از ۳۰۰ گودبرداری رها شده در تهران، وضعیت ۱۰۰ گود خطرناک است
از این گود تا آن گود فرج است؟
به هر گوشه تهران که نگاه می کنی جایی می بینی که گودبرداری و رها شده است. گاهی نگاه کردن به عمق آنها هم وحشتناک است. این گودال های بتنی سرگیجه آور با شروع فصل زمستان و بارش ها تبدیل به استخرهای پر از آب می شوند و اگر سال ها از رها شدن شان گذشته باشد برای همسایگان دلهره ای دائمی بوده است. همین چند وقت پیش بود که خانه ای در مجاورت گودی رها شده و خطرناکی در خیابان فلاح تهران باعث ریزش خانه شد. اما این پایان داستان نیست؛ تهران ۳۰۰ گود رها شده و ۱۰۰ گود خطرناک دارد که هرکدام شان مثل دهانی گشوده، می تواند جان و مال مردم را در شبی بارانی ببلعد.
صفیه قلی زاده دبیر کمیته شهرسازی شورای شهر تهران گود پرخطر را براساس شاخص ها این طور تعریف می کند: «یکی از شاخص ها سطح اشغال و عمقی است که آن گودبرداری داشته است. دیگری همجواری با تاسیسات پرخطری که ممکن است در جوار آن گود ایجاد شده یا وجود داشته باشد و مورد سوم این است که زمان پایدارسازی گود چه زمانی بوده است، متاسفانه گود رها شده زمانی به شرایط پرخطر می رسد که روند پایدارسازی آن انجام نشده و سازه نگهبان موقت آن منقضی شده و اقدامات نظارتی هم برای آن صورت نگرفته است.»
مهدی صالحی مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران از ماموریت همیشگی شهرداری تهران برای نظارت بر گودهای رها شده تهران می گوید و تصمیماتی که قرار است سرعت رسیدگی به گودهای رها شده را افزایش دهد: «با وجود اراده واحدی که در این زمینه وجود دارد رفع خطر از گودهای رها شده کاری زمانبر و انرژی بر است اما هیچ کدام از گودها از نظر ما خارج نیست و در مجموع ۳۰۰ گود رها شده ، اولویت با ۱۰۰ گود خطرناکی است که در سطح شهر تهران وجود دارد اما تا ۲ پروژ ه را سروسامان می دهیم چندتای دیگر اضافه می شود.»
گودی نبش حاشیه خیابان بلوار کشاورز به عمق ۲۴ متر و مساحت ۳ هزار و ۶۰۰ مترمربع که ۱۱ سال رها شده است، از ۴طرفش خیابانی می گذرد و سه طرف آن هم پر از آپارتمان است؛ یعنی اگر روزی هوای ریزش به سر این گود بزند کل خیابان های اطراف و شاید آپارتمان ها را هم با خود به درون بکشد. همین طور که به طرف در کارگاهی این گود می روم چند کارگر با لباس فرم داخل می شوند و در را می بندند. در کارگاه را می زنم اما نگهبان مصرانه می گوید که ساخت و ساز شروع شده و دیگر جای نگرانی نیست و من هم باید برگردم.
صفیه قلی زاده آخرین آمار گودهای تهران را در مجموع ۲۷۵ گود اعلام می کند و در تعداد ۱۰۰ گود خطرناک با شهرداری هم عقیده است: «سال ۹۶ از طرف شهرداری تهران حدود ۲۲۱ گود رها شده اعلام شد که ۸۴ گود پرخطر گزارش شده بود. مقایسه این دو آمار نشان می دهد آنچه در سالهای گذشته اتفاق افتاده این است که ورود جدی یا اقدام معنادار و سازنده ای در این رابطه اتفاق نیفتاده است. از طرفی دوره تضمین سازه نگهدار و نیلینگ پروژه های میان خطر و پرخطر ما منقضی شده و یک بخشی از گودهای میان خطر و کم خطر شناسایی شده ما از سال ۹۶ هم به حجم گودهای پرخطر ما در سال گذشته اضافه شده است.» قلی زاده بیشترین پراکندگی را در منطقه ۱ و ۲۲ می داند که به ترتیب ۴۵ گود در منطقه ۱ و ۴۲ گود در منطقه ۲۲ است.
گود بعدی با عمق ۱۳ متر و فوندانسیونی مغایر با نقشه در محله الهیه است که از سال ۹۳ پروانه ساخت گرفته اما هنوز خبری از ساخت و ساز نیست. حصارهای آهنی و بلندی که اطراف زمین کشیده شده راه را برای هر نگاهی می بندد. سرایدار آپارتمان همسایه گود وقتی پرسه زدن مرا می بیند بیرون می آید و در جواب سوالم در مورد گود مسئولانه پاسخ می دهد که ساخت و ساز در حال انجام است و هیچ مشکلی وجود ندارد. می پرسم صاحب ملک را می شناسید؟ سرایدار پاسخ می دهد: «بله، بله» شاید اگر با همین قاطعیت می گفت که نمی شناسد بیشتر به حرفش اعتماد می کردم.
مهدی صالحی از کارهای خوبی که شهرداری در قبال گودهای رها شده انجام داده، می گوید، ۳ گود پر شده و به گود معروف مرزداران که مالک مجاب شده خطر را کمتر کند سر و سامان داده اما به گفت وی پروژه زمانبری است: «راه حل هرکدام از این گودها متفاوت است و دلایل زیادی مثل مسائل حقوقی، مالکیتی در ایجاد آنها تاثیر دارند.» او توضیح می دهد که یکی از تصمیمات شهرداری در قبال مالکانی که نگاه مسئولانه ای نداشته باشند پر کردن گودها با خاک و نخاله ای است که از ساختمان های دیگر به بیرون شهر برده می شود: «در دوره ۴۵ روزه جدید ما بالغ بر ۱۰ پروژه را رفع خطر کرده ایم.»
اما گود تقاطع خیابان میرداماد و ولیعصر جایی است در مجاورت یک مجتمع کامپیوتری معروف تهران. اطرافش پرسه می زنم و بالاخره راهی برای دیدن آن پیدا می کنیم. گودی عظیم با عمق ۳۵ متری که شاید یکی از عمیق ترین گودهای تهران باشد. موقع نگاه کردن به انتهایش احساس می کنم مرا به طرف خودش می کشد. کارشناس ارشد سازه ای که به من در دیدن این گود ترسناک کمک کرد و دوست ندارد نامی از او آورده شود، می گوید: «اینجا را ۲۴ ماه می توان گارانتی کرد و اگر حین کار باشد می توانسته سه ماه دیگر هم اضافه کند ولی تمام این زمان برای گارنتی این گود گذشته است.»
او به ساختمان مجتمع کامپیوتری که دقیقا کنار این گود است اشاره می کند و می گوید: «این نیلینگی که انجام شده برای خیابان ولیعصر و میرداماد که تنها بار ترافیکی خیابان روی آن است شاید مشکلی ایجاد نکند ولی این سمت شرق ساختمان مجتمع سر بار است و دارد فشار می آورد روی این استرندها که بسیار خطرناک است.» او که ۱۹ سال است به مهندسی سازه مشغول است بارندگی های را برای مجتمع کناری خطرناک می داند.
محمودرضا کلانتری مدیر اجرایی مجتمع کامپیوتری از ۴ سال نگرانی و اضطراب در همسایگی با این گود می گوید: «ما به شهرداری ناحیه و منطقه و آتش نشانی، شورای شهر و هر ارگانی که فکرش را بکنید متوسل شدیم. چندین بار هم با مالک محترم این زمین تماس گرفتیم که هر بار گفتند در حال تجهیز کارگاه هستیم و آخر این ماه و ماه دیگر… اما نتیجه هیچ. پی ساختمان ما پاییز و زمستان توی آب است. ما هر لحظه استرس داریم با این همه ارباب رجوع ریزشی اتفاق بیفتد و فاجعه ملی بشود.»
مهدی صالحی اما در جواب به این پرسش که چه اقداماتی برای این گود رها شده انجام شده می گوید: «جزو اولویت های ما نبوده چون در گزارش های ما نبوده است. باید گزارشی از اینکه مخاطره ای ایجاد شده باشد داشته باشیم اما دستگاه نظارتی گزارشی نداده است.»
صفیه قلی زاده یکی از موضوعات مهم دیگر را قدمت گودها می داند: «متاسفانه ۲۹ مورد از گودهای رها شده تهران بالای ۱۰سال قدمت دارند، ۸۵ گود بین ۴ تا ۱۰ سال از عمر گودبرداری آن گذشته است و حدودا ۱۱۵ تا از گودهای ما بیش از ۴ سال است.»
وی یکی از محدودیت های جدی شهرداری تهران در مواجهه با گودهای رها شده شهر را مساله حقوقی و قانونی می داند که دست نیروهای شهرداری را برای ورود به ملکی که پروانه و مهندس ناظر دارد می بندد و حتی ممکن است عواقبی هم داشته باشد. لابد از خودتان می پرسید این املاک رها شده ثروت چه کسانی است؟ ۵۵ درصد این املاک برای اشخاص حقیقی است و آن طور که قلی زاده می گوید ۳۰ درصد آنها هم برای سازمان های دولتی و ۱۵ درصد هم شهرداری تهران: «از مجموع کل آمار ۳۵ درصد این گودها جزو گودهای پرخطر هستند.»
او امیدوار است با پیش قدم شدن سازمان های دولتی و شهرداری، اشخاص حقیقی هم در این راه همگام تر شوند. قلی زاده یکی دیگر از مشکلات را ساختار طرح تفصیلی می داند که در آن هیچ محدودیتی برای مالکان در رابطه با گودبرداری و روند بارگزاری قید نشده است. دبیر کمیته شهرسازی شورای شهر یکی از راه های کنشگری در رابطه با خطرات گودهای رها شده تهران از طرف مردم را بارگذاری آدرس دقیق این گودها در سامانه شفافیت شهرداری می داند.
قلی زاده درباره جلسات شورای شهر و شهرداری تهران و تصمیمات جدید در این زمینه می گوید: «تصمیم گرفته شد برای پروانه هایی که قرار است صادر بشود یک بازه زمانی مشخص برای مالکین گودهای رها شده تعیین شود تا نسبت به ایمن سازی آن اقدام کنند در غیر این صورت با ضمانت نامه بانکی که از مالک گرفته می شود، شهرداری تهران برای پر کردن آن وارد عمل می شود. همچنین قرار شد شهرداری تهران یک لایحه تدوین کند و مسئولیت پذیری مالکین را به صورت مشخص در رابطه با گودهای رها شده تعیین بکند و همین طور بازه زمانی و ضمانت نامه بانکی تعریف کند که پس از آن بتواند مستقیما و بدون دغدغه ورود کند.»
