ساختمان ایمن، باید به مطالبه عمومی تبدیل شود

«ایران کشوری بلاخیز است. ایران در ردیف پربلاترین کشورهای جهان قرار دارد. تهران جزء ۱۰ شهر پرخطر دنیا از نظر بلایا است…»؛ اینها جملاتی است که خواننده محترم به طور مکرر در جلسات، در کلاس های درس و در رسانه ها شنیده یا خوانده است. اما دلیل آن چیست؟ زلزله؟ خیر. آنچه به ایرانیان آسیب می زند، زلزله نیست، بلکه ساختمان غیرایمن است. مطالعات مختلف نویسنده این مقاله و سایر محققان در زلزله های آوج، بم، زرند، دورود، ورزقان، آبدانان و…، نشان می دهد مهم ترین عامل خطر مرگ و مصدومیت، تخریب ساختمان هاست. مطالعه ای درباره زلزله بم نشان داد تفاوت چندانی در تخریب، بین ساختمان های قدیمی و جدید وجود ندارد. علاوه بر تخریب سازه ساختمان، بسیاری از آسیب های جانی و مالی، مربوط به عدم رعایت نکات ایمنی در عوامل غیرسازه ای ساختمان (مانند تاسیسات و تجهیزات، در و پنجره، وسایل دکوری و…) است. ایران سال هاست دارای کد مشهور ۲۰۰۸ است. این کد استانداردهای ساخت یک ساختمان ایمن برای زلزله را بیان می کند. کلیه سازندگان موظف به اعمال آن هستند و دستگاه های مربوطه، مسئول نظارت بر حسن اجرای آن اند. تخریب ساختمان های، حتی نوساز در زلزله های کشور، نشان می دهد بخش هایی از این فرایند نقص دارد. حساسیت و دانش کم سرمایه گذار، سازنده و استفاده کننده نسبت به زلزله، کمبود دانش فنی برای اعمال کد، ضعف نظارت برای اجرای کد، عوامل اقتصادی و بازار مسکن و…، ازجمله عوامل تاثیرگذار در این زمینه هستند، البته اینکه چه سهمی از تخریب مربوط به کدام عامل است، به تحقیق و بررسی بیشتری نیاز دارد. باید ذکر کرد زلزله های یک دهه اخیر باعث شده است حساسیت و آگاهی مردم و مسئولان نسبت به ساخت وساز ایمن افزایش یابد. مردم بیشتر درباره زلزله صحبت می کنند و نگران هستند. دستگاه های دولتی و شهرداری ها نیز نظارت را جدی تر اعمال می کنند، ولی اهمیت و گستره نگرانی به جای خود باقی است، البته موضوع منازل مسکونی را باید از ساختمان های مهم مثل بیمارستان جدا کرد. کد ۲۰۰۸، حداقل استانداردها را بیان و اذعان می کند برای ساخت سازه های مهم باید بررسی ها و ملاحظات ویژه ای صورت گیرد. تخریب بیمارستان ورزقان، که تنها یک سال از افتتاح آن گذشته بود، نشان داد ظاهرا به این نکته توجه چندانی نشده است. ضمنا مشخص نشد کجای فرایند طراحی، ساخت و بهره برداری، اشکال دارد و راهکارهای پیشگیری از این مشکل برای آینده چیست. شاید از خود بپرسید چرا این مقاله را یک پزشک و متخصص سلامت نوشته است. دلیل آن ساده است. ساختمان غیرایمن، عامل بروز خطر مهمی برای سلامت مردم است، انسان ها را می کشد و مصدوم می کند، پیامدهای سوءروانی کوتاه مدت و درازمدت به جای می گذارد، خانواده ها را ازهم می پاشد و…. بدیهی است که نظام سلامت باید نگران آن باشد، درباره آن تحقیق کند، اطلاع رسانی کند، در تدوین سیاست ها و دستورالعمل های مرتبط مشارکت کند و مطمئن شود سلامت هم‎وطنان به دلیل ساختمان های غیرایمن، آسیب نمی بیند. طبق قانون برنامه توسعه کشور، این ماموریت نظام سلامت، به عنوان «ناظر عالی سلامت»، است، البته نظام سلامت، این فرایند را برای تمام عوامل خطرزای سلامت انجام می دهد یا باید انجام دهد، مثل تغذیه، آلودگی هوا، تصادفات جاده ای و…. کلام آخر اینکه، یکی از حداقل های سالم بودن، زندگی در ساختمان ایمن است. برای تحقق این حداقل، لازم است راهبردهای ذیل در کشور بیش از پیش عملیاتی شوند: ارتقای حساسیت و آگاهی جامعه، تبدیل زندگی در ساختمان ایمن به یک تقاضای عمومی، افزایش حساسیت و دانش فنی سیاست گذاران، ناظران و سازندگان به ساختمان ایمن و پیامدهای رعایت نکردن آن، مشارکت بخش های دولتی و خصوصی، تدوین و اعمال قوانین تشویقی و تنبیهی مترتب بر ساختمان ایمن. امید است هم راستا با چارچوب جهانی کاهش خطر بلایا، که برای سال های ۲۰۱۵ الی ۲۰۳۰، تدوین شده است و جمهوری اسلامی ایران در تدوین آن نقش بسیار فعالی را ایفا کرده است، با تاکید بر راهبرد «ساختمان ایمن»، شاهد تحقق اهداف این چارچوب، در کشور عزیرمان باشیم تا مرگ ومیر، صدمات، جمعیت تحت تاثیر، آسیب های اقتصادی و…، کاهش یابد.

لازم به ذکر است معاونت حفاظت و پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در نظر دارد با همکاری شهرداری منطقه یک تهران و مجتمع رسانه ای راه و ساختمان، دومین گردهمایی طراحان و سازندگان منطقه یک را با محوریت “ساختمان ایمن” در تاریخ  ۳۰دی و ۱ بهمن ماه ۹۹  در مرکز همایش های بین المللی رایزن برگزار نماید.

برای اطلاعات بیشتر به سایت www.event.samair.ir/S2 مراجعه کنید