معماری داخلی در اروپا
مقدمه معماری داخلی
خاورمیانه و اروپا سبب شکل گیری سبک های هنری مختلف شد. هنر مسیحی، هنری مذهبی و مرکز ثقل آن کلیسا است و نمود این هنر بیش از هر چیز در کلیساها و به ویژه در اروپا تجلی یافته است. با رواج این آ یین در سرزمین های یونان و رم، به تدریج یونانی ها و رمی ها نقش رهبری دیانت مسیح را به عهده گرفتند و هنری را پایه گذاری کردند که در آن سنت های هنری یونانی، رمی و عناصری از میراث های شرقی ایران، سوریه، آناتولی و میانرودان با هم ادغام شد و در شکل معماری کلیساها و هنرهای وابسته آن به ویژه شمایل نگاری تجلی یافت.
معماری اروپا از صدر مسیحیت تا باروک
هنر صدر مسیحیت به دوره شکل گیری هنر مسیحی در فاصله سده های سوم تا ششم میلادی در مناطقی که جز قلمرو امپراتوری رم بودند، گفته می شود. از سده سوم میلادی به بعد مقبره هایی به شکل اتاق هایی که توسط مسیحیان در داخل زمین کنده شده، به دست آمده است. در داخل اتاق ها، طاقچه هایی برای قرار دادن تابوت های سنگی ایجاد میک ردند. این مقبره ها به مقابر دخمه ای یا کاتاکومب شهرت دارند. نخستین آثار تصویری مسیحی که بیانگر اعتقادات آنها بود، در همین مقبره ها و نمازخانه ها یافت شده اند. در این نقاشی ها، صحنه هایی از زندگی حضرت مسیح ، ، حضرت مریم و نقش های نمادینی چون چوپان ن کیوکار، طاووس، کبوتر و غیره نشان داده می شد. معماری صدر مسیحیت، بر اساس سه نوع الگو در پلان ساخته می شدند:
۱ پلان باسیل کیایی که به عبارتی به کلیسای با پلان طولی نیز معروف است. ۲ پلان مدور که به تقلید از پلان های رمی در ساخت کلیسا رواج یافت. ۳ کلیساهایی بر اساس تر یکب دو پلان محوری و مرکزی ساخته می شدند. کلیسای مزار مقدس در این دوره و با تر یکبی از دو نقشه طولی و مرکزی ساخته شد که نقشه آن دویست سال بعد در کلیسای ایاصوفیه )مسجد ایاصوفیه امروزی( تکرار شد. معماری بیزانس با تأسیس پایتخت امپراتوری توسط کنستانتینوس اول آغاز شد. این شهر که بعدها به نام کنستانتینوپولیس )قسطنطنیه( و سپس به نام استانبول خوانده شد، مکانی شد برای گردهمایی جمع کثیری از هنرمندان شرق و غرب که حاصل هنرشان را در کلیساها و بناهایی می توان مشاهده کرد که به نام سبک بیزانس شناخته شدند.
هنر بیزانس، هنری مذهبی، رمزگرا و رسمی است که ریشه در شرق دارد. نخستین عصر طلایی هنر بیزانس در زمان ژوستی نین شکل گرفت. در این دوره هنر یونانی رمی با عناصر میراث های شرقی (ایران و سوریه) به خوبی تلفیق شد که حاصل آن دو کلیسای عظیم ایاصوفیه در (استانبول امروزی) و بناها سن ویتاله در شهر روانای ایتالیا بود. این بناها دارای نقشه متمرکز، گنبددار و دارای ظاهری ساده و درونی پرتجمل هستند. ایاصوفیه دارای صحن مستطیل شکل است و گنبد عظیمی دارد.
این بنا به دلیل ابعاد بزرگ آن کیی از شاهکارهای معماری است. در این بنا تزیینات داخلی با موزائیک و ستون های مرمر و درهای برنزی است. سالن اصلی آن ۲۴ متری پوشیده شده / با گنبدی مرکزی با شعاع ۳۱ است. به نظر می رسد که این گنبد با کیسری سقف های متوالی حاوی ۴۰ پنجره کمانی در زیر آن، بدون وزن در فضا قرار گرفته است. وجود این پنجره ها باعث ورود فراوان نور از همه طرف به داخل سالن می گردد. تمام سطوح داخلی با استفاده از سنگ مرمر چند رنگ، سبز و سفید یا سنگ آذرین بنفش و موزائیک های طلایی پوشیده شده است.
ستون های مرتفع این بنا با همین نوع روکش، براق به نظر می رسند. در حدود سال ۱۴۵۳ میلادی و با فتح استانبول توسط ترکان عثمانی این بنا به مسجد تغ ییر کاربری داد. کلیسای سن ویتاله نیز از آثار معماری بیزانسی است که دارای نقش های هشت ضلعی متراکم و گنبددار است. این بنا دارای نمای بیرونی ساده و فضای داخلی پر از تز یینات است. کلیساهای گنبددار به عنوان الگو در قلمرو بیزانس )یونان و اروپای شرقی و غربی( رواج یافت. نقاشی های موزائ کیی این کلیسا، خانواده ژوستی نین و همراهانشان را نشان می دهد. در سده های هشتم و نهم میلادی، گروهی از مسیحیان با شمایل نگاری به مخالفت برخاستند و تمثال ها را یادآور بت پرستی شمرده و باعث رکود و توقف هنر شمایل نگاری شدند. این توقف، زمینه را برای گسترش تز یینات هندسی و گیاهی آماده کرد. اما از اواسط سده نهم میلادی به بعد، مجدداً شمایل نگاری در بیزانس و اروپای غربی شکوفا گردید و دومین عصر طلایی هنر بیزانس شکل گرفت در این دوره، طبیعت گرایی و اسطوره گرایی هنر باستانی یونان )دوره کلاسیک( همراه با جنبه های نمایشی، عاطفی و ایجاد حس رنج و همدردی در تماشاگر در نقاشی های موزائیک و نقاشی های دیواری موردتوجه قرار گرفت. ساخت کلیساهای چلیپایی یونانی )طول و عرض برابر( و استفاده از نقش مایه های هنر دورۀ اسلامی نیز در این زمان رواج یافت.
معماری رمانسک
سبک معماری اروپایی است که در نیمۀ سده یازدهم میلادی به وجود آمد و در سدۀ دوازدهم رفته رفته کنار گذاشته شد و مرکز آن ایتالیا بود. این نوع معماری از رم و بیزانس تأثیرات اصلی را در طرح و بنای معماری دریافت کرد و در تز یینات داخلی نیز تأثیرات فراوانی از نگاره های ایرانی و بین النهرین گرفت. معماری رمانسک بیشترین تأثیر را بر معماری گوتیک گذاشت. این معماری با یکفیت توده ای آن، دیوارهای ضخیمش، برج عظیم چهارگوش، بهک ارگیری قوس های نیم دایره رمی، گسترش فضای محراب کلیسا به منظورحضور بیشتر افراد، استفاده کمتر از چوب به دلیل مشکلات آتش سوزی معروف است.
پنجره های بناها در این دوره کوچک هستند و نور فضای داخلی تأمین نمی شود. پ کیرتراشی و نقش برجسته سازی که نزدیک به ۶۰۰ سال متروک و از یاد رفته بود، در دوره رمانسک اوج گرفت و در قالب نقش برجسته سازی روی سنگ در بخش های مناسب همانند سرستون ها، بالای سردرها و حاشیه و قاب بندی های تز یینی جلوه گر شد. پ کیره تراشی نیز بیشتر جنبه قدیس سازی داشتند تا واقع گرایی و پ کیره ها از ظرافت بالایی برخوردار نبودند. از مهم ترین کلیساهای این سبک می توان به کلیسای سن سرنن در پاریس و کلیسای اشپیر در شهر اشپیر آلمان اشاره کرد که از شاهکارهای معماری رمانسک می باشند.
معماری گوتیک
کیی از سبک ها و دوره های تاریخی معماری است. این سبک، یک سبک مذهبی است که همواره در خدمت کلیسا بوده است. هنر معماری گوتیک در نیمه سده دوازدهم پا گرفت و تا نیمه قرن پانزدهم میلادی دوام یافت و در همه کشورهای اروپایی متداول شد. از ویژگی های معماری گوتیک می توان به قوس های نوک تیز، پشت بندهای آزاد، پاتاق های دراز، رنگ آمیزی شیشه ها و استفاده از پنجره های بزرگ گل سرخی، تأ یکد بر ارتفاع و شکوه فضا با استفاده از فریم بندی های فولادی، مجسمه سازی، نقاشی با آبرنگ بر روی گچ و غیره اشاره کرد. در این کلیساها، با عبور نور از پنجره های بزرگ رنگین، فضای داخلی رنگارنگ و رویایی می شد. گوتیک شعله سان،اصطلاحی است که از حدود سال ۱۳ ۵۰ میلادی به سبک درهم پیچیده ای از معماری گوتیک در فرانسه اطلاق گردید که تا زمان معماری رنسانس یعنی اوایل سده شانزدهم ادامه یافت.
شاخصه بنیادین گوتیک شعله سان، آرایش عناصر فنی و تز یینی بود. در هم پیچیدگی تز یینی فرم ها و آرایه های توری شکل باا لگوهای منحنی های دوگانه و خطوط پرپیچ و خم که یادآور شعله هستند، از عناصر بارز این سبک هستند. از مهم ترین کلیساهای این دوره می توان به کلیسای نوتردام پاریس و کلیسای لائون فرانسه اشاره کرد.
معماری رنسانس
به معماری اروپا در سده های پانزدهم و شانزدهم میلادی گفته می شود که از مشخصه های آن، تولد دوباره یا نوزایی عناصر فرهنگی رم و یونان باستان است. رنسانس یا نوزایی، جنبش فرهنگی مهمی بود که آغازگر دورانی از انقلاب علمی و اصلاحات مذهبی و پیشرفت هنری در اروپا شد. در واقع، مخالفان سبک گوتیک معتقد بودند که می خواهند بار دیگر به سوی مؤلفه های هنری رم و یونان بازگردند و آن عناصر را احیا کنند.
خواستگاه رنسانس، شهر فلورانس بود. در این دوره، معماران از ساخت بنای کلیسا به سوی ساخت ساختمان های شهر و غیر مذهبی یا کاخ ها و استفاده از نماسازی و تز یینات در دیوارهای ساختمان ها و ساختن خانه های ییلاقی به پیروی از رم باستان، تغ ییر موضع دادند. معماری و هنر مجسمه سازی در این دوره دیگر در خدمت کلیسا و شکوه فضایی نبود و بیشتر حالت دنیوی و واقع گرایانه به فضاهای معماری و هنرهایی مانند مجسمه سازی داده بود.
از ویژگی های این سبک به ساخت گنبد و تالارهای گنبدی، اهمیت تناسبات انسانی، بهره گیری از عناصر معماری رم و یونان باستان مانند ستون ها و طاق ها و اهمیت پرسپکتیو اشاره کرد. از مهم ترین بناهای این سبک می توان از کلیسای فلورانس و ویلای روتوندا نام برد.
معماری باروک
از ایتالیا شروع شد و قسمت اعظم اروپا را هم به زیر پوشش خود درآورد. این سبک تقریباً از اوایل قرن هفدهم تا اواسط قرن هجدهم در بسیاری از کشورهای اروپایی گسترش یافت. باروک، نوعی هنر بود که در آن قواعد تناسب رعایت نمی شد و همه چیز بنا به احساس هنرمند نمایانده می شد. این سبک دارای روحی از حرکت و جنبش و نقطه مقابل کلاسیک بود. هنرمندان در باروک، برخلاف دوران کلاسیک، با احساس خود حرکت میک ردند و احساس را مقدم بر عقل می دانستند. از ویژگی های محوری این سبک می توان به این موارد اشاره کرد: ۱ تعبیه فضای کلی در مرکز و منظمک ردن سایر فضاها به سمت آن. ۲ طراحی با مقیاس بزرگ، در فضایی شکوه مند و ابهت انگیز. ۳ به خدمت گرفتن عناصر اصلی پ کیرتراشی و نقاشی و سایر هنرهای تز یینی برای ایجاد اثری کامل. ۴ بهره گیری از خطوط مواج و منحنی شکل و تز یینات پیچیده در نماسازی و فضای داخلی.
ایجاد کیپارچگی کامل در فضا، هدف نهایی معماری باروک است. از نمونه های بارز این سبک کلیسایی است که به دست برمینی با دیوارهای موج دار خلق شده است. کیی دیگر از نتایج کیپارچگی فضا، ساخته شدن گنبد به عنوان جزئی از فضای داخلی است؛ مانند گنبد سنت ایوودلاساپینزا در رم که حالت مارپیچی دارد و نگاه را به سوی بالا میک شاند.
معماری داخلی در یونان
معماری داخلی در هند
