یادداشت

پارامترهای موثر بر ساخت و ساز

یکی از موضوعات حائز اهمیت این است که پارامترهای موثر بر ساخت و ساز در جهان و پارامترهای ایده‌آل چیست؟ از سوی دیگر باید دید که وضعیت موجود ساخت و ساز در کشور ما به چه صورتی است؟

در این مطلب ۱۵
فاکتور به عنوان پارامترهای اصلی موثر بر ساخت و ساز در نظر گرفته شده که البته می‌تواند
تعداد این پارامترها افزایش یابد. با شناسایی موارد تاثیرگذار در ساخت و ساز و
بررسی وضعیت موجود، می‌توان کار آسیب‌شناسی را انجام داد و در نهایت، راهکار موثر
را ارائه داد.

قابل توجه است که هر
کدام از پارامترهای مطرح شده، به تنهایی، می‌تواند بر کیفیت ساخت و ساز کشور
تاثیرات مثبت یا منفی داشته باشد.

۱. قوانین مترتب بر
ساخت و ساز: قوانین مترتب بر ساخت و ساز به معنای عام است، که می‌تواند شامل
قوانین شهرداری‌ها، قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مباحث مقررات ملی ساختمان،
قوانین شهرسازی و معماری و الی آخر باشد، که البته در مورد شهرسازی و معماری،
ئزارت راه و شهرسازی متولی اجرای این قوانین است.

۲. طراحی: کار
طراحی در دو فاز یک و دو انجام می‌شود که
هر کدام، موارد خاص خودش را دارد؛ در فاز یک کلیات پروژه ترسیم و طراحی می‌شود و در فاز دو براساس مصوبات فاز یک، کار طراحی وارد
جزییات می‌شود. گفتنی است که عملا چیزی به نام نقشه فاز دو در سازمان نظام مهندسی
ساختمان وجود ندارد، در حالیکه مناسب است در ساختمان‌های بزرگ (ساختمان‌های گروه
«ج» و «د») فاز دو طراحی در نظر گرفته
شود.

۳. نظارت و بازرسی: نظارت و بازرسی هرکدام دو مقوله جدا از هم هستند
که نیاز به تعریف مجزا دارند. نظارت دارای بخش‌های مختلف مرحله‌ای، عالیه، مضاعف و
مقیم است که هر کدام از این موارد، مباحث و قوانین خاصی دارد. نکته مورد توجه این
است که در حال حاضر نظارت مقیم اجرا نمی‌شود،
نظارت عالیه هم در محدوده اختیارات وزارت راه و شهرسازی است، اما سئوال این است که
آیا این نظارت عالیه به‌صورت کامل اجرا می‌شود؟

مورد دیگر این است
که آیا تا به نظارت مرحله‌ای جوابگوی موارد مذکور بوده است یا نه؟

۴. اجرا: موضوع
اجرا شامل حال مهندسان و تکنسین‌ها می‌شود.
اینکه اجرا و تولی‌گری پروژه ساختمانی با چه کسی است، موضوع خیلی مهمی می‌باشد.
متاسفانه با وجود قوانین، در حال حاضر متولیان اجرا، افراد متخصص و حرفه‌ای نیستند.
تعیین شرایط حرفه‌ای برای فعالان حوزه ساخت وساز از موضوعات قابل توجه بشمار‌ می‌رود.
باید نقاط ضعف اجرا بررسی و متخصصان واقعی وارد این عرصه شوند.

۵. نیروهای انسانی
یا عوامل کارگاهی: نیروهای انسانی دیپلم‌های فنی، معماران تجربی و کارگران ماهر درجه
یک، دو و سه که از اداره کار و
سازمان فنی و حرفه‌ای، کارت مهارت فنی را
دریافت می‌کنند را شامل می‌شود.

نکته مورد نظر در
این پارامتر این است که کارت مهارت فنی و حرفه‌ای را که سازمان مربوطه صادر می‌کند،
تا چه اندازه قابل استناد و مورد نظر متخصصان صنعت ساختمان است.

۶. مصالح ساختمانی: مصالح ساختمانی از مهمترین
پارامترهای تاثیرگذار در کیفیت ساخت و ساز بشمار می‌رود، اینکه تا چه اندزاه مصالح
مورد استفاده، قوانین استاندارد را رعایت کرده‌اند، باید مد نظر مدعیان این حوزه
باشد. مصالح استاندارد باید از دو بعد مورد بررسی قرار بگیرند، اول مصالحی که در
داخل کشور تولید می‌شود و بعد دوم شامل مصالح ساختمانی است که از دیگر کشورها وارد
بازار ساخت و ساز ایران می‌شوند. مصالح ساختمانی وارداتی معمولا دارای کیفیت پایین
می‌باشند که لازم است مصالح مذکور، هنگام ورود به کشور و قبل از توزیع، توسط
سازمان استاندارد مورد بررسی قرار گیرند.

۷. کنترل کیفنها را
کنترل مییت در حین اجرا: کنترل کیفیت همزمان، با مرحله اجرا و کنترل گام‌به‌گام اجرای
پروژه، یکی دیگر از پارامترهای مورد نظر است. به عنوان نمونه انجام آزمایشات ژئوتکنیک
در پروژه ساختمانی؛ یا مصالحی که در بتن استفاده می‌شود، تست مقاومت فشاری بتن، تست
مقاومت کششی میلگرد و تست جوش را می‌توان نام برد، لذا کنترل فرآورده‌ها و مصالح ساختمانی در اجرای ساختمان، یک ضرورت
غیرقابل انکار است.

۸. آموزش مستمر: آموزش
اولیه و مستمر از جمله وظایف دانشگاه،
آموزش فنی و حرفه‌ای، نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی است که باید بر اساس شرح
وظایف مندرج در قانون اقدامات لازم را در این رابطه صورت دهند.

قدر مسلم آموزش
مستمر شامل ارتقا دانش، بازآموزی و به‌روزرسانی علم مهندسان، تکنسین‌ها، کارگران
فنی و… است. این آموزش‌ها باید قبل و بعد از دریافت گواهی‌نامه فنی صورت بگیرد.
این گواهی‌نامه نباید به راحتی، در اختیار هر کسی قرار بگیرد، بطور مثال جهت کارگر
ماهر، لازم است که برای دریافت این گواهی‌نامه، آموزش‌های حرفه‌ای لازم انجام شود.

یکی از راهکارهای
مناسب در به‌روزرسانی کارت مهارت، تعیین زمان اعتبار برای گواهی‌نامه‌های فنی است
می‌توان به آن، اعتبار ۳ یا ۵ ساله داده و تمدید آن را منطو به گذراندن دوره‌های
آموزشی نمود.

۹. تکنولوژی ساخت: شامل
ساخت سنتی یا صنعتی، فناوری‌های نویم یا قدیمی، بومی یا غیربومی می‌باشد. با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه باید در
تکنولوژی ساخت لحاظ شود. در حال حاضر بسیاری از طراحی‌ها و خصوصا نماهای ساختمانی
با شرایط اقلیمی منطقه همخوانی ندارد.

۱۰. فرهنگ‌سازی:
فرهنگ‌سازی شامل کلیه اقشار جامعه می‌شود و لازم است که همگان به اهمیت موضوعات
ساختمانی اشراف داشته باشند.این فرهنگ‌سازی، علاوه بر عامه مردم، حتی شامل کلیه
عوامل انسانی شاغل در ساختمان هم می‌شود.

۱۱. هماهنگی در بین
دستگاه‌های متولی ساخت و ساز: هماهنگی ما بین دستگاه‌های متولی ساخت و ساز و عدم
دخالت دستگاه‌های غیرمتولی و غیر ذی‌ربط (مانند شورای اسلامی شهر) یکی از مهمترین
پارمتراهای مورد نظر است. متاسفانه در بسیاری از استان‌ها، شورای اسلامی شهر یا
فرمانداری مانع از اجرای مفاد مقررات ملی ساختمان می‌شود.

۱۲. عملکرد کمیسیون
ماده ۱۰۰ : متاسفانه کمیسیون‌های ماده ۱۰۰، قانون شهرداری‌ها، اقدامات نادرست و
غیرحرفه‌ای را در کل ایران انجام داده‌اند. اکثر اعضا کمیسیون ماده ۱۰۰ فاقد تخصص‌های
عمرانی و ساختمانی هستند و درنتیجه، نظرات چنین افرادی می‌تواند تاثیرات مخرب بر
صنعت ساختمان داشته باشد. ساخت ساختمان
بدون کیفیت و پرداخت جریمه به جای تخریب یا رفع نقص، تبدیل به یک اصل شده است، در
حالی در کشورهای اروپایی متخلفان تنها با مجازات تخریب مواجه می‌شوند.در کمیسیون
مذکور، هیچ نماینده‌ای از سازمان نظام مهندسی ساختمان عضویت ندارد.

۱۳. نحوه نگهداری
از ساختمان حین بهره‌برداری: مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان بر نحوه نگهداری از
ساختمان حین بهره‌برداری تاکید دارد. اما متاسفانه در این رابطه هیچ اقدامی صورت
نگرفته است. این در حالی است که وفق ماده ۳۵ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان،
ترویج مباحث مقررات ملی از جمله وظایف
وزارت راه و شهرسازی محسوب می‌شود. تا کنون، راهکارهای اجرایی برای مبحث مذکور
تدوین نگردیده است.

۱۴. اقتصاد: مباحث
اقتصادی تاثیر مستقیم بر کیفیت ساختمان‌ها دارد. فرهنگ ارزان‌سازی در ایران،
نهادینه شده در صورتی که باید به این مورد توجه داشت که به جای ساخت و بازیربنای
زیاد و بی‌کیفیت، ساختمان‌ها در متراژ کمتر ولی با کیفیت بالاتری ساخته شوند.

۱۵. صدور شناسنامه
فنی ملکی: قطعا صدور شناسنامه فنی‌ملکی به خودی‌خود و با توجه به وضعیت فعلی، به
افزایش کیفیت ساخت و سازها کمک خواهد کرد.

در پایان باید گفت که
کلیه موارد مذکور به عنوان حلقه‌های زنجیره ساخت‌وساز هستند که در صورت فقدان
هرکدام از این حلقه‌ها، ساخت و ساز بدون کیفیت می‌شود. این در حالی است که به بسیاری از پارامترهای
مطروحه، یا اصلا توجه نمی‌شود و یا اینکه به صورت ناقص و با کیفیت پایین مورد
بررسی و اجرا قرار می‌گیرد.

مطالب پیشنهادی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا