گروه صنعتی‌سازی- محمدحسین مرادی، کارشناس ارشد معماری، از سال ۸۰ تاکنون در صنعت ساخت‌و‌ساز مشغول فعالیت است.
اجرای پروژه‌های ۲۰۰ و ۴۴۰ واحدی در مسکن مهر پرند، احداث ساختمان چندمنظوره استانداری و موزه دفاع مقدس اردبیل و سایر ساخت و سازهای شهری ازجمله پروژه‌هایی است که این صنعتی ساز اجرا کرده است.وی در گفت‌وگو با خبرنگار ماهنامه «ساختمان و پلیمر»، با انتقاد از نبود مدیریت صنعتی در صنعتی‌سازی مسکن معتقد است: طی دو سه سال اخیر که صنعتی‌سازی در کشور ترویج یافته، برنامه‌ریزی اساسی درباره آن انجام نشده و توجه به مدیریت صنعتی‌سازی نیز بسیار ضعیف بوده است. متن این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
;
از دیدگاه شما، تعریف و مفهوم مدیریت صنعتی در صنعتی‌سازی مسکن چیست؟
پیش از تعریف مدیریت صنعتی، باید صنعتی‌سازی را تعریف کنیم. در واقع، مدیریت صنعتی یکی از پارامترهای صنعتی‌سازی مسکن است. تولید ساختمان به روش صنعتی شامل پنج مرحله مطالعات پایه، طراحی، روش‌های ساخت و ساز، کاربرد مصالح نوین و استفاده از مدیریت و تفکر صنعتی در طول اجراست که در طول پنج مرحله مذکور، سیستم و تفکر صنعتی را باید پیاده کنیم. برای نمونه اگر در بخش طراحی، مدیریت و تفکر صنعتی اعمال نکنیم، اما از روش اجرا و ساخت و ساز صنعتی استفاده کنیم، یا برعکس، سیستم‌های جدید به کار ببریم و از روش صنعتی‌سازی استفاده نکنیم، یا اینکه از مطالعات و روش‌های ساخت و ساز صنعتی بهره بگیریم و از مصالح نوین استفاده کنیم، اما مدیریت صنعتی نداشته باشیم، نمی‌توانیم ادعای صنعتی‌سازی کامل را داشته باشیم.
در حال حاضر، متاسفانه مدیریت حاکم بر پروژه‌های عمرانی و پیمانکاری، سنتی است. بنابراین لازم است که ما نیز مثل کشورهای پیشرفته جهت ارتقای صنعتی‌سازی، براساس روش‌های جدید علمی، سیستم‌های جدید مدیریتی تعریف کنیم.
;
در حال حاضر میزان توجه به مدیریت صنعتی سازی را از سوی نهادهای ذی‌ربط در صنعت مسکن چگونه ارزیابی می‌کنید؟
طی دو سه سال اخیر که صنعتی‌سازی در کشور رواج یافته، برنامه‌ریزی اساسی درباره آن انجام نشده و توجه به مدیریت صنعتی‌سازی نیز بسیار ضعیف بوده است. برای مثال، نبود واحد درسی صنعتی‌سازی مسکن در مراکز آموزشی و دانشگاهها و تدریس سیستماتیک و اجباری آن، باعث شده که مهندسان فارغ‌التحصیل هیچ‌گونه آگاهی درباره صنعتی‌سازی و مدیریت آن نداشته باشند. بنابراین باید واحد درسی صنعتی‌سازی مسکن در رشته‌های معماری، عمران، مکانیک و برق تعریف شود تا دانشجویان به‌طور تخصصی آن را فراگیرند. تا زمانی که این امر نهادینه نشود، نمی‌توانیم صنعتی‌سازی اصولی را جا بیندازیم.
;
به نظر شما، صنعتی‌سازان کشور تا چه حد با مدیریت صنعتی‌سازی آشنا هستند؟
با توجه به اینکه تاکنون در خصوص توسعه صنعتی‌سازی، اقدام قابل‌توجهی از سوی سازمان‌های مرتبط انجام نشده، فعالان صنعتی‌ساز معمولا خودشان پیگیر صنعتی‌سازی بوده‌اند و توجه به مدیریت صنعتی‌سازی بسیار ناچیز بوده است. شرکت‌های صنعتی‌ساز بسیار محدودند و حتی اگر بخواهند، نمی‌توانند مدیریت لازم را اعمال کنند. درواقع، از آنجا که مجموعه منسجمی برای سازماندهی صنعتی‌سازان ایجاد نشده است، هر صنعتی‌سازی به دنبال اجرای فناوری و سیستم خاصی است که البته در این زمینه هم نتوانستهاند عملکرد موفقی داشته باشند. حتی در پروژه‌هایی که سیستم کاملا صنعتی به کار می‌رود، ۵۰ تا ۷۰ درصد از روش اجرا سنتی است و مصالح نوین را به روش‌های سنتی اجرا می‌کنند. به بیان دیگر، ساختمان صنعتی و سنتی شاید در نوع مصالح متفاوت باشند، اما سیستم اجرایی و مدیریتی در آنها یکسان است. یعنی سیستم‌های صنعتی‌سازی مسکن در ایران فعلا محدود به اسکلت است که دیوارچینی آنها را با سازه‌های نوین انجام می‌دهند. یکی از دلایل این ضعف‌ها نبود تکنسین‌های آموزش‌دیده صنعتی‌ساز و کمبود مهندسان صنعتی‌ساز است.
;
همانطور که اشاره کردید، یکی از اثرات بی‌توجهی به مدیریت صنعتی در صنعتی‌سازی، کاربرد روش‌های سنتی و مصالح نیمه‌سنتی است. آثار دیگر آن چیست؟
یکی از بزرگترین آسیب‌های نبود مدیریت صنعتی، کاربرد مصالح نوین با روش‌های سنتی است. به این ترتیب، بزرگترین و مهمترین اهداف تعریف شده صنعتی‌سازی -یعنی افزایش سرعت ساخت، استفاده از سیستم‌ها و فناوری‌های نوین، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، ارتقای کیفیت اجرای ساختمان، افزایش و استحکام عمر ساختمان‌ها، کاهش هدررفت مصالح، کاهش آلودگی زیست‌محیطی و سبک‌سازی ساختمان- محقق نمی‌شود. به‌طوری‌که در پروژه‌های صنعتی به دلیل نبود نیروهای ماهر، سرعت ساخت حتی بسیار پایین‌تر از پروژه‌های سنتی است و نمونه آن را در پروژه‌های صنعتی در حال ساخت در فاز ۵ مپسا مشاهده می‌کنیم که دیرتر از پروژه‌های سنتی آماده تحویل می‌شوند.
;
در پروژه‌های مسکن مهر که توسط شرکت‌های خارجی مثل کوزو احداث شد، به مدیریت صنعتی تاچه حد توجه شد؟
هرچند شرکت‌های خارجی در مدت زمان بسیار کوتاه، ساخت پروژه‌های مسکن مهر را در پرند به اتمام رساندند، اما به‌دلیل عدم کنترل صحیح، نبود کیفیت مناسب و سطح مقاومت پایین واحدهای مسکونی در برابر حوادث طبیعی، در حال حاضر مشکلات بسیاری در قسمت‌های تاسیسات، سفت‌کاری و نازک‌کاری برای ساکنان ایجاد شده است. دلیل این مشکلات، بی‌توجهی سازندگان خارجی به مدیریت صنعتی است.
;
آیا دلیل عدم اجرای مدیریت صنعتی‌سازی از سوی شرکت‌های خارجی در مسکن مهر، نبود امکانات لازم برای آنها است؟
خیر. دولت حمایت کامل و همه‌جانبه را از پیمانکاران و شرکت‌های خارجی انجام داد و حتی این حمایت، به نوعی اجحاف در حق پیمانکاران ایرانی بود.
;
برای گسترش استفاده از مدیریت صنعتی در صنعتی‌سازی مسکن چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
در مراکز آموزشی و دانشگاهها دانشجویان باید به طور کامل با صنعتی‌سازی آشنا شوند. در مرحله بعدی اگر وزارت راه و شهرسازی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن شهرداری و… برای مسئولان شرکت‌های ساختمانی کارگاه‌های آموزشی مناسب برگزار کنند و دلایل و مزایای صنعتی‌سازی و توجیه اقتصادی آن را به طور علمی برای پیمانکاران توضیح دهند، بسیار موثر خواهد بود.
;
در کدام یک از پروژه‌های عمرانی کشور و دنیا، مدیریت صنعتی به طور کامل اجرا شده است؟
مرادی: در هیچ پروژه صنعتی کشور، مدیریت صنعتی به طور کامل محقق نشده است. اما برخی پروژه‌ها مثل پروژه‌های شرکت مپسا یا سایر پروژه‌ها تا حدی از سیستم مدیریت صنعتی برخوردار بوده‌اند و برخی از اهداف صنعتی‌سازی را محقق کرده‌اند. تعداد پروژه‌های بزرگ صنعتی در دنیا بسیار است و در کشورهای پیشرفته، از بیش از صد سال پیش و پس از انقلاب صنعتی، ساختمان‌ها به صورت کاملا صنعتی و کارخانه‌ای ساخته می‌شوند. در کشورهای آمریکا و چین پروژه‌های صنعتی با رعایت تمامی جوانب اجرا می‌شود، اما در ایران توجه به این موارد بسیار محدود است.
;
از الزامات اعمال مدیریت صنعتی در صنعتی‌سازی چیست؟
امکان اجرای صنعتی‌سازی در مقیاس کوچک وجود ندارد و صنعتی‌سازی زمانی اتفاق می‌افتد که در قالب پروژه‌های بزرگ انجام گیرد. صنعتی‌سازی به معنای تولید بیشتر قسمت‌های ساختمان در کارخانه و نصب آنها در محل پروژه است. احداث واحدهای ۲۰۰ یا هزار واحدی به روش صنعتی، نمی‌تواند مقرون به صرفه باشد. پس ابتدا باید اجرای پروژه‌های صنعتی به سیستم تکثری تبدیل شوند.
;
;
