مقدمه آزمایش خاک

مصالح مورد استفاده در ساختمان به صورت طبیعی یا مصنوعی بوده که از یک یا چند نوع ماده و به صورت در جایا پیش ساخته تشکیل شده است. رعایت استانداردهای فنی و زیست محیطی دو اصل تفکیک ناپذیر در تولید و مصرف مصالح ساختمان است. در این راستا استانداردها و ضوابطی تعیین و تبیین شده و در جهت کنترل و تأیید مصالح و انطباق آنها با این استانداردها آزمایش هایی در نظر گرفته شده و شرایط و نحوه انجام آنها نیز توسط مراجع ذیصلاح تدوین گردیده است.

برای به دست آوردن اطلاعات کاملی از مصالح مورد استفاده در پروژه های ساختمانی و عمرانی، باید آزمایشات مختلفی بر روی آنها انجام داد. در این پودمان به برخی از آزمایشات رایج در خصوص مصالح ساختمانی، مصالح تشکیل دهنده بتن، بتن تازه و بتن سخت شده می پردازیم. مطابق مفاد نشریه ۵۵ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، مشخصات فیزیکی و مکانیکی مصالح باید منطبق با استانداردهای ایرانی مورد تدوین یا تجدید نظر شده باشد و تا زمانی که استاندارد ایرانی در برخی از موارد تعیین نشده باشد، در درجه اول استانداردهای سازمان بین المللی استاندارد (ISO) و در صورت نبودن استاندارد بین المللی، به ترتیب استانداردهای آمریکا (ASTM)، بریتانیا (BS)، آلمان (DIN)، ملاک عمل قرار خواهد گرفت.

منظور از نمونه برداری از مصالح، برداشت بخشی از کل مصالح، می باشد به طوری که نسبت و توزیع ذرات مورد آزمون در کل و بخش برداشته شده یکسان باشد و بتوان گفت که مشت نمونه خروار است. در کارهای ساختمانی برای اطمینان از استفاده از مصالح استاندارد و تأمین مشخصات فنی قابل قبول، آزمون هایی بر روی آنها صورت می گیرد، که برای این کار نیاز به نمونه گیری از آنها وجود دارد.

معمولا نمونه هایی از شن، ماسه، آجر، بلوک سیمانی یا سفالی، گچ، سیمان، آهک، مصالح چوبی، شیشه، پلاستیک های ساختمانی، میلگرد، سنگ، خاک، قیر، آسفالت، بتن و سایر مصالح طبیعی و مصنوعی برداشت می شود. در استانداردهای مختلف، برای هرکدام از مصالح، ترتیب و توالی نمونه برداری تعیین و ابلاغ شده است که کلیه عوامل شاغل در پروژه های ساختمانی و عمرانی ملزم به رعایت آن می باشند.

روش نمونه برداری

• نمونه برداری تصادفی: در این روش کلیه مصالح برای ظاهر شدن در نمونه، شانس مساوی خواهند داشت. مقدار مناسب مصالح به طور تصادفی از محل های مختلف در سرتاسر محموله انتخاب می شود بدون آنکه هیچ گونه ملاحظه ای در مورد شرایط یا کیفیت مصالح انتخابی، صورت پذیرد.
• نمونه برداری نماینده: هنگامی که نمونه برداری تصادفی غیر عملی و نامناسب باشد، روش نمونه برداری نماینده باید مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال وقتی که مصالح محموله بزرگی تشکیل می دهند و یا دسترسی به مقدار محدودی از محموله میسر است، از این روش استفاده می شود.
• تقسیم نمونه: وقتی نمونه ها بیش از مقدار مورد نیاز برای آزمون باشد کل نمونه ها در کنار یکدیگر قرار داده شده و مقدار نمونه لازم به صورت تصادفی برداشته شود. در این قسمت نحوه نمونه برداری از برخی از مصالح مطابق استاندارد ملی ایران ارائه می گردد.

آجر

حداقل تعداد نمونه لازم از هر محموله ۱۵۰۰۰ عددی یا کمتر از آن برای آزمون های مختلف به تعداد تعیین شده در جدول روبه رو خواهد بود.

نمونه برداری از میلگردهای ساختمانی

تعداد و تواتر نمونه ها باید به گونه ای باشد که نتایج آزمایش های انجام شده برروی آنها معرف یکفیت کل آرماتور مصرفی و حداقل به میزان ذکر شده در( الف ) تا ( پ ) زیر باشند:

• الف) به ازای هر ۵۰۰۰۰ یکلوگرم وزن میلگرد و کسر آن کی سری نمونه
• ب) از هر قطر کی سری نمونه
• پ) از هر نوع فولاد کی سری نمونه

هر نمونه شامل حداقل ۵ آزمونه (به طول ۱ متر) می باشد.

نمونه برداری از بتن

مقصود از هر نمونه برداری از بتن، تهیه حداقل دو آزمونه کیسان، که در زمان و شرایط کیسانی تولید و نگهداری شده اند، می باشد. به عبارت دیگر، نمونه برداری عبارت است از میانگین نتایج دو یا چند آزمونه مشروط بر آنکه این آزمونه ها همزمان تهیه و در شرایط کیسان نمونه گیری و متراکم و عمل آوری شده و تحت آزمایش قرار گرفته باشند. همچنین نتایج آزمونه ها باید به اندازه کافی به کیدیگر نزد کی بوده و بیش از حد مشخصی ( ۵ درصد میانگین دو آزمونه) از کیدیگر دور نباشد.

اگر در مراحل بین نمونه گیری تا انجام آزمایش کی آزمونه، وضعیتی مغایر با شرایط لازم به وجود آید، نتیجه آن آزمونه قابل استناد نبوده و نباید در میانگین گیری وارد شود. بنابراین ا یکداً توصیه می شود که در هر بار نمونه برداری، حداقل ۳ آزمونه به جای ۲ آزمونه تهیه شود. برای دال ها و دیوار ها، یک نمونه برداری از هر ۳۰ مترمکعب بتن یا ۱۵۰ متر مربع سطح برای تیرها و کلاف ها، یک نمونه برداری از هر ۱۰۰ متر طول برای ستون ها، یک نمونه برداری از هر ۵۰ متر طول حداقل یک نمونه برداری از هر رده بتن در هر روز حداقل ۶ نمونه برداری از کل هر سازه

نمونه آگاهی

در صورتی که آگاهی از یکفیت بتن در موعدهای خاصی مانند زمان بازک ردن قالب ها وغیره ضرورت داشته باشد، ع الوه بر آزمونه های متعارف ارزیابی مقاومت، آزمونه هایی از بتن گرفته می شوند و در موعدهای مورد نظر تحت آزمایش قرار می گیرند. این آزمونه ها به آزمونه های آگاهی موسوم اند. از جمله نمونه های آگاهی  عبارت اند از۳ ، ۴ و ۷ روزه.

نمونه شاهد

آزمونه شاهد به آزمونه ای گفته می شود که در کارگاه باقی می ماند تا در صورتی که نمونه ۲۸ روزه جواب
نداد، مقاومت آنرا ۹۰ روزه بسنجند.