آشنایی با اصول و اصطلاحات اولیه راه سازی

راه سازی عملیاتی برای ایجاد یک جاده بر روی زمین بین ۲ نقطه با عرض مشخص است که شامل کارهایی مانند زیرسازی، روسازی، قرار دادن جدول و علائم راهنمایی و رانندگی در جاده است. 

برای آشنایی بیشتر با اصول راه سازی در این مقاله با ما همراه باشید.

مراحل انجام راه سازی

مرحله اول 

در ابتدای مسیر راهسازی، باید یک نقشه توپوگرافی که مشخصات فیزیکی زمین برای ناحیه جاده را در بردارد را تهیه کنید.

حتما این نقشه باید دارای منحنی های میزان باشد. همچنین در این مرحله از راهسازی ، باید مشخصات زمینی که قرار است جاده در آن ساخته شود، مشخص شود.

نوع زمین می تواند به صورت دشتی، تپه ماهوری یا کوهستانی باشد. 

سپس مشخصات مربوط به جاده مانند اینکه تعداد خطوط عبور در مسیر رفت و برگشت و درجه راه باید مشخص شود.

سرعت طرح و حداقل و حداکثر شیب مجازی که این جاده می تواند داشته باشد، را نیز باید مشخص کنید.

مرحله دوم

در این مرحله از راهسازی  باید پرگارزنی راه انجام گیرد.

در ابتدا باید شعاع مناسب را با توجه به مقداری که در مرحله قبل و از مقدار شیب به دست آوردید، محاسبه کنید. سپس از ابتدای جاده تا انتهای جاده، دایره هایی با شعاع محاسبه شده رسم کنید، به گونه ای که کل مسیر را پوشش دهد.

مرحله سوم 

این مرحله یکی از مهمترین مراحل در راهسازی است. در این مرحله باید خطوط شکسته مشخص شوند.

برای مشخص کردن خطوط شکسته در راه، نیاز است به مواردی توجه فرمایید.

از جمله اینکه جاده طراحی شده شما باید تعداد شکستگی ها و انحناهای کمینه داشته باشد.

همچنین زاویه ای که مسیر را منحرف می کند باید حداقل مقدار خود باشد. با در نظر گرفتن این موارد محل خطوط شکسته را تعیین کنید.

همچنین قوس های قائم مسیر را نیز طراحی کنید. اگر به نکات گفته شده دقت کنید، می توانید خطوط شکسته بهینه را طراحی کنید.

مرحله چهارم

در این مرحله از راهسازی ، پروفیل طولی و خط پروژه را می بایست رسم کنید.

برای رسم پروفیل طولی، یک منحنی دو بعدی رسم کنید.

بعد افقی این منحنی شامل فاصله از ابتدای جاده و بعد عمودی آن شامل ارتفاع نقطه های زمین است.

برای اینکه نقاط مختلف را بر روی منحنی مشخص کنید، فاصله های بین نقاط را بر اساس نوع زمین که در مرحله اول مشخص شد، در نظر بگیرید.

برای رسم خط پروژه نیز کافی است از مقدار شیب طولی که در مرحله اول مشخص شد، استفاده نمایید.

مرحله پنجم

این مرحله شامل روسازی جاده و ترافیک قرار گرفته در آن است. روسازی راه مرحله ای است که بر روی لایه آخر خاک متراکم شده انجام می شود و شامل زیر اساس، اساس، یک لایه از آسفالت یا بتن است. مقدار هر یک از اینها را باید بر اساس محاسبات به دست آورد. این بخش از راهسازی با هدف افزایش مقاومت زمین در برابر فشاری که از سمت لاستیک ماشین بر آن وارد می شود، انجام می گیرد.

مرحله ششم

در این مرحله، نقاط عرضی می بایست رسم شوند. برای رسم این نقاط باید به ۲ نکته توجه کنید:

• برای محل هایی که دارای خاکبرداری هستند، باید آب روهای طولی رسم شوند.
• شیروانی هایی که برای خاکبرداری رسم می شوند تا حد امکان باید دارای شیب کوچک و ملایم باشند.

برای هر ایستگاه باید مقاطع عرضی بر اساس مقادیر ارتفاع نقطه های وسط، چپ و راست جاده از پلان و اختلاف ارتفاع بین نقطه میانی جاده با خط پروژه که در مرحله چهار به دست آمد، رسم شود.

مرحله آخر عملیات راهسازی 

باید مقدار خاک برداری برای سطوحی که بالاتر از سطح نرمال زمین هستند و مقدار خاک ریزی برای سطوحی که پایین تر از سطح نرمال زمین هستند، در این مرحله از راهسازی مشخص شود.

همچنین در این مراحت قرار گرفته بین منحنی بروکنر و خط اساسحله، جدول مربوط به عملیات خاکی طبق مقدار خاکبرداری و خاکریزی،باید تهیه شود.

منحنی بروکنر بر اساس جدول عملیات خاکی که تهیه شد، رسم می شود. این منحنی بر اساس حجم های قرار گرفته در جدول عملیات خاکی و فاصله بین ایستگاه ها از مبدا مشخص می شود.

مرحله آخر راهسازی شامل حساب کردن عزم حمل است که همان مس است.

انواع ماشین آلات در راهسازی

۱ )تراکتورها و بولدوزرها:

تراکتورازمهمترین ماشین الات راه سازی وساختمان سازی است که دارای کاربردهای متعددی است.

هدف اولیه تراکتوربه جلوراندن ویا کشیدن اقسام بارها میباشد برروی تراکتورانواع لوازم مکانیکی را میتوان نصب کرد.

تراکتورها ازموتورهای دیزل که معمولا توربوشارژهستند نیرومیگیرند ودرانواع استاندارد ودندهاتوماتیک موجودهستند

همچنین کنترل آنها به صورت کنترل هیدورلیک ودنده اتوماتیک است تراکتورها بردونوع کلی چرخ زنجیری وچرخ لاستیکی میباشند .

کاربرد

بولدوزرها موارد استفاده فراوانی دارند که ازمیان میتوان به موارد زیراشاره کرد:

۱) تصطیح زمین وپاک سازی آن ازبوته ها وکنده های درخت

۲) ایجاد راههای اولیه درکوهستانهای وزمینهای سنگ لاخی

۳)جابجا کردن توده خاک به صورت فشاردادن درحجم های زیاد

۴)کمک به هل دادن اسکریپرها

۵)خش کردن خاک درخاکریزها

۶)پشته کردن خاک درکنارنهرهای ایجادشده

۷)تصطیح وپاک سازی بقایای مانده ازعملیات ساختمانی

۸) نگهداری راههای موقت خاکی

۹) پاک سازی گودالهای کف معادن

انواع تراکتورها

الف – تراکتورهای چرخ زنجیری

تراکتورهای چرخ زنجیری انواع مختلفی دارد،

این تراکتورها معمولا برحسب اندازه وزن وقدرت طبقه بندی میشوند دربسیاری ازپروژه ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجیری مهم است

وجود زنجیره ها باعث میشود که تراکتوربتواند درزمینهای با مقاومت فشاری کم وقدرت کششی مناسب فعالیت داشته باشد.

ب- تراکتور چرخ لاستیکی

تراکتورچرخ لاستیکی ازاین جهت ساخته شده که سرعت بیشتری درکشیدن وهل دادن اسکریپرها وکارهای نظیرآن داشته باشد.

۲)بیل های مکانیکی

بیل های مکانیکی ازاولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که درعملیات خاکی بکاررفته است

بیل های مکانیکی عمدتا” برای گود برداری درخاک وبارکردن آن با کامیون یا تریلی ویا تسمه نقاله ها بکارمیرود.

انواع بیلهای مکانیکی:

الف- بیل مکانیکی با جام معکوس

به این بیل اسامی متعددی داده می شود از قبیل:کج بیل – بیل پشت خم وبیل کششی.
این بیلها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند وبرای حفاری مناسبند.

ب- بیل مکانیکی با سیستم کابلی

این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند.

ج- بیل کششی (دراگلاین)

بیل کششی دراگلاین ازیک اطاقک فرمان – جرثقیل – جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترلقسمتهای مختلف تشکیل شده است.

بیل کششی قادر است در سطوح خیلی بالاتر وخیلی پایینتر از سطح اتکاء خود است

ودر انواع زمینهای مورد استفاده قرار می گیرد.

د- جرثقیل
جرثقیل تشکیل شده از اطاق فرمان ویک تیر بلند مشبک وقلب جرثقیل و معمولا برای باند کردن اجسام سنگین وحرکت دادن آنها بکار میرود. پ

با اتصال دستگاههای مختلف به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل می توان از استفاده های دیگری نمود.

جرثقیل ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند که امروزه بیشتر هیدرولیکی می باشند.

۳)اسکریپر

اسکریپرماشینی است که عمل بارگیری وحمل وتخلیه مواد خاکی در مسافتهای متوسط وزیادرا به تنهایی انجام

می دهد.

۴)لودرها

بدون اغراق لودرکاربردی ترین ماشین درانجام کارهای ساختمانی وعمرانی است این ماشین که درانداره های مختلف ساخته میشود

به دلیل عملکرد وانعطاف پذیری زیادی که دارد ونیزبا تغییر جام می تواند بسیاری ازکارها رانجام دهد .

لودرموارد استفاده بسیاری دارد که برخی ازآنها عبارتند ازایجاد خاکریزها حفاری زیرزمین بناهاپرکردن خندقها وخاکریزی اطراف لوله های کارگذاشته شده.

الف – لودرچرخ لاستیکی

این لودرها دراقسام کوچک خیلی بزرگ ساخته میشود چرخهای بزرگ لاستیکی به این نوع لودرها قدرت تحرک وسرعت فراوانی میبخشد.

اصطلاحات رایج در راه سازی

بانکت : ایجاد پله در کف خاکریزهای ناهموار

دراواسیون : بازگشایی مسیر جریان آب در ورودی یا خروجی یک پل

تنقیه : تمیز کردن و باز کردن و برداشتن گل و لای از پل موجود

ژوئن : همون درز انبساط

دور (با تلفظ dever) : شیب عرضی راه

بیه : زاویه انحراف آکس یک پل نسبت به عمود بر جاده

بستر روسازی (سابگرید) : به سطح زیر روسازی راه می گویند.

راکفیل (سنگریزی) : خاکریزی که حداقل بیش از ۳۰% مخلوط سنگی با دانه های بزرگتر از ۶ اینچ داشته و می توان در لایه های ۳۰ تا ۶۰ cm استفاده کرد (ضخامت خاکریز معمولی حداکثر ۱۵ cm است).

طبق نشریه ۱۰۱ تا ۱ متر مانده به سابگردید (بستر روسازی) می توان از راکفیل استفاده کرد.

VSS : آزمایش سنجش ظرفیت باربری راکفیل.

آور سایز : خارج از رنج بودن (بزرگتر بودن) اندازه مصالح سنگی در منحنی دانه بندی.

پاکت : به جام بیل مکانیکی یا لودر می گویند۰۰

پیکور :  چکش هیدرولیکی (که به جای پاکت بیل مکانیکی نصب می شه)

کوله : به دیوار پل می گن.

باربکان : لوله هایی که جهت زه کشی آب در کوله و دستک پلها ( یا هر جای دیگه) مورد استفاده قرار می گیرند (در هنگام بتن ریزی نصب می شن.)

استرپینگ : برداشت خاکهای نباتی (راهسازی)

واریانت : تغییر نقشه مسیر راه به علل مختلف (راهسازی)

برم : ایجاد پله در ترانشه هایی که معمولا از ۸ متر بیشتر باشند برای جلوگیری از افتادن سنگ در مسیر راه و همچنین پایداری بیشتر شیب خاکبرداری./معمولابه عرض ۳ متر.

سیل کت : به نوعی آسفالت حفاظتی با ضخامت کم اطلاق می گردد که به منظور بهبود راه آسفالت

و نیز غیر قابل نفوذ نمودن آن در مقابل نزولات جوی نظیر برف و باران و غیره بکار برده می شود.

پریمکت : اندود نفوذی به منظور آماده نمودن سطح راه شنی جهت بخش قشر آسفالت آنجام می گردد قیر پریمکت که در سطح راه شنی پخش می گردد.

تک کت : پخش یک لایه بسیار نازک امولسیون قیر روی سطح آسفالتی یا بتنی به منظور آغشته نمودن سطوح مزبور و ایجاد و چسبندگی با قشر آسفالتی که متعاقباً روی آن پخش می شود.

اندود سطحی و یا تک کت نامیده می شوند.

لکه گیری : هر گاه در راهها بر اثر فشار ترافیکی و خرابی جسم راه آسفالت سطح راه خراب شده و با به شکل موزائیکی درآمده باشد.

بوسیله دستگاه کاتر آسفالتهای خراب شده را بصورت شکلهای منظم خارج نموده و چنانچه زیرسازی نیز دچار آسیب دیدگی شده بود

نسبت به اصلاح آن نیز اقدام می کنیم سپس سک لایه تک کت ریخته و با آسفالت مرغوب رویه را مرمت می نمائیم.

حریم راه : با توجه به نوع راهی که طراحی و احداث گردد حریم در نظر گرفته می شود.

منظور از حریم مقدار زمینی است که از دو طرف راه برای مقاصد خاصی اختصاص می یابد.

گاردریل : نوعی جدا کننده که از جنس ورق گالوانیزه برای حفاظ در راهها استفاده می شود که در اتوبانها، نقاط پرتگاه، گردنه ها و قوسها نصب می شود.

نیوجرسی: نوعی جدا کننده بتنی می باشد که در ارتفاع مختلف از قبیل یک یا دو متری ساخته می شود که در بزرگراه ها جهت جلوگیری

از دور زدنها و خلاف رانندگان متخلف و ایجاد امنیت و جلوگیری از اتفاقات ناگوار و تصادفات و در بعضی موارد ورود و خروج و هدایت ترافیک و جلوگیری از نور چراغهای روبرو ایجاد می شود.

چشم گربه ای : همانگونه که خط کشی در هنگام روز و شب راننده را در مسیر حرکت راهنمایی نموده و به او در انتخاب خط مسیر ایمن کمک می کند،

چشم گربه ای نیز که در انواع مختلفی ساخته می شود وظیفه هدایت راننده را در خطوط مختلف ترافیکی ((لاینهای ترافیکی)) را در شب بعهده دارد.