‌پذیر نیست و باید با پیروی از استراتژی‌های ویژه‌ای صورت گیرد. در واقع، اگر معماران به اشتباه فضاهای عمومی را روشن کنند آنگاه نه تنها تأثیر مثبتی از اقدام خود به جای نخواهند گذاشت، بلکه چه بسا به گرم شدن سازه‌های اطراف نیز کمک کنند. مدیران باید تلاش کنند از طریق کاهش همزمان انتشار گازهای گلخانه‌ای و روشن‌سازی فضاها، هوای خنک را برای مناطق به ارمغان آورند.
چرا سطوح تیره به گرمای هوا منجر می‌شود؟
تمام سطوح، بسته به مقدار اشعه‌ای که جذب یا از خود منتشر می‌کند، می‌تواند دمای هوا را تحت تأثیر قرار دهد. در مناطق شهری، حدود ۴۰ درصد سطوح را آسفالت یا بتن فرا گرفته است که این مواد نور خورشید را به میزان زیادی به خود جذب می‌کند. نور خورشید ذخیره شده در سطوح تدریجاً به بیرون منتشر می‌شود و گرما را برای محیط اطراف به ارمغان می‌آورد. گرمای سازه‌ها زمینه را برای افزایش شدت اثرات جزایر گرمایی فراهم می‌آورد و در نهایت منجر به پیدایش امواج گرمایی در شهرها می‌شود. به همین دلیل، مناطق شهری اغلب گرم‌تر از حومه‌ها و روستاهایی است که با گیاهان سبز و سطوح اغلب روشن پوشیده شده است.
به طوری کلی، پوشش روشن خنک‌سازی مناطق شهری را در پی دارد که البته این کار نیز باید به صورت استراتژیک انجام شود. چنانچه در پوشش نمای ساختمان‌ها و حتی خیابان‌ها از مواد روشنی استفاده شود که نه تنها نور خورشید را به خود جذب نمی‌کند، بلکه حاوی ترکیباتی است که اشعه‌های گرم را به اتمسفر باز می‌گرداند، آنگاه دمای هوای محیط اطراف به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و از وقوع امواج گرمایی جلوگیری به عمل می‌آید. بام‌های سبز به تنهایی و بدون داشتن مواد منعکس کننده می‌تواند اثرات مشابهی داشته باشد و در صورت گسترش در مناطق مختلف شهر به خنک شدن آن کمک زیادی کند.
اخیراً رویکردی به نام آلبدو یا سپیدایی برای روشن‌سازی در بسیاری از شهرهای جهان شکل گرفته و پیامدهای مثبت زیادی در بر داشته است. سپیدایی به میزان بازتاب نور از سطح یک جسم اشاره دارد که در آن، هر چه سطح آلبدو کمتر باشد، نور بیشتری به آن جذب می‌شود و در نتیجه، سطح گرما در محیط اطراف آن بالاتر می‌رود. از سوی دیگر، هر چه سطوح تاریک‌تر باشد، سپیدایی نیز در آن کمتر خواهد بود که این امر به سهم خود در افزایش دما نقش مهمی ایفا می‌کند.
مقدار آلبدو در سطوح آسفالتی خیابان‌ها به طور معمول بین ۰۵. ۰ تا یک است و این یعنی انعکاس نور دریافتی از آن حدود ۵ تا ۱۰ درصد خواهد بود و ۹۵ درصد گرمای خورشید در سطوح ذخیره می‌ماند و با انتشار تدریجی به بیرون، گرمای محیط را در پی دارد. چنانچه در سطوح روشن موادی مورد استفاده قرار گیرد که از قابلیت انعکاس برخوردار است آنگاه اثرات آلبدو سه برابر می‌شود که این امر به سهم خود، دمای هوای مناطق را به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.
تأثیر متفاوت روشن‌سازی فضاهای عمومی مختلف بر کاهش دمای مناطق شهری
بدیهی است که خنک‌سازی تمام خیابان‌ها و مناطق شهری امکان‌پذیر نیست؛ مزایای افزایش پوشش روشن در مناطق مختلف شهری متفاوت است و می‌تواند پیامدهای نابرابری نیز به بار آورد. اگر روشن‌سازی فضا به درستی انجام نشود، آنگاه در اغلب موارد نور منعکس شده از سطوح توسط سازه‌های اطراف جذب و باعث افزایش دمای آن‌ها می‌شود. در نتیجه نیاز به استفاده از دستگاه‌های تهویه هوا بیشتر می‌شود که این امر به سهم خود در انتشار کربن و احتمال وقوع امواج گرمایی نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، انتخاب مکان برای روشن‌سازی سطوح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید مورد توجه معماران قرار گیرد.
به عنوان مثال، مرکز پرتراکم شهر بوستون در ایالت ماساچوست آمریکا دارای خیابان‌های باریک و ساختمان‌های بسیار بلندی است که در اغلب ساعات روز از جذب نور به بخش‌های داخلی خودداری می‌کند. بدیهی است که روشن‌سازی سطح این خیابان‌ها نمی‌تواند در انعکاس نور و کاهش دما اثربخش باشد چرا که اشعه خورشیدی زیادی به خود جذب نمی‌کند. در مقابل، خیابان‌های پهن و ساختمان‌های نسبتاً کوتاه کلانشهر فینیکس در ایالت آریزونای آمریکا زمینه را برای جذب هر چه بیشتر نور خورشید و در نتیجه افزایش دمای محیط فراهم می‌آورد که این ویژگی‌ها، گسترش پوشش‌های روشن انعکاسی را به امری ضروری تبدیل می‌کند.
